Postanowienie z dnia 2015-05-05 sygn. IV KK 304/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 304/14

Postanowienie z dnia 5 maja 2015 r.

Składanie wniosków dowodowych w końcowej fazie postępowania dowodowego nie jest co prawda wykluczone przez procedurę karną, a niejednokrotnie jest wówczas uzasadnione, ale zachowanie takie musi być oceniane także przez pryzmat art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. z uwagi na obligatoryjny charakter tej normy; jeżeli analiza zgłoszonego wniosku dowodowego, w zestawieniu z całokształtem okoliczności faktycznych, a w szczególności faktyczną możliwością złożenia tego wniosku na wcześniejszym etapie postępowania bez szkody realizowanej linii obrony, doprowadzi do ustalenia, że celem złożenia takiego wniosku było tylko przedłużenie postępowania karnego, to oddalenie takiego wniosku dowodowego będzie nie tylko uzasadnione ale obligatoryjne j nie może być skutecznie kwestionowane odwołaniem się do zasady prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.).

Przewodniczący: sędzia SN R. Malarski (sprawozdawca).

Sędziowie: SN Matras, SA:(del. do SN) S. Stankiewicz.

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Engelking.

Sąd Najwyższy w sprawie R. С., skazanego z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. i in., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 5 maja 2015 r. kasacji, wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Okręgowego w T. z dnia 1-6 czerwca 2014 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w T. z dnia 4 lutego 2014 r.,

oddalił kasację (...).

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w T., wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 r., skazał R. C. na karę 2 lat pozbawienia wolności i grzywnę w ilości 500 stawek dziennych, każda w wysokości 500 zł, za przestępstwo skarbowe uchylania się od opodatkowania podatkiem akcyzowym wielkiej wartości w wysokości 31 406 251 zł, określone w art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. oraz na karę roku pozbawienia wolności za przestępstwo udaremnienia zaspokojenia wierzyciela, określone w art. 300 § 2 k.k., a na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat.

Sąd Okręgowy w T., po rozpoznaniu apelacji prokuratora na niekorzyść oskarżonego i apelacji obrońcy, który sformułował zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, wyrokiem z dnia 16 czerwca 2014 r. zmienił pierwszoinstancyjne rozstrzygnięcie przez uchylenie orzeczeń o karze łącznej i warunkowym zawieszeniu jej wykonania, podwyższył karę pozbawienia wolności za przestępstwo skarbowe do 2 lat i 6 miesięcy i obniżył stawkę dzienną grzywny do 280 zł oraz orzekł na podstawie art. 39 § 1 i 2 k.k.s. nową karę łączną pozbawienia wolności na zasadzie pełnej absorpcji; w pozostałej części wyrok Sądu a quo utrzymał w mocy;

Kasację od prawomocnego wyroku Sądu odwoławczego złożył obrońcą. Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił mu rażące i "mające bezpośredni wpływ" na jego treść naruszenie prawa procesowego, to jest: art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k., przez oddalenie wniosków dowodowych obrońcy o przeprowadzenie dowodu z oględzin zdjęć, paszportu skazanego i dokumentu prywatnego w postaci ekspertyzy kryminalistycznej z błędną argumentacją; art. 170 § 3 k.p.k. w zw. z art. 94 § 1 pkt 4 i 5 k.p.k., przez nierozpoznanie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii grafologicznej i sporządzenie uzasadnienia postanowienia^: o oddaleniu wniosków dowodowych w sposób wadliwy; art. 457 § 2 k.p.k. (powinien być powołany § 3), przez niepełne ustosunkowanie się do zarzutów apelacyjnych kwestionujących skazanie za przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. W konsekwencji autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w T. do ponownego rozpoznania.

Prokurator Okręgowy w T. w pisemnej odpowiedzi na kasację zażądał jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

Nowy obrońca skazanego, ustanowiony już po wniesieniu kasacji, złożył do Sądu Najwyższego pismo opatrzone datą 4 grudnia 2014 r. (a więc po upływie terminu zawitego z art. 524 § 1 zd. 1 k.p.k.), w którym zredagował dwa zarzuty naruszenia prawa materialnego, to jest art. 53 § 7 k.k.s. w zw. z art. 2 § 2 k.k.s. oraz art. 1 § 3 k.k.s.

Stanowisko wyrażone w prokuratorskiej odpowiedzi na kasację zyskało wsparcie obecnego na rozprawie kasacyjnej prokuratora Prokuratury Generalnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja okazała się bezzasadna w stopniu zbliżonym do oczywistego, co determinowało kształt motywacyjnej części postanowienia kończącego postępowanie kasacyjne. Warto w tym miejscu odnotować również, że kasacja obrońcy skazanego R. C. rozpoznana została - jak tego wymaga art. 536 k.p.k. - tylko w granicach' zaskarżenia i podniesionych zarzutów, albowiem w sprawie nie wystąpiły sytuacje określone w art. 435 k.p.k., art. 439 k.p.k. i art. 455 k.p.k. (zob. postanowienie SN z dnia 24 września 2014 r., IV KK 232/14). Ustosunkowanie się do poszczególnych zarzutów kasacyjnych należało poprzedzić przypomnieniem, że według art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. wniosek dowodowy oddala się, jeżeli w sposób oczywisty zmierza on do przedłużenia postępowania. W judykaturze utrwalone jest zapatrywanie prawne, że składanie wniosków dowodowych w końcowej fazie postępowania dowodowego nie jest wprawdzie wykluczone przez procedurę karną, a niejednokrotnie jest wówczas usprawiedliwione, ale postąpienie takie musi być oceniane także przez pryzmat art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. z uwagi na obligatoryjny charakter tej normy. Jeżeli analiza zgłoszonego wniosku dowodowego w zestawieniu z całokształtem okoliczności faktycznych, a w szczególności faktyczną możliwością złożenia tego wniosku na wcześniejszym etapie postępowania bez szkody realizowanej linii obrony, doprowadzi do jednoznacznego stwierdzenia, że celem takiego wniosku było tylko przedłużenie postępowania karnego, to zastosowanie komentowanej normy będzie nie tylko uzasadnione, ale konieczne i nie może być skutecznie kwestionowane odwołaniem się do prawdy materialnej, która nie ma przecież normatywnej "przewagi" nad zasadą szybkości postępowania wyrażoną w art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k. (zob. postanowienie SN dnia z 3 kwietnia 2012 r., V KK 30/12 i z dnia 27 listopada 2013 r., IV KK 303/13). Przytoczony pogląd prawny ma tym bardziej zastosowanie, gdy wniosek dowodowy został zgłoszony dopiero na etapie postępowania apelacyjnego, mimo że jego autor, będący podmiotem fachowym, mógł to uczynić wcześniej bez jakichkolwiek trudności i bez uszczerbku dla przyjętej koncepcji realizowania interesów procesowych reprezentowanej strony (zob. postanowienie SN z dnia 3 września 2014 r., III KK 7/14).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, należało zaakcentować, że Sąd ad quem, oddalając wnioski dowodowe na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 czerwca 2014 r., w jakimkolwiek stopniu nie obraził art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. Już sam fakt niedomagania się przez kilka lat trwającego postępowania przygotowawczego i jurysdykcyjnego pierwszej instancji przeprowadzenia tych dowodów, gdy nie było ku temu żadnych przeszkód i nie kolidowało to z linią obrony, uprawniał do uznania, że zgłoszenie żądania w tej mierze w apelacji zmierzało wyłącznie do przedłużenia postępowania. Przedstawiony punkt widzenia zyskał wsparcie w szeregu dodatkowych okolicznościach. Po pierwsze - skazany przez blisko 10 lat nie kwestionował autentyczności podpisów złożonych na deklaracjach AKC i - co więcej - w trakcie przesłuchania w dniu 22 marca 2012 r. wprost wyznał, że na deklaracji za wrzesień 2004 r. widnieje jego podpis; wyjaśnienia te zostały odczytane na rozprawie głównej i R. C. je podtrzymał. Po drugie - kserokopia paszportu skazanego została załączona do akt jeszcze w toku śledztwa i na rozprawie głównej w dniu 28 stycznia 2014 r. uznano ten dokument za ujawniony bez odczytywania. Po trzecie - dni uwidocznione na datownikach odciśniętych na stronach paszportu skazanego oraz daty znajdujące się na przedłożonych 7 fotografiach nie korespondują z datami, w których wystawione zostały deklaracje podatkowe - 19 października, 23 listopada i 21 grudnia 2004 r. Po czwarte - odczytaniu na rozprawie ekspertyzy kryminalistycznej z dnia 25 lutego 2014 r. opracowanej na zlecenie skazanego, stanowiącej tzw. opinię prywatną, stał bezsprzecznie na przeszkodzie art. 393 § 3 k.p.k. (zob. postanowienie SN z dnia 14 marca 2013 r., IV KK 420/12, OSP 2014, nr 4, poz. 35).

Sąd odwoławczy nie naruszył również art. 170 § 3 k.p.k. w zw. z art. 94 § 1 pkt 4 i 5 k.p.k. Twierdzenie skarżącego, że wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii grafologicznej nie został rozpoznany, pozostaje w jaskrawej sprzeczności z treścią postanowienia zapadłego w dniu 12 czerwca 2014 r. Warto przytoczyć in extenso fragment tego orzeczenia: "Na podstawie art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. Sąd postanowił oddalić wniosek dowodowy obrońcy o dopuszczenie dowodu z (...) ekspertyzy kryminalistycznej na okoliczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego grafologa...". Przyznać trzeba, że zacytowane rozstrzygnięcie powinno było zostać poprawniej zredagowane, ale przecież niedociągnięcia w tym zakresie nie sposób potraktować jako rażące naruszenie prawa, zwłaszcza że intencja organu wydającego analizowane postanowienie wyrażona została tu jednoznacznie. Trzeba dobitnie podkreślić, że uzasadnienie postanowienia o oddaleniu wniosków dowodowych odpowiada wymogom z art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k., jako że wskazuje, dlaczego wnioski zostały nieuwzględnione. Wypada zwrócić uwagę, że argumentacja w tej mierze została dodatkowo poszerzona w motywacyjnej części zaskarżonego wyroku.

Uzasadnienie wyroku Sądu odwoławczego w zakresie odnoszącym się do skazania R. C. za przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. wskazuje w sposób wszechstronny i wyczerpujący, czym Sąd ten kierował się, akceptując w tej części skazanie, oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji obrońcy uznał za niezasadne. Wywody autora kasacji w tej mierze były zresztą lakoniczne i powierzchowne, całkowicie ignorujące treść uzasadnienia kwestionowanego wyroku, w którym zwrócono szczególną uwagę na mający kluczowe znaczenie dla przypisania skazanemu przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. fakt, iż wiedział on o prowadzeniu postępowania egzekucyjnego dotyczącego podatku akcyzowego oraz o zgłoszonych wierzytelnościach przez Naczelnika Urzędu Celnego w K. Nie mogło być więc mowy o naruszeniu art. 457 § 3 k.p.k.

Sąd Najwyższy nie był zobowiązany w uzasadnieniu swojego orzeczenia ustosunkować się do zarzutów zawartych w piśmie nowego obrońcy z dnia 4 grudnia 2014 r. zatytułowanym "Uzupełnienie wywodów kasacji", ponieważ zostało ono złożone po 30-dniowym terminie zawitym, przewidzianym, w art. 524 § 1 zd. 1 k.p.k., a argumentacja tych zarzutów nie pozostawała w związku z zarzutami kasacyjnymi. Autor pisma nie wysunął również tezy o wystąpieniu uchybienia stanowiącego bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 k.p.k. (zob. postanowienia SN z dnia 1 grudnia 2004 r., III CK 332/04, R-OSNKW 2004, poz. 22171 z dnia 14 kwietnia 2010 r., III KK 321/09, R-OSNKW 2010, poz. 758).

Dlatego Sąd Najwyższy oddalił kasację (art. 537 § 1 k.p.k.).

 OSNKW 2015 r., Nr 10, poz. 82