Wyrok z dnia 1996-02-15 sygn. III KRN 193/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KRN 193/95

Wyrok z dnia 15 lutego 1996 r.

1. Sąd orzekający w sprawie o wydanie wyroku łącznego nie może ponownie rozstrzygać kwestii prawomocnie rozstrzygniętych w podlegających połączeniu wyrokach. Jest oczywiste, że nie może on "modyfikować" orzeczeń o karach zawartych w łączonych wyrokach. To samo dotyczy zawartych w wyrokach orzeczeń dotyczących zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet poszczególnych kar. Odmienne rozstrzygnięcie w wyroku łącznym kwestii zaliczenia tymczasowego aresztowania oznaczałoby w istocie dokonanie korektury prawomocnego orzeczenia, zawartego w wyroku stanowiącym podstawę wyroku łącznego.
2. Dyspozycja art. 511 k.p.k. nie stwarza żadnych podstaw do korektury błędnego orzeczenia o zaliczeniu okresu tymczasowego aresztowania, zawartego w prawomocnym wyroku stanowiącym podstawę wyroku łącznego. Zgodnie z tym przepisem, w wyroku łącznym należy między innymi "wymienić okresy zaliczone na poczet kary łącznej", ale należy to uczynić w sposób zgodny z treścią orzeczeń w kwestii zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa w wyrokach podlegających połączeniu.

Przewodniczący: sędzia E. Strużyna. Sędziowie: Z. Doda (sprawozdawca), J. Mikos.

Prokurator Prokuratury Apelacyjnej: A. Baranowska.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 1996 r., sprawy Waldemara G., w przedmiocie wydania wyroku łącznego, z powodu rewizji nadzwyczajnej, wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości na niekorzyść oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 30 czerwca 1995r.

u c h y 1 i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w K. do ponownego rozpoznania (...).

Uzasadnienie

Waldemar G. został skazany:

1) wyrokiem Sądu Rejonowego w I. z dnia 16 grudnia 1992 r. - za popełniony w nocy z 29 na 30 stycznia 1992 r., czyn określony w art. 208 k.k. - na karę 2 lat pozbawienia wolności i 1.000.000 zł grzywny (...),

2) wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 2 września 1993 r., zmienionym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w E. z dnia 20 kwietnia 1994 r.:

a) za popełniony w nocy z 16 na 17 stycznia 1992 r. czyn określony w 208 k.k. - na karę roku pozbawienia wolności oraz 3.000.000 zł grzywny,

b) za popełniony w styczniu 1992 r. czyn określony w 215 § 1 k.k. - na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz 1.500.000 zł grzywny.

- jako kary łączne wymierzono skazanemu w tej sprawie karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 3.500.000 zł grzywny.

Sąd Rejonowy w K. - po rozpoznaniu z urzędu sprawy o wydanie wyroku łącznego - wyrokiem z dnia 30 czerwca 1995 r. wymierzył Waldemarowi G. karę łączną 2 lat i 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz 350 (nowych) zł grzywny (...).

Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w pierwszej instancji

Od tego wyroku rewizję nadzwyczajną wniósł na niekorzyść oskarżonego Waldemara G. Minister Sprawiedliwości.

Skarżąc wyrok łączny w całości, rewidujący zarzucił następujące uchybienia:

1) obrazę przepisu art. 66 k.k., "wynikający z nieobjęcia karą łączną pozbawienia wolności skazania 2 art. 215 § 1 k.k. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności i 1.500.000 zł grzywny w sprawie Sądu Rejonowego w K".

2) obrazę przepisu art. 511 k.p.k., "wynikającą z błędnego zaliczenia na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania i nieustalenia okresu odbytej kary pozbawienia wolności (...).

W konkluzji rewizji nadzwyczajnej Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w K. do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna Ministra Sprawiedliwości zasługuje na uwzględnienie. Z całą pewnością bowiem trafny jest podniesiony w niej zarzut co do tego, że wydając zaskarżony wyrok łączny Sąd Rejonowy przeoczył fakt, iż zawarte w wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 2 września 1993 r. orzeczenie o skazaniu Waldemara G. za czyn określony art. 216 k.k. na karę 8.00.000 zł grzywny zostało zmienione przez Sąd Wojewódzki w E i że wyrokiem tego Sądu 2 dnia 20 kwietnia 1994 r. Waldemarowi G. przypisano popełnienie czynu określonego w art. 215 § 1 k.k. oraz wymierzono mu za to karę 10 miesięcy pozbawienia wolności i 1.500.000 zł grzywny. Częściowo trafny jest także zarzut obrazy art. 511 k.p.k. Jest on mianowicie zasadny w odniesieniu do "nieustalenia okresu odbytej kary pozbawienia wolności", natomiast - co należy od razu podkreślić - pozbawiony jakiegokolwiek uzasadnienia w odniesieniu do jakoby "błędnego zaliczenia na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania".

Nie ulega żadnej wątpliwości, że za podstawę wyroku łącznego Sąd Rejonowy przyjął orzeczenie - zawarte w wyroku wydanym przez Sąd Rejonowy w K. - o skazaniu Waldemara G. za czyn określony w art. 216 k.k. na karę 800.000 zł grzywny i że tym samym Sąd Rejonowy zignorował fakt, iż orzeczenie to zostało - w wyniku rewizji prokuratora na niekorzyść oskarżonego - zmienione i że oskarżony został w rzeczywistości skazany na podstawie art. 215 § 1 k.k. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz 1.500.000 zł grzywny. Wprawdzie sąd Rejonowy przeprowadził "dowód z akt Sądu Rejonowego w K.", a w aktach niniejszej sprawy znajduje się informacja o rzeczywistej treści wyroku skazującego zapadłego w tej sprawie, jednakże za podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy przyjął niezgodne z prawdą ustalenie, że oskarżonemu przypisano w tej sprawie popełnienie czynu określonego w art. 216 k.k. i że skazano go li tylko na karę grzywny w kwocie 800.000 zł.

Jak z tego wynika, rewidujący ma rację, gdy stwierdza, że zaskarżony wyrok jest wadliwy. Zarzut został wprawdzie sformułowany mało fortunnie (nie jest on bowiem ścisły; nie można przecież jako uchybienia traktować tego, iż "karą łączną pozbawienia wolności" nie zostało objęte skazanie oskarżonego na karę ,,1.500.000 zł grzywny"), w dodatku zaś nietrafnie zakwalifikowany jako dotyczący rzekomo "obrazy art. 66 k.k." (w istocie przecież chodzi tu o "błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku"), jasne jest jednak, że wskazuje on na poważne uchybienie (z art. 387 pkt 3 k.p.k.), co uzasadnia w pełni potrzebę uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 511 k.p.k., w wyroku łącznym należy, między innymi, "wymienić okresy zaliczone na poczet kary łącznej". Sąd Rejonowy nie wymienił w zaskarżonym wyroku okresu odbytej - na podstawie łącznych wyroków - kary pozbawienia wolności. Z tego też względu trafny jest zarzut naruszenia przepisu art. 511 k.p.k. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że uchybienie to ma relatywną naturę. Chodzi o to, że tego rodzaju "zaniechanie" sądu wydającego wyrok łączny nie pociąga za sobą poważnych konsekwencji, można je bowiem naprawić w trybie art. 14 § 1 k.k.w. Tak się zresztą stało w niniejszej sprawie, z tym wszelako, że "uzupełniające" w tym względzie wyrok łączny postanowienie Sądu Rejonowego w K. z dnia 21 września 1995 r. zapadło z obrazą prawa materialnego, o czym jeszcze będzie mowa.

Sąd Rejonowy zaliczył na poczet wymierzonej Waldemarowi G. kary łącznej pozbawienia wolności "okres tymczasowego aresztowania od dnia 31 stycznia 1992 r. do 16 grudnia 1993 r.". Autor rewizji nadzwyczajnej podniósł w związku z tym zarzut "obrazy art. 511 k.p.k." i wyraził pogląd, że omawiane rozstrzygnięcie jest błędne i że "faktycznie" na poczet kary łącznej pozbawienia wolności należało zaliczyć jedynie "okres od 31 stycznia 1992 r. do 30 marca 1992 r.".

Jest faktem, że z pisma Zakładu Karnego w S. z dnia 22 stycznia 1993 r. oraz z pisma Zakładu Karnego w K. z dnia 31 lipca 1995 r. wynika, iż w ramach tzw. "obliczenia" kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w I. z dnia 16 grudnia 1992 .r. na poczet tej kary zaliczono jedynie okres tymczasowego aresztowania od dnia 31 stycznia 1992 r. do dnia 30 marca 1992 r., a to z tego względu, że z dniem 30 marca 1992 r. "wprowadzono do wykonania" karę pozbawienia wolności wymierzoną Waldemarowi G. wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 maja 1991 r. Należy jednak wyraźnie stwierdzić, że fakt ten wcale nie uzasadnia podniesionego w rewizji nadzwyczajnej zarzutu, iż zaskarżony wyrok zawiera błędne rozstrzygnięcie w kwestii zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet kary łącznej pozbawienia wolności. Rzecz po prostu w tym, że takie właśnie rozstrzygnięcie - tj. orzeczenie o zaliczeniu na poczet kary pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania od dnia 31 stycznia 1992 r. do dnia 16 grudnia 1992 r. - zawiera prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w I. z dnia 16 grudnia 1992 r., stanowiący podstawę wyroku łącznego. Chociaż więc ze wskazanego wyżej pisma Zakładu Karnego w S. wynikało, że rozstrzygnięcie to opiera się na błędnym ustaleniu i oznacza zaliczenie na poczet kary orzeczonej przez Sąd Rejonowy w I. - jako okresu tymczasowego aresztowania - okresu odbywania przez Waldemara G. kary wymierzonej mu w innej sprawie, to jest doprawdy oczywiste, iż Sąd Rejonowy - wydając wyrok łączny - nie mógł traktować tego rozstrzygnięcia per non est. Nie mógł tego uczynić, a więc nie mógł orzec w kwestii zaliczenia okresu tymczasowego aresztowania inaczej niż orzeczono w tym względzie w jednym z wyroków stanowiących podstawę wyroku łącznego z tego powodu, że w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego sąd jest związany treścią prawomocnych wyroków podlegających połączeniu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 1977 r. II KR 106/77, OSNKW 1977, z. 9, poz. 106 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1983 r. IV KR 213/83, OSNKW 1984, z. 5-6, poz. 65, s. 42). Oznacza to, że sąd orzekający w sprawie o wydanie wyroku łącznego nie może ponownie rozstrzygać kwestii prawomocnie rozstrzygniętych w tych wyrokach. Jest oczywiste, że nie może on "modyfikować" orzeczeń o karach zawartych w łącznych wyrokach. To samo dotyczy zawartych w tych wyrokach orzeczeń dotyczących zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet poszczególnych kar. Nie wymaga przecież dowodu teza, że odmienne rozstrzygnięcie w wyroku łącznym kwestii zaliczenia tymczasowego aresztowania oznaczałoby w istocie dokonanie korektury prawomocnego orzeczenia zawartego w wyroku stanowiącym podstawę wyroku łącznego.

Należy podkreślić, że dyspozycja art. 51 § 1 k.p.k. nie stwarza żadnych podstaw do korektury błędnego orzeczenia o zaliczeniu okresu tymczasowego aresztowania, zawartego w prawomocnym wyroku stanowiącym podstawę wyroku łącznego. Zgodnie z tym przepisem, w wyroku łącznym należy między innymi "wymienić okresy zaliczone na poczet kary łącznej", ale należy to uczynić w sposób zgodny z treścią orzeczeń w kwestii zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa w wyrokach podlegających połączeniu.

Rzecz rysuje się całkiem jasno. Skoro błędne orzeczenie w kwestii zaliczenia tymczasowego aresztowania, zawarte w wyroku Sądu Rejonowego w I. z dnia 16 grudnia 1992 r., nie zostało w odpowiednim trybie skorygowane, w związku z czym było ono - jako prawomocne - niepodważalne, to Sąd Rejonowy - wydając w niniejszej sprawie wyrok łączny - nie mógł przejść do porządku ani nad jego istnieniem, ani też nad jego treścią. Pozbawiony zatem racji jest zarzut, że Sąd Rejonowy niesłusznie zamieścił to orzeczenie w treści wyroku łącznego, wydanego, między innymi, na podstawie wskazanego wyżej wyroku Sądu Rejonowego.

OSNKW 1996 r., Nr 7-8, poz. 49