Wyrok z dnia 2018-03-15 sygn. II AKa 47/18

Numer BOS: 2220287
Data orzeczenia: 2018-03-15
Rodzaj organu orzekającego: Sąd powszechny

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 marca 2018 r. sygn. akt II AKa 47/18

Skład orzekający: SSA Andrzej Czarnota (przewodniczący)

SSA Krzysztof Noskowicz (sprawozdawca), SSA Beata Fenska-Paciorek

Ustalenia co do kar „podlegających wykonaniu” w rozumieniu art. 85 § 2 k.k., jeśli dotyczą kar pozbawienia wolności, powinny odnosić się zarówno do tych bez warunkowego zawieszenia, jak i tych z warunkowym zawieszeniem ich wykonania.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w W., wydając w dniu 16 października 2017 r. w sprawie o sygn. […] wyrok łączny w stosunku do R. R. ustalił, że został on skazany prawomocnymi wyrokami:

1) Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 31 marca 2009 r., sygn. […];

2) Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 23 listopada 2009 r., sygn. […];

3) Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 4 stycznia 2010 r. sygn. […];

– wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 18 czerwca 2010 r., sygn. […] połączono jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone w sprawach Sądu Rejonowego w A. K. sygn. […] i […] i orzeczono karę łączną 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności […];

4) Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 6 października 2014 r., sygn. […];

5) Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 20 października 2015 r., sygn. […];

6) Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 22 czerwca 2016 r., sygn. […];

7) Sądu Okręgowego w W. z dnia 11 października 2016 r., sygn. […].

Przywołanym wyrokiem Sąd Okręgowy w W. orzekł następująco:

– na podstawie art. 91 § 2 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. połączył karę łączną pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w A. K., sygn. […] oraz karę pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w W., sygn. […] i w ich miejsce wymierzył R. R. karę łączną 4 lat pozbawienia wolności (pkt 1), z zaliczeniem na jej poczet, na podstawie art. 577 k.p.k., okresów rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 12 grudnia 2015 r. do dnia 21 grudnia 2015 r. i od dnia 5 stycznia 2016 r. do dnia 30 stycznia 2017 r. (pkt 2);

– stwierdził, że w pozostałej części wyroki wymienione w pkt 1 podlegają odrębnemu wykonaniu (pkt 3);

– na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego w pozostałej części (pkt 4);

– kosztami postępowania o wydanie wyroku łącznego obciążył Skarb Państwa (pkt 5).

Apelację od omawianego wyroku wywiódł obrońca skazanego, który zaskarżył ten wyrok w części, tj. co do pkt 1, zarzucając rażącą niewspółmierność orzeczonej kary łącznej, a w konsekwencji wnosząc o zmianę wyroku i orzeczenie wobec skazanego kary łącznej w wymiarze 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja odniosła ten skutek, że w następstwie jej rozpoznania należało zaskarżony wyrok uchylić i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania.

Wyjaśniając przyczyny wydania orzeczenia kasatoryjnego, należy na wstępie podkreślić, że z uzasadnienia wyroku płynie wniosek, iż Sąd Okręgowy poprawnie określił zakres przedmiotowy postępowania o wydanie wyroku łącznego wobec skazanego R. R. Wskazuje na to też analiza wniosku skazanego, danych wynikających z jego karty karnej, opinii o skazanym, informacji o pobytach i orzeczeniach, informacji z bazy Noe-Sad oraz odpisów prawomocnych wyroków i postanowień.

Rzecz jednak w tym, że sposób przeprowadzenia tych dowodów na rozprawie ujęty w formule „Po przeprowadzeniu dowodów dopuszczonych w sprawie, wobec niezgłoszenia przez strony żądania uzupełnienia postępowania dowodowego [przewodniczący] ogłosił, że przewód sądowy jest zamknięty, po czym udzielił głosu zgodnie z art. 406 k.p.k.” (protokół rozprawy z dnia 2 października 2017 r.), a zatem bez wskazania czy wymienienia choćby któregokolwiek z nich, nie czyni zadość wymogom wynikającym z treści art. 410 k.p.k. Kształtowanie podstawy faktycznej wyrokowania w oparciu o bliżej niewyjaśnione pojęcie „dowodów dopuszczonych w sprawie” nie zasługuje na akceptację. Wprawdzie w orzecznictwie funkcjonują poglądy będące wyrazem mniej restryktywnego podejścia do przeprowadzania postępowania dowodowego (por. postanowienie SN z dnia 10 marca 2016 r., III KK 400/16, OSNKW 2016, nr 5, poz. 32, „Biuletyn Prawa Karnego” 2016, nr 1–3, s. 123–126, OSP 2017, nr 3, poz. 31, LEX nr 2004199), to jednak nie sposób dopatrywać się w przywołanym sformułowaniu odwołania się do mniej kontrowersyjnego uogólnionego wyrażenia „dowodów zawnioskowanych w akcie oskarżenia”, bo zupełnie odmienna jest specyfika postępowania o wydanie wyroku łącznego. Ma to też istotne znaczenie z punktu widzenia realizacji zasady lojalności procesowej i prawa do obrony.

Wszystko to sprawia, że wydany wyrok jest rażąco niesprawiedliwy i dlatego nie mógł się ostać. Dalsze uwagi dotyczące popełnionych uchybień mają zatem charakter uzupełniający na użytek postępowania ponownego, którego głównym zadaniem będzie zbudowanie prawidłowej podstawy faktycznej wyrokowania, stosownie do treści art. 410 k.p.k.

Sąd ponownie rozpoznający sprawę winien uwzględnić to, że jeśli mamy do czynienia z sytuacją, w której co najmniej jeden wyrok obejmowany wyrokiem łącznym uprawomocnił się po dniu 30 czerwca 2015 r., to należy brać pod uwagę treść przepisu przejściowego, tj. art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396), a w konsekwencji rozważać zastosowanie „ustawy względniejszej” w rozumieniu art. 4 § 1 k.k. (zob. postanowienie SN z dnia 16 lutego 2017 r., II KK 347/16, OSNKW 2017, nr 8, poz. 42, LEX nr 2284181).

W orzecznictwie wskazuje się, że ocena „względności” ustaw powinna być dokonywana przy porównaniu stanu normatywnego z daty orzekania w przedmiocie wydania wyroku łącznego oraz stanu normatywnego z czasu popełnienia każdego z przestępstw wchodzących w skład realnego zbiegu (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 9 sierpnia 2017 r., II KK 216/17, LEX nr 2337344). Bezsprzecznie chodzi o dokonanie kompleksowej oceny całokształtu konsekwencji, które z tego wynikają (por. wyrok SN z dnia 5 stycznia 2017 r., IV KK 188/16, „Prokuratura i Prawo” – wkładka 2017, nr 2, s. 1, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2017, nr 3, s. 6). Z kolei obowiązek stosowania przepisów tylko jednej ustawy oznacza, że w zakresie właściwego zastosowania przepisu art. 4 § 1 k.k. sąd musi dokonać wyboru między konkurującymi ustawami i zastosować całościowo jedną z nich, czyli tę, która in concreto jest względniejsza dla sprawcy (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 2016 r., II KK 351/16, LEX nr 2151421; wyrok SA w Szczecinie z dnia 8 grudnia 2016 r., II AKa 177/16, LEX nr 2229170).

Z analizy sporządzonego w takich warunkach uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że zasadne jest stwierdzenie, iż Sąd Okręgowy okoliczności tych nie dostrzegał. Bezkrytycznie przyjął, że w grę wchodzą obecnie obowiązujące przepisy. Tak postępując, zupełnie jednak pominął treść art. 89 § 1 k.k. w odniesieniu do kary roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w A. K. z dnia 20 października 2015 r. w sprawie o sygn. […]. Jednocześnie co do tego skazania nie przeprowadził żadnych rozważań, czy w realiach sprawy nie wchodziło w grę stosowanie „ustawy starej”, czyli przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r., tj. pod kątem, czy umożliwiają one „względniejsze” dla skazanego ukształtowanie na nowo kary łącznej.

Istotna jest jeszcze jedna uwaga dla potrzeb orzekania przez sąd I instancji w przedmiocie wydania wyroku łącznego, a mianowicie, że z uwagi na konieczność zagwarantowania skazanemu konstytucyjnego prawa do zaskarżenia wyroku sądu I instancji, a także do realizowania prawa do obrony przed sądem odwoławczym, wyłączona jest, co do zasady, możliwość wydania przez sąd II instancji orzeczenia co do kary łącznej w sytuacji procesowej, w której sąd I instancji nie orzekł w przedmiocie kary łącznej obejmującej kary wymierzone za określone przestępstwa prawomocnymi wyrokami (zob. wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2017 r., III KK 420/16, OSNKW 2017, nr 8, poz. 48, LEX nr 2281232).

W postępowaniu ponownym Sąd Okręgowy naprawi stwierdzone uchybienia, uwzględni powyższe wskazania i weźmie pod uwagę przytoczone zapatrywania. Wszystko zaś po to, żeby wydane rozstrzygnięcie było sprawiedliwe. […].

Treść orzeczenia pochodzi z "Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej"