Koszty obrony w razie uniewinnienia obwinionego lub umorzenia postępowania w sprawach o wykroczenia (art. art. 118 § 2 k.p.w.)

Przy uniewinnieniu i umorzeniu w sprawach z wniosku oskarżyciela publicznego należy koszty ewentualnej obrony z wyboru zasądzić od Skarbu Państwa, gdyż jest to składnik kosztów procesu w rozumieniu recypowanego art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k., a zgodnie z art. 118 § 2 in principio koszty procesu ponosi wówczas właśnie Skarb Państwa.

Przepis art. 118 § 2 k.p.s.w. nie pozostawia sądowi orzekającemu swobody, nakazując obciążenie całością kosztów postępowania wykroczeniowego Skarb Państwa. 

Przepis art. 118 k.p.s.w. wskazuje, kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty postępowania wykroczeniowego w zależności od rodzaju zapadłego orzeczenia, przy czym jego § 2 reguluje, m. in., problematykę sposobu rozstrzygania o kosztach postępowania w razie uniewinnienia obwinionego lub umorzenia postępowania w sprawie, w której wniosek o ukaranie złożył oskarżyciel publiczny. Koszty postępowania ponosi wówczas Skarb Państwa.

W szczegółowych kwestiach dotyczących kosztów postępowania wykroczeniowego art. 119 k.p.s.w. odsyła do enumeratywnie wskazanych przepisów Kodeksu postępowania karnego. Nakazuje on stosować odpowiednio do kosztów postępowania w sprawach o wykroczenia art. 616, art. 617, art. 618 § 1 i 3, art. 618a-6181, art. 619 § 3, art. 623, art. 624 § 1, art. 625-627, art. 630, art. 632a, art. 633-635, art. 636 § 1 i 2, art. 637-639 i art. 641 k.p.k.

W powyższym wyliczeniu nie zamieszczono art. 632 b k.p.k., który daje sądowi możliwość orzeczenia od Skarbu Państwa zwrotu należności z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika, jeżeli w sprawach, o których mowa w art. 632 pkt 2 k.p.k., przyczyny umorzenia powstały w toku postępowania. Okoliczność, że z mocy art. 119 k.p.s.w. do analizowanej sytuacji procesowej nie można zastosować fakultatywnej regulacji z art. 632 b k.p.k., wynika z faktu, że Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia rozstrzyga tę kwestię w oparciu o autonomiczną dla postępowania wykroczeniowego podstawę prawną zamieszczoną w art. 118 § 2 k.p.s.w.

Koszty postępowania w sprawach o wykroczenia powinny być rozumiane zgodnie z ogólną definicją kosztów procesu zawartą w Kodeksie postępowania karnego. Przesądza o tym norma wynikająca z treści art. 119 k.p.s.w., która nakazuje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w sprawach o wykroczenia art. 616 k.p.k. Przepis ten zalicza do kosztów procesu koszty sądowe (art. 616 § 1 pkt 1 k.p.k.) i uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika (art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k.). Prowadzi to do wniosku, że w przypadku orzeczenia umarzającego postępowanie, podstawę normatywną obligatoryjnego zwrotu obwinionemu uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy stanowi art. 118 § 2 k.p.s.w.. w zw. z art. 119 k.p.s.w. i art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. (por. postanowienie SN z dnia 14 marca 2013 r., IV KK 386/12).

Wyrok SN z dnia 24 maja 2016 r., V KK 108/16

Standard: 71720 (pełna treść orzeczenia)

Uzasadnionymi wydatkami stron w rozumieniu art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k., które w razie uniewinnienia obwinionego lub umorzenia postępowania w sprawie o wykroczenia ponosi - w myśl art. 118 § 2 k.p.s.w. - Skarb Państwa i które zasądza się na rzecz obwinionego, jeżeli postępowanie toczyło się z wniosku oskarżyciela publicznego, są opłaty wyłożone za czynności obrończe zarówno przez samego obwinionego, jak i przez inną osobę.

Postanowienie SN z dnia 14 marca 2013 r., IV KK 386/12

Standard: 71745 (pełna treść orzeczenia)