Postanowienie z dnia 2014-05-06 sygn. VI Gz 58/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 6 maja 2014 r. sygn. akt VI Gz 58/14

Skład orzekający: SSO Jerzy Naworski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSO Zbigniew Krepski, SSO Małgorzata Bartczak-Sobierajska

Teza: Faktura VAT podpisana przez małżonka dłużnika, która potwierdza zawarcie umowy sprzedaży i określa jej treść, jest dokumentem prywatnym wymaganym przez art. 787 k.p.c. do nadania tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim klauzuli wykonalności także przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową.

Uzasadnienie                                                                        

Postanowieniem z dnia 28 marca 2014 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek wierzyciela o nadanie swojemu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużniczki, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Według Sądu pierwszej instancji wnioskodawca nie wykazał wymaganym dokumentem, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużniczki. Takim dokumentem nie jest zwłaszcza przedłożona przez wnioskodawcę faktura VAT nr […] z dnia 31 października 2011 r. (dalej jako faktura VAT) podpisana przez małżonka dłużniczki, skoro z treści adnotacji widniejącej na fakturze wynika, że był on upoważniony tylko do odbioru tego dokumentu (k. 25–26).

Wnioskodawca w zażaleniu na to postanowienie wniósł o jego zmianę i uwzględnienie wniosku wierzyciela, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, i o zasądzenie kosztów postępowania, zarzucając mu naruszenie art. 787 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie, tj. uznanie, że podpisania przez małżonka dłużniczki A. J. faktura VAT nie stanowi wyrażenia zgody na zaciągnięcie stwierdzonego tytułem egzekucyjnym zobowiązania dłużniczki. Skarżący wskazał, że uczestnik postępowania nie tylko odebrał fakturę, ale złożył podpis pod adnotacją, że jest ona wezwaniem do zapłaty, oraz odebrał towar właściwy jakościowo i ilościowo zgodny z treścią faktury (umowy kupna-sprzedaży). Podpisując fakturę VAT, małżonek dłużniczki wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez dłużniczkę w wysokości 9.064,37 zł, odebrał fakturę i zamówiony towar. Nie sposób w świetle zawartych w fakturze adnotacji uznać, że uczestnik nie zaakceptował i nie zgodził się na zaciągnięcie zobowiązania przez małżonkę. W praktyce gospodarczej przy sprzedaży niewielkiej liczby towarów lub ich niewysokiej cenie strony własnoręcznie podpisują jedynie fakturę VAT, która stanowi potwierdzenie zawarcia umowy kupna-sprzedaży, a także dowód wydania i odbioru towaru. Przepisy ustawy procesowej nie regulują szczegółowo formy wyrażenia zgody przez małżonka dłużnika, za wyjątkiem wykazania tej zgody dokumentem urzędowym lub prywatnym. W związku z tym fakturę VAT podpisaną przez A. J. należy uznać za wyrażenie zgody na zaciągnięcie wynikającego z niej zobowiązania (k. 30–31, s. 2).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wprawdzie skarżący zarzucił Sądowi a quo niewłaściwe zastosowanie art. 787 k.p.c., ale z treści sformułowanego w petitum zażalenia zarzutu wynika, że w istocie kwestionuje ustalenie tego Sądu, że nie wykazał dokumentem prywatnym wyrażenia przez małżonka dłużniczki zgody na zaciągniecie zobowiązania wynikającego z faktury VAT.

Rację ma Sąd pierwszej instancji w kwestii niedopuszczalności stosowania domniemania faktycznego w sprawie o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika przy ustalaniu, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika. Stanowisko takie wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2011 r. (III CZP 117/10, OSNC 2011, nr 11, poz. 120) nie budzi wątpliwości. Zasadnie przyjmuje też Sąd Rejonowy, że przedstawienie przez wierzyciela podpisanej przez małżonka dłużnika, uprawnionego do odbioru faktury VAT, tego dokumentu nie jest wystarczające do uznania za spełnioną przesłankę z art. 787 k.p.c.

Sądowi meriti umknęła jednak dalsza treść faktury VAT dołączonej do wniosku, a zwłaszcza ta jej część, zgodnie z którą: „Kupujący oświadcza, że odebrał towar właściwy jakościowo i ilościowo oraz zgodny z treścią faktury (umowy kupna-sprzedaży)”.

Faktura VAT jest dokumentem księgowym, rozliczeniowym dla celów podatkowych. Samo wystawienie faktury za sprzedaż towaru nie oznacza zawarcia umowy, ale należy mieć na uwadze to, że faktura VAT może też spełniać szereg dodatkowych funkcji wykraczających poza tylko cele podatkowe. W praktyce obrotu gospodarczego strony często nie zawierają umowy sprzedaży na piśmie. W takim przypadku faktura VAT przyjęta i zaksięgowana bez żadnych korekt, jak przyjmuje judykatura, daje podstawę do domniemania, że dokonywane w ewidencji księgowej zapisy są odzwierciedleniem rzeczywistego stanu, zgodnie z rzeczywistym przebiegiem zafakturowanej operacji gospodarczej. Tym samym faktura VAT potwierdza zawarcie umowy i określa jej treść.

Faktura VAT dołączona do wniosku wierzyciela jest takim dokumentem, co zresztą wynika expressis verbis z figurującej na niej adnotacji, która utożsamia ją z umową kupna-sprzedaży. Podpisanie przez małżonka dłużniczki faktury tej treści nie pozostawia wątpliwości, że wyraził zgodę na zaciągnięcie przez małżonkę (dłużniczkę) wynikającego z niej zobowiązania, a więc do zapłaty ceny za kupiony towar w wysokości 9.046,37 zł (art. 41 § 1 k.r.o.).

W konsekwencji faktura VAT stanowi wymagany przez art. 787 k.p.c. dokument prywatny, że stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w T. z dnia 16 maja 2012 r. […] wierzytelność wynika z czynności prawnej (umowy sprzedaży) dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.

W związku z tym należało na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 i art. 13 § 2 k.p.c. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uwzględnić wniosek wierzyciela oraz zasądzić od małżonka dłużniczki na jego rzecz koszty postępowania za pierwszą instancję w wysokości 110,00 zł, na którą składa się opłata od wniosku (50,00 zł) i wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości określonej w taryfie radcowskiej (60,00 zł) – art. 108 § 1 zd. 1 w zw. z art. 770 zd. 1, art. 98 § 1 i 3, art. 99 i art. 13 § 2 k.p.c. W oparciu o te ostatnie przepisy należało zasądzić od uczestnika na rzecz wierzyciela koszty postępowania za drugą instancję w wysokości 90,00 zł, na które składa się opłata od zażalenia (30,00 zł) i wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości określonej w taryfie radcowskiej (60,00 zł).