Postanowienie z dnia 2005-10-25 sygn. IV KK 364/05

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 364/05

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2005 r.

Przewodniczący: Sędzia W. Kozielewicz (spraw.) Sędziowie: H. Gradzik, J. Żywolewska-Ławniczak

Sąd Najwyższy - Izba Karna w Warszawie na posiedzeniu, po rozpoznaniu w dniu 25 października 2005 r., w sprawie M. Ch. obwinionej z art. 119 § 2 k.w., kasacji wniesionej od prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 6 lipca 2005 r. sygn. akt VII.Waz.88/03, w przedmiocie nieuwzględnienia wniosku M. Ch. o przyznanie jej zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem obrońcy, uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 10 stycznia 2003 r., sygn. akt XII.W.3172/01 M. Ch. została uznana za winną przywłaszczenia korka wlewowego paliwa o wartości 33 zł na szkodę B. Ch., tj. wykroczenia z art. 119 § 1 k.s.p.w. Na podstawie art. 39 § 1 k.w. Sąd odstąpił od wymierzenia kary. Obrońca obwinionej zaskarżył powyższy wyrok w całości.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2003 r., Sąd Okręgowy w Częstochowie, sygn. akt VII.Waz.88/03, zmienił zaskarżony wyrok, uniewinniając obwinioną od popełnienia zarzucanego jej czynu, a kosztami obciążył Skarb Państwa.

W dniu 29 marca 2005 r. M. Ch., w oparciu o art. 118 oraz art. 119 k.p.s.w., wystąpiła do Sądu Okręgowego w Częstochowie z wnioskiem o zwrot kosztów obrony z wyboru poniesionych przez nią w przedmiotowej sprawie w postępowaniu odwoławczym. Sąd Okręgowy w Częstochowie postanowieniem z dnia 6 lipca 2005 r., sygn. VII Waz 88/05, wniosku tego nie uwzględnił. W uzasadnieniu wskazał, że wprawdzie art. 119 k.p.s.w. nakazuje stosować odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego dotyczące kosztów postępowania, jednak przepisu art. 632 k.p.k. nie stosuje się. Z art. 632 pkt 2 k.p.k. wynika, że w razie uniewinnienia oskarżonego w sprawach z oskarżenia publicznego koszty procesu ponosi Skarb Państwa, z wyjątkiem należności adwokackich z tytułu występowania w sprawie obrońcy lub pełnomocnika z wyboru, zaś w uzasadnionych wypadkach sąd może przyznać zwrot całości lub części wynagrodzenia jednego obrońcy. Ponieważ jednak legislator nie wskazał, że przepis ten stosuje się w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, żądanie M. Ch. Sąd Okręgowy w Częstochowie uznał za nieuzasadnione, podnosząc, że brak jest podstawy prawnej do orzeczenia zwrotu poniesionych przez nią kosztów obrońcy z wyboru.

Kasację od tego postanowienia wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich i zarzucając rażące naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na jego treść, a mianowicie art. 118 § 2 k.p.s.w., poprzez jego niezastosowanie, będące wynikiem błędnego przyjęcia, iż brak wskazania w art. 119 k.p.s.w. odpowiedniego stosowania przepisu art. 632 pkt 2 k.p.k. w postępowaniu w sprawach o wykroczenia implikuje niemożność zasądzenia kosztów obrony z wyboru na rzecz obwinionego uniewinnionego w sprawie, w której wniosek o ukaranie złożył oskarżyciel publiczny, wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja jest oczywiście zasadna.

W postępowaniu w sprawach o wykroczenia podstawę do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania stanowi art. 117, 118 oraz art. 119 k.p.s.w. Przepis art. 118 k.p.s.w. wskazuje, który podmiot jest obciążony kosztami postępowania w razie skazania lub uniewinnienia obwinionego. W szczególności art. 118 § 2 k.p.s.w. reguluje kwestie kosztów postępowania w razie uniewinnienia obwinionego w sprawie, w której wniosek o ukaranie złożył oskarżyciel publiczny. Koszty postępowania ponosi wówczas Skarb Państwa.

W szczegółowych kwestiach dotyczących kosztów postępowania art. 119 k.p.s.w. odsyła do enumeratywnie wskazanych przepisów Kodeksu postępowania karnego. Nakazuje on stosować odpowiednio do kosztów postępowania w sprawach o wykroczenia przepisy art. 616, 617, 618 § 1 i 3, 624 § 1, art. 625-627, 630, 633-635, 636 § 1 i 2, art. 637-639 i 641 k.p.k. Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy w Częstochowie, wśród tych enumeratywnie wskazanych przepisów nie znalazł się art. 632 k.p.k. Sąd Okręgowy uznał więc, że brak odesłania do tego przepisu uniemożliwia przyznanie uniewinnionemu obwinionemu zwrot wydatków stanowiących wynagrodzenie obrońcy w sprawach z oskarżenia publicznego. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich brak ten nie przesądza o tym, że wykluczona jest możliwość zwrotu obwinionemu kosztów procesu w przypadku uniewinnienia. Powoduje to jedynie, że w grę wchodzą ogólne uregulowania art. 118 § 2 k.p.s.w. Przepis art. 118 § 2 k.p.s.w. należy traktować jako samodzielną podstawę prawną dochodzenia przez uniewinnionego obwinionego zwrotu kosztów postępowania od Skarbu Państwa. Za samodzielnym traktowaniem tego przepisu przemawia również metoda odnoszenia się do niego jako do odpowiednika art. 632 i 640 k.p.k. - funkcjonującego w sposób niezależny (por. T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2002, s. 392).

Koszty procesu w sprawach o wykroczenia powinny być rozumiane zgodnie z ogólną definicją Kodeksu postępowania karnego. Wśród wymienionych w art. 119 k.p.s.w. przepisów, znajdujących odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, znalazł się art. 616 k.p.k., który zawiera definicję kosztów procesu. Zalicza się do nich koszty sądowe (art. 616 § 1 pkt 1 k.p.k.) i uzasadnione wydatki stron, w tym ustanowienie w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika (art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k.). Podzielić należy pogląd T. Grzegorczyka, który wskazuje, że "przy uniewinnieniu i umorzeniu w sprawach z wniosku oskarżyciela publicznego należy koszty ewentualnej obrony z wyboru zasądzić od Skarbu Państwa, gdyż jest to składnik kosztów procesu w rozumieniu recypowanego art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k., a zgodnie z art. 118 § 2 in principio koszty procesu ponosi wówczas Skarb Państwa" (T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia..., op.cit., s. 393).

Nieuprawniony jest zatem pogląd o braku podstawy prawnej do żądania zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem jednego obrońcy w postępowaniu w sprawach o wykroczenia w razie uniewinnienia obwinionego w sprawach z oskarżenia publicznego. Należy stwierdzić, że w postępowaniu w sprawach o wykroczenia uniewinniony obwiniony, w stosunku do którego wniosek o ukaranie skierował oskarżyciel publiczny, może skutecznie domagać się zwrotu wydatków poniesionych z tytułu ustanowienia jednego obrońcy z wyboru na podstawie art. 118 § 2 k.p.s.w. w zw. z art. 119 k.p.s.w. w zw. z art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. W tym stanie rzeczy należało uznając kasację za oczywiście zasadną, po myśli art. 535 § 3 k.p.k., art. 537 § 2 k.p.k., uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania.