Wyrok z dnia 2016-04-07 sygn. II KK 365/15

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KK 365/15

Wyrok z dnia 7 kwietnia 2016 r.

Artykuł 554 § 4 k.p.k., dodany ustawą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2013 r., poz. 1247, stosuje się także do spraw wszczętych przed dniem 1 lipca 2016 r.

Przewodniczący: sędzia S N W. Płóciennik.

Sędziowie: SN I Sobczak (sprawozdawca), SA (del. do SN) S. Stankiewicz.

Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Wieczorek.

Sąd Najwyższy w sprawie W. K. dotyczącej zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2016 r. kasacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 8 lipca 2015 r., zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia 24 lutego 2015 r.,

1) uchylił zaskarżony wyrok w części odnoszącej się do niezasądzenia na rzecz wnioskodawcy poniesionych przez niego wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Apelacyjnemu w W. do ponownego rozpoznania,

2) w pozostałej części kasację oddalił jako oczywiście bezzasadną

Uzasadnienie

Do Sądu Okręgowego w W. wpłynął wniosek złożony przez pełnomocnika wnioskodawcy W. K., w którym domagano się zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwoty 200 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem stosowanym w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 23 stycznia 2013 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w związku ze skorzystaniem z pomocy prawnej pełnomocnika.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w W. z dnia 24 lutego 2015 r. zasądzono, na podstawie art. 552 § 4 k.p.k., od Skarbu Państwa na rzecz W. K. kwotę 78 000 zł (siedemdziesiąt osiem tysięcy zł) tytułem zadośćuczynienia, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, za jego niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od dnia 29 sierpnia 2001 r. do dnia 27 września 2002 r. w postępowaniu zakończonym wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 23 stycznia 2013 r., następnie utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w W. z dnia 6 września 2013 r. W pozostałym zakresie wniosek oddalono, nadto zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz W. K. kwotę 1845 zł (tysiąc osiem set czterdzieści pięć zł) tytułem zwrotu kosztów związanych z reprezentowaniem wnioskodawcy przez pełnomocnika z wyboru.

Na podstawie art. 554 § 2 k.p.k. kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.

Na skutek apelacji wywiedzionej od tego orzeczenia przez pełnomocnika wnioskodawcy Sąd Apelacyjny w W. wyrokiem z dnia 8 lipca 2015 r. zmieni! wyrok Sądu pierwszej instancji w zaskarżonej części w ten sposób, że kwotę zadośćuczynienia określoną w pkt I tegoż wyroku podwyższył do kwoty 117 000 (stu siedemnastu tysięcy) zł, w pozostałej zaś części tenże wyrok utrzymał w mocy. Wydatkami za postępowanie odwoławcze obciążył Skarb Państwa.

Kasację od wyroku Sądu drugiej instancji wywiódł pełnomocnik wnioskodawcy, zarzucając rażącą obrazę: przepisów prawa materialnego, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia poprzez błędną wykładnię przepisu art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 558 k.p.k. w zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c., polegającą na przyjęciu, iż kwota 117 000 zł stanowi odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną W. K. niesłusznie zastosowanym tymczasowym aresztowaniem; także obrazę przepisów prawa procesowego, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 554 § 4 k.p.k. w zw. z art. 27 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2013 r., poz. 1247, poprzez bezzasadne niezasądzenie na rzecz wnioskodawcy poniesionych przez niego uzasadnionych wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym wobec częściowego uwzględnienia roszczenia przez Sąd drugiej instancji.

W konkluzji pełnomocnik wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi odwoławczemu - Sądowi Apelacyjnemu w W., pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania przed Sądem Najwyższym.

Prokurator w odpowiedzi na kasację wniósł o uwzględnienie kasacji w części odnoszącej się do niezasądzenia na rzecz wnioskodawcy poniesionych przez niego wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja jest zasadna w zakresie, w jakim doprowadziła do wydania orzeczenia o charakterze kasatoryjnym.

Już na wstępie podkreślić należy, że niniejsze uzasadnienie dotyczyć będzie li tylko zdiagnozowanego uchybienia, które legło u podstaw uchylenia wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania temu Sądowi. Zgodnie bowiem z art. 535 § 3 k.p.k. oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej - na rozprawie - nie wymaga pisemnego uzasadnienia (patrz pkt 2 wyroku Sądu Najwyższego).

Zasadnie bowiem podniósł skarżący w kasacji w pkt II, że niesłusznie nie zasądzono w drugiej instancji na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów poniesionych przez niego w związku z ustanowieniem pełnomocnika w niniejszej sprawie.

Ustawą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks p o stępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2013 r., poz. 1247, do art. 554 k.p.k. dodano § 4, w którym w prowadzono zasadę, że wnioskodawcy należy się od Skarbu Państwa zwrot poniesionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika, jeżeli roszczenie zostało uwzględnione choćby w części. Zgodnie zaś z art. 27 tej ustawy przepisy ustaw wymienionych w art. 1-26 niniejszej ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do spraw wszczętych przed dniem jej wejścia w życie, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej. Rację m a pełnomocnik, dowodząc, że dalsze przepisy, tj. art. 28-56 nie odnoszą się do regulacji art. 554 k.p.k. w nowym brzmieniu, w związku z tym na Sądzie drugiej instancji spoczywał obowiązek stosowania przepisu art. 554 k.p.k. w brzmieniu nadanym ustaw ą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

Przypomnieć należy, że zaistniała zmiana rozstrzygnęła wątpliwości, które pojawiały się w dotychczasowym stanie prawnym (przed nowelizacją). W orzecznictwie wypowiadane były rozbieżne poglądy. Według pierwszego stanowiska, prezentowanego już na gruncie Kodeksu postępowania karnego z 1969 r., w postępowaniu przewidzianym w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego dochodzącemu odszkodowania lub zadośćuczynienia nie przysługuje zwrot wydatków w związku z ustanowieniem pełnomocnika, nawet jeżeli roszczenie uwzględniono. Wówczas, zgodnie z art. 620 k.p.k., powinien ponieść je wnioskodawca (por. postanowienie SN z dnia 11 czerwca 2002 r., WZ 13/02, OSNKW 2002, z. 11-12, poz. 103; wyrok SA w Białymstoku z dnia 3 września 2009 r., II AKa 125/09, KZS 2009, z. 11, poz. 72; postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 1992 r., III KZ 1/92, OSNKW 1992, z. 7-8, poz. 58; tak też R Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks, t. III, 2012, s. 498; P. Cioch: Odpowiedzialność Skarbu..., s. 195). Zgodnie z drugim stanowiskiem w razie uwzględnienia chociażby w części roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie wnioskodawcy przysługuje zwrot od Skarbu Państwa poniesionych i uzasadnionych wydatków związanych z ustanowieniem w sprawie jednego pełnomocnika (por. wyrok SN z dnia 20 października 2011 г, IV KK 137/11, OSNKW 2011, z. 11, poz. 105; wyrok SA w Katowicach z 24 kwietnia 2007 г., II AKa 61/07, LEX nr 312559) - zob. D. Świecki: Komentarz do art. 554 k.p.k., Lex 2015.

Umotywowany jest zatem wywód kasacji, że taki stan rzeczy determinował obowiązek uwzględnienia przez Sąd Apelacyjny w W. wniosku złożonego przez pełnomocnika wnioskodawcy na rozprawie w dniu 8 lipca 2015 r., poprzez zasądzenie na rzecz W. K. uzasadnionych kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem drugiej instancji, udokumentowanych stosowną fakturą VAT, wobec częściowego uwzględnienia przez ten Sąd roszczeń wnioskodawcy.

W toku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Apelacyjny w W. uwzględni powyższe uwagi i w oparciu o poczynione na ich podstawie ustalenia wyda wolną od wad prawnych decyzję procesową.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.

 OSNKW 2016 r., Nr 7, poz. 45