Uchwała z dnia 1997-09-17 sygn. I KZP 16/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KZP 16/97

Uchwała z dnia 17 września 1997 r.

Wysokość poniesionych w toku postępowania wydatków za przechowanie przedmiotów zajętych w postępowaniu karnym, które na podstawie art. 554 § 1 pkt 4 k.p.k. wchodzą w skład kosztów postępowania karnego, ustala się w formie ryczałtu przewidzianego w § 5 rozporządzenia Ministrów Sprawiedliwości i Obrony Narodowej z dnia 13 grudnia 1996 r. (Dz. U. Nr 149, poz. 709) tylko wówczas, gdy przedmioty te zostały "złożone w składnicy" organów prowadzących postępowanie, natomiast w pozostałych wypadkach wydatki te ustala się w wysokości faktycznie poniesionych kosztów (art. 555 § 2 k.p.k. w związku z § 1 cyt. rozporządzenia).

Przewodniczący: sędzia SN J. Bratoszewski (sprawozdawca).

Sędziowie: E. Sadzik, M. Sokołowski.

Prokurator Prokuratury Krajowej: Ryszard Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Sławomira K., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Apelacyjny w Lublinie, postanowieniem z dnia 23 kwietnia 1997 r., zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy wysokość poniesionych w toku postępowania wydatków za przechowywanie przedmiotów zajętych w postępowaniu karnym, które po myśli art. 554 § 1 pkt 4 k.p.k. wchodzą w skład kosztów postępowania karnego, ustala się zawsze w formie ryczałtu z § 5 rozporządzenia Ministrów Sprawiedliwości i Obrony Narodowej z dnia 13 grudnia 1996 r. w sprawie obliczania wydatków w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 149, poz. 709) jeżeli przedmiot przechowywany był na terenie należącym do organów prowadzących postępowanie (np. parking Komendy Wojewódzkiej Policji), czy też należy każdorazowo ustalać (według jakich kryteriów), czy miejsce przechowywania przedmiotu jest «składnicą», o której mowa w powołanym rozporządzeniu, a w razie ustalenia, że miejsce to nie jest «składnicą», stosować art. 555 § 2 k.p.k., tj. wysokość wydatków obliczać według faktycznie poniesionych kosztów związanych z należytym zabezpieczeniem miejsca przechowywania zajętego przedmiotu?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Przedstawione w pytaniu prawnym Sądu Apelacyjnego wątpliwości zrodziły się stąd, że zajęty w postępowaniu karnym samochód przechowywany był na parkingu Komendy Wojewódzkiej Policji przez ponad rok, w związku z czym powstały koszty daleko wykraczające poza kwotę przewidzianą w rozporządzeniu Ministrów Sprawiedliwości i Obrony Narodowej z dnia 13 grudnia 1996 r. (Dz. U. Nr 149, poz. 709), w formie ryczałtu za "przechowanie" przedmiotów zajętych w postępowaniu karnym i złożonych w składnicy organów prowadzących postępowanie karne. Chodzi po prostu o to, że jeżeli strzeżony parking samochodowy można byłoby utożsamić z określeniem "składnica", a samochód tam przechowywany jako "złożony" w tej składnicy, to wówczas miałby zastosowanie § 5 cyt. rozporządzenia, określający ryczałt w kwocie 3,20 zł (i to pobierany tylko raz w toku całego postępowania), natomiast w przeciwnym wypadku miałby zastosowanie ogólny przepis art. 555 § 2 k.p.k. w związku z § 1 cyt. rozporządzenia, a więc należałoby ustalić wydatki związane z przechowywaniem według faktycznie poniesionych kosztów.

Rozważając ten problem Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że jeśli chodzi o wysokość wszelkich wydatków wykładanych tymczasowo w toku procesu przez Skarb Państwa, a należących do kosztów postępowania karnego, to zasadą jest, że oblicza się je według faktycznie poniesionych kosztów (§ 1 pkt 1 cyt. rozporządzenia), a dopiero wyjątkiem od tego jest ustalenie ich w postaci ryczałtu lub stawek urzędowych, na co wskazuje drugie zdanie zawarte w tym przepisie, rozpoczynające się od słów: "chyba że...".

Powszechnie przyjętą regułą interpretacyjną jest, że wyjątki należy rozumieć ściśle w myśl zasady exceptiones non sunt extendendae. Oznacza to, że ryczałt za przechowywanie przedmiotów zajętych w postępowaniu karnym, przewidziany w § 5 cyt. rozporządzenia, może mieć zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy zajęte przedmioty były przechowywane w składnicy organów prowadzących postępowanie i gdy zostały tam "złożone". Zarówno te określenia, jak i wysokość ryczałtu przewidzianego w § 5 cyt. rozporządzenia (kwota 3,20 zł i to pobierana tylko raz w toku całego postępowania) dają wskazówkę, że przepis ten dotyczy przedmiotów o stosunkowo niedużej objętości, które mogą być przechowywane np. w biurze podawczym czy w pomieszczeniu dla dowodów rzeczowych, spełniających w istocie funkcje "składnicy", nie może natomiast odnosić się np. do parkingów strzeżonych (o które chodzi w pytaniu), gdyż ani nie są one "składnicą", ani też umieszczone tam samochody nie są "złożone" na przechowanie (raczej "oddane" na przechowanie). Przyjęcie ewentualnego odmiennego rozumienia tych pojęć i uznanie, że parking strzeżony, należący do organów prowadzących postępowanie, jest "składnicą", do której mogą być "złożone" zajęte w toku postępowania samochody, prowadziłoby do nie dającej się niczym uzasadnić nierówności (w zakresie kosztów postępowania) między sytuacją, kiedy w jednym wypadku zostałyby one umieszczane na parkingu należącym do organów prowadzących postępowanie, a sytuacją, gdy zajęte samochody zostałyby umieszczone np. na wynajętym na ten cel parkingu, należącym do kogoś innego.

Jedynie na marginesie podkreślić należy, że to, co już powiedziano, nie oznacza, iż wydatki wyłożone "tymczasowo" przez Skarb Państwa (art. 542 k.p.k.) nie podlegają żadnej kontroli co do ich zasadności lub wysokości (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1997 r. I KZP 18/97).

Dlatego też na przedstawione pytanie należało udzielić odpowiedzi jak na wstępie.

OSNKW 1997 r., Nr 11-12, poz. 95