Wyrok z dnia 2008-07-03 sygn. II AKa 78/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 lipca 2008 r. sygn. akt II AKa 78/08

Sąd Okręgowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 16 stycznia 2008 roku, w sprawie sygn. akt III K 63/07 orzekł:

1. uznał oskarżonych Kamila T., Andrzeja K. i Krystiana W. za winnych tego, że w dniu 11 grudnia 2006 r. w Kołobrzegu, działając wspólnie i w porozumieniu, pobili Mariusza G. w ten sposób, że uderzali go pięściami po głowie i ciele oraz kopali po głowie oraz innych częściach ciała, czym spowodowali u niego liczne obrażenia głowy i twarzoczaszki oraz obrażenia okolicy IX przestrzeni międzyżebrowej po stronie lewej, które to obrażenia doprowadziły do zatkania dróg oddechowych krwią spływającą z uszkodzonych naczyń po złamaniu kości czaszki, co skutkowało gwałtownym uduszeniem i zgonem Mariusza G., tj. popełnienia czynu z art. 158§3 kk i za to na podstawie art.158§3 kk skazał Kamila T. i Andrzeja K. na kary po 9 (dziewięć) lat pozbawienia wolności, a Krystiana W. na karę 4 (cztery) lat pozbawienia wolności,

2. . uznał Kamila T., Andrzeja K., Krystiana W. i Roberta K. za winnych tego, że w dniu 11 grudnia 2006r w Kołobrzegu, działając wspólnie i w porozumieniu pobili Roberta Ch. bijąc go pięściami po głowie i innych częściach ciała, narażając w ten sposób na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, spowodowali u niego obrażenia ciała w postaci złamania I kości śródręcza ręki lewej, które to obrażenie naruszyło czynności narządu ciała na czas powyżej 7 siedmiu dni, tj. popełnienia czynu z art. 158§1 kk i za to na podstawie art.158§1 kk skazał Kamila T., Andrzeja K., Krystiana W. i Roberta K. na kary po roku i 6 ( sześć) miesięcy pozbawienia wolności;

3. uznał Andrzeja K. za winnego tego, że w dniu 11 grudnia 2006 roku w Kołobrzegu poprzez kopnięcie w lewe lusterko wsteczne samochodu marki Opel Omega nr rej ZSL 46AC, spowodował jego zniszczenie, przy czym wartość lusterka wyniosła 550 złotych czym działał na szkodę Roberta Ch., tj. występku z art.288§1 kk i za to na podstawie art.288§1 kk skazał go na karę 6 ( sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

4. na podstawie art.85 kk i art. 86§1 kk połączył orzeczone wobec oskarżonego Kamila T., Andrzeja K., Krystiana W. kary pozbawienia wolności i wymierzył: Kamilowi T. 6 karę łączą 10 (dziesięć) lat pozbawienia wolności, Andrzejowi K. karę łączną 10 (dziesięć) lat pozbawienia wolności i Krystianowi W. karę łączą 5 (pięć) lat pozbawienia wolności;

5. na podstawie art. 77§2 kk orzekł, iż oskarżeni Kamil T. i Andrzej K. mogą skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia nie wcześniej niż po odbyciu przez nich 8 (osiem) lat pozbawienia wolności z orzeczonych wobec nich kar łącznych pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 3 lipca 2008 r., rozpoznając apelację prokuratora, oskarżycielki posiłkowej Wandy G., obrońców oskarżonych Kamila T., Andrzeja K. i Krystiana W. zmienił powyższy wyrok w ten sposób, że :

- uchylił kary łączne w stosunku do Kamila T., Andrzeja K. i Krystiana W. orzeczone w punkcie 4,

- uchylił rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 1 w stosunku do Kamila T., Andrzeja K. oraz Krystiana W. i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Koszalinie;

- na podstawie art. 85 kk i 86 § 1 kk połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wobec Andrzeja K. w punktach 2 i 3 zaskarżonego wyroku i wymierzył mu karę łączną roku i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

- na zasadzie art. 63 § 1 kk na poczet kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu Andrzejowi K. okres rzeczywistego pozbawienia wolności od 11 grudnia 2006 r. do 3 lipca 2008 r., a na poczet kar pozbawienia wolności wymierzonych w punkcie 2 zaskarżonego wyroku zaliczył okresy zatrzymania i tymczasowego aresztowania Kamilowi T. od 12 grudnia 2006 r. do 12 czerwca 2008 r., a Krystianowi W. od 11 grudnia 2006 r. do 11 czerwca 2008 r.;

- w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Z uzasadnienia:

Apelacje prokuratora, pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej Wandy G. oraz obrońców oskarżonych Krystiana W. i Andrzeja K. okazały się zasadne w takim znaczeniu, iż doprowadziły do uznania, iż rozstrzygnięcie Sądu I instancji zawarte w punkcie 1 zaskarżonego wyroku jest nie do zaakceptowania i do uchylenia go oraz zmiany pozostałych orzeczeń następczych z punktów 4, 5 i 6. Natomiast nie zasługiwały na uwzględnienie: apelacja obrońcy oskarżonego Roberta K. oraz zarzuty apelacji obrońcy Krystiana W. skierowane do rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2 wyroku, a mianowicie o odpowiedzialności karnej wszystkich oskarżonych za czyn z art. 158§1 kk, popełniony na szkodę Roberta Ch., bowiem orzeczenie Sądu I instancji w tym zakresie jest prawidłowe.

Odnosząc się do zarzutów poszczególnych apelacji nie sposób zakwestionować podniesionego przez prokuratora uchybienia błędu w ustaleniach faktycznych wynikłego w szczególności z niewłaściwej analizy wyjaśnień oskarżonych i zeznań świadka Łukasza W. przez Sąd I instancji, poprzez nierozważenie tych fragmentów ich wypowiedzi, w których odnoszą się do stanu psychicznego Kamila T. i Andrzeja K. w chwili czynu, a który przecież stanowi istotną przesłankę do ustalenia strony podmiotowej zarzuconego im przestępstwa. Brak rzeczowej analizy tych kwestii sprawia, iż nie można uznać, iż Sąd I instancji dopełnił wymogów, jakie postawił przed nim art. 410 kpk, 4 kpk, 7 kpk i rozstrzygnięcie podjęte bez analizy tych okoliczności ostać się nie może.

W podobnym kontekście nie do odparcia jest również pierwszy zarzut postawiony przez obrońcę oskarżonego Krystiana W., w sytuacji, kiedy Sąd I instancji w sposób nie do końca „klarowny” ocenił wyjaśnienia Kamila T., a „przecenił” znaczenie wniosków opinii biegłego medyka sądowego w zakresie mechanizmu spowodowania obrażeń Mariusza G. i nie skorzystał z wiedzy i doświadczenia biegłego genetyka do ustalenia sposobu naniesienia śladów na spodniach Krystiana W. dla wyjaśnienia, w jakim momencie zdarzenia zaprzestał on swojej działalności przestępnej, co przecież ma podstawowe znaczenie dla ustalenia strony podmiotowej i jego odpowiedzialności karnej na podstawie art. 158§3 kk, jak przyjmuje to prokurator i Sąd I instancji w uchylonym wyroku, bądź na podstawie art. 158§1 kk, jak domaga się tego obrona.

(…) Natomiast nie zasługują na uwzględnienie, jako bezzasadne, zarzuty podniesione przez obrońców Krystiana W. (drugi zarzut apelacji) i Roberta K, co do niesłuszności skazania tych oskarżonych za przestępstwo z art. 158§1 kk popełnione na szkodę Roberta Ch.

Nie można było podzielić tak zarzutu jak i wniosku apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej Wandy G., który nietrafnie kwestionuje kwalifikację prawną, zamiast ustaleń faktycznych i domaga się zmiany wyroku zamiast jego uchylenia. Jednakże, biorąc pod uwagę argumentację zawartą w uzasadnieniu, która wspiera stanowisko prokuratora, w efekcie prowadzi do tego samej konkluzji, a mianowicie, iż rozstrzygnięcie Sądu I instancji o odpowiedzialności karnej Kamila T. i Andrzeja K. za czyn przypisany im w punkcie 1 części dyspozytywnej wyroku, wydane z pominięciem szczegółowej analizy okoliczności dotyczących strony podmiotowej, jest przedwczesne.

Na początku rozważań dotyczących zagadnień podniesionych wyżej podkreślić należy staranność i dokładność Sądu I instancji w postępowaniu dowodowym prowadzonym na rozprawie oraz podjęte z urzędu starania zmierzające do skonkretyzowania przez biegłą z zakresu medycyny sądowej swoich wywodów i wniosków dotyczących mechanizmu i skutków działania podjętego przez sprawców. Jedynymi zastrzeżeniami, jakie można postawić Sądowi Okręgowemu w tym zakresie to podniesiona w apelacji obrońcy Krystiana W. niewykorzystana możliwość interpretacji śladów krwi przez biegłego z zakresu genetyki (zob. str. 5 apelacji) oraz dostrzeżona z urzędu przez Sąd Apelacyjny konieczność wnikliwszej oceny przez biegłą psycholog stanu psychicznego sprawców, zwłaszcza Kamila T. i Andrzeja K. w chwili popełnienia I czynu. Dowody zebrane w toku postępowania dostarczają informacji m.in. o tym, co było powodem pobicia (Andrzej K.), jaka była pobudka takiego działania (Kamil T.), jak sprawcy wyrażali się w trakcie czynu (Andrzej K.), lub po (Kamil T.). Należy przy tym sięgnąć do wyjaśnień oskarżonych oraz zeznań świadków uczestników tego zdarzenia i szczegółowo je przeanalizować oraz ocenić.

(…)Przy analizie strony podmiotowej sprawców przez Sąd Okręgowy nie powinno zabraknąć także rozważań dotyczących dostrzeżenia krwawienia, opadniętej ręki Mariusza G., pozostawienia pobitego pokrzywdzonego, leżącego, nieruszającego się bez udzielenia mu pomocy, zawiadomienia Pogotowia, Policji, agresywności oraz destrukcyjnej postawy sprawców przed i po zdarzeniu z Mariuszem G.. Te wszystkie kwestie Sąd powinien rozpatrzyć wespół z przesłankami strony przedmiotowej (siła ciosów, ich wielość, sposób zadawania, umiejscowienie, rozległość obrażeń, ich zagrożenie dla życia, moment śmierci, postawa pokrzywdzonego, przyczyny zajścia) wraz cechami osobowości oskarżonych, gdyż dopiero taka kompleksowa ocena daje możliwość trafnego określenia zamiaru sprawców (zob. pod. m.in. SN i S.A. w wielu orzeczeniach w tym SN w wyroku z 18.06.1974 III KR 53/74 OSNKW 1974/9/170, S.A. w Łodzi w wyroku z 15.03.2001 r. II AKa 28/01, Prok. i Pr. 2002/4/13).

Przy ponownym rozstrzyganiu Sąd I instancji w swoich rozważaniach powinien zwrócić uwagę na te okoliczności, a także na podniesione w apelacjach oskarżycieli i obrońcy Krystiana W., a w szczególności na słusznie zauważoną przez prokuratora zasadę odpowiedzialności w granicach zamiaru, jaki miał każdy ze sprawców, gdyż decydującym kryterium prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu skierowanego przeciwko życiu i zdrowiu nie jest wyłącznie jego skutek, lecz zamiar sprawcy (zob. tak m.in. SN w wielu orzeczeniach w tym w wyroku z 17.05.1972 III KR 64/72 OSNKW 1972/10/159). W związku z powyższym nie może mieć doniosłego znaczenia dla pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawców za czyn z art. 148§1 kk popełniony z zamiarem ewentualnym niemożność ustalenia, który z oskarżonych zadał śmiertelny cios i spowodował obrażenia skutkujące zgon, gdyż z punktu widzenia przyczynowości nie jest nawet konieczne, aby działanie sprawcy było jedyną i wyłączną przyczyną skutku w postaci śmierci ofiary, a wystarczy dla ustalenia jego odpowiedzialności „ustalenie związku przyczynowego między tym działaniem, a przynajmniej jedną z przyczyn powodujących skutek końcowy” (zob. pod. SN w orzeczeniu z 06.04.1978 r. IV KR 84/78 OSNPG 1978/11/ 118).

Z uwagi na charakter uchybień stwierdzonych przez Sąd Apelacyjny nie wydaje się konieczne bezpośrednie przeprowadzanie wszystkich dowodów osobowych związanych ze zdarzeniem dotyczącym Mariusza G., a jedynie bezpośrednich świadków zajścia, w tym Łukasza W. z biegłym psychologiem oraz osób, które pierwsze udzieliły pomocy pokrzywdzonemu. Konieczne stanie się uzupełnienie opinii przez biegłych psychologa i genetyka o kwestie dotyczące problematyki podniesionej wyżej, w formie pisemnej bądź ustnej, po przedstawieniu im całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie (akt). Z tak uzupełnionym materiałem dowodowym powinien zapoznać się również biegły z zakresu medycyny sądowej, któremu Sąd I instancji powinien dać możliwość uzupełnienia swojego stanowiska na rozprawie lub na piśmie.

Przy ocenie dowodów osobowych Sąd I instancji powinien wykazać się większą wnikliwością, rozważyć, ocenić wiarygodność każdej wypowiedzi dotyczącej okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia na tle poszczególnych wyjaśnień, zeznań i innych dowodów oraz całokształtu okoliczności, mając na względzie reguły wynikające z art. 7 kpk, unikając sprzeczności i dowolności, w jakie popadł, np. w ocenie wyjaśnień Kamila T., kiedy odmówił wiarygodności jego wyjaśnieniom z rozprawy i jednocześnie nie przypisał mu działania z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia Mariusza G. i opinii biegłego medyka w kwestii podniesionej przez obrońcę Krystiana W..

Natomiast w rozważaniach dotyczących oceny prawnej powinien więcej miejsca poświęcić tym okolicznościom, których poprzedni skład orzekający nie docenił (strona podmiotowa) wychodząc z niesłusznego założenia (str. 36 uzas.), iż w sytuacji, gdy sprawca zaprzecza swojemu zamiarowi zasadą jest, że Sąd istnienie tego zamiaru lub jego brak usiłuje ustalić na podstawie analizy tzw. okoliczności przedmiotowych, gdyż poza sferą dociekań pozostają istotne dla rozstrzygnięcia kwestie wskazane wyżej dotyczące strony podmiotowej, które Sąd powinien badać, oceniać, uwzględniać bądź odrzucać (art. 4, 7 i 410 kpk).

(…) Jako bezzasadne należało uznać zarzuty apelacji obrońcy Krystiana W. i Roberta K. skazanych za czyn z art. 158§1 kk popełniony na szkodę Roberta Ch.. (…)i dlatego, jak również wobec niezaskarżenia rozstrzygnięcia z punktu 2 wyroku przez pozostałych oskarżonych (Kamila T., Andrzeja K.) i niewystąpienia bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439 kpk, na podstawie art. 437§1 kpk Sąd Apelacyjny w tej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Uznanie przez Sąd odwoławczy na skutek apelacji prokuratora i pierwszego zarzutu obrońcy Krystiana W. wadliwości rozstrzygnięcia dotyczącego odpowiedzialności karnej sprawców pobicia Mariusza G. spowodowało konieczność wydania orzeczenia kasatoryjnego w zakresie punktu 1 zaskarżonego wyroku. W następstwie tego Sąd Apelacyjny uchylił orzeczenia o karach łącznych wymierzonych Kamilowi T., Andrzejowi K. i Krystianowi W. i o obostrzeniach z art. 77§2 kk oraz o zaliczeniach aresztu na poczet kar łącznych pozbawienia wolności, które straciły byt prawny. Niezaskarżenie przez obrońcę Andrzeja K. rozstrzygnięć o karach wymierzonych za czyny z art. 158§1 kk i 288§1 kk oraz brak powodów do zmiany czy uchylenia wyroku Sądu I instancji w tym zakresie, a przy tym materialnoprawny charakter art. 85 kk i 86 §1 kk spowodowały konieczność orzeczenia przez Sąd Odwoławczy nowej kary łącznej.