Wyrok z dnia 1972-03-15 sygn. III KR 4/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KR 4/72

Wyrok z dnia 15 marca 1972 r.

Ocena, że silne wzburzenie było usprawiedliwione okolicznościami (art. 148 § 2 k.k.), powinna być oparta na przesłankach etycznych i zasadach współżycia społecznego.

Przewodniczący: sędzia K. Czajkowski (sprawozdawca). Sędziowie: K. Mioduski, R. Staszkiewicz.

Prokurator Prokuratury Generalnej: C. Marysz.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy Lejby S., oskarżonego z art. 11 § 1 k.k. w związku z art. 148 § 1 k.k., z powodu rewizji wniesionych przez prokuratora i oskarżonego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy - Ośrodek w Toruniu z dnia 21 października 1971 r.,

utrzymał w mocy zaskarżony wyrok (...).

Uzasadnienie

Prokuratura oskarżyła Lejbę S. o to, że dnia 12 grudnia 1970 r. w W., w zamiarze pozbawienia życia Mieczysława Ż., uderzył go nożem kuchennym w klatkę piersiową, powodując ranę kłutą serca przeszywającą ścianę przednią i tylną oraz powodując przebicie lewego płuca, jednakże zamierzonego skutku nie osiągnął (mimo że rana serca zagrażała życiu), a to wobec udzielenia Mieczysławowi Ż. natychmiastowej pomocy lekarskiej, tj. o czyn z art. 148 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.

Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy - Ośrodek w Toruniu wyrokiem z dnia 21 października 1971 r. uznał oskarżonego Lejbę S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, z tą zmianą, że dopuścił się go pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, i za to na podstawie art. 148 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k. skazał go na 7 lat pozbawienia wolności, zaliczając na poczet tej kary na mocy art. 83 § 1 k.k. i 224 k.p.k. okres tymczasowego aresztowania od dnia 13 grudnia 1970 r.

Od tego wyroku wnieśli rewizje prokurator oraz obrońca oskarżonego.

Rewizja prokuratora, wnosząc o zmianę wyroku i skazanie oskarżonego Lejby S. na zasadzie art. 148 § 1 k.k. na odpowiednią karę, zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku wskutek bezzasadnego uznania przez Sąd, że oskarżony działał pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, mimo że z całokształtu materiału dowodowego wynika, iż oskarżony działał w warunkach określonych w art. 148 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k. W szczególności rewizja podnosi, że Sąd oparł się "prawie że całkowicie na wyjaśnieniach złożonych przez oskarżonego" mimo zmienności jego wyjaśnień, gdy tymczasem z zeznań pokrzywdzonego "w sposób niezbity wynika, iż nie dał on oskarżonemu żadnych powodów, które by spowodowały działanie Lejby S. w afekcie". Oskarżony - zdaniem rewizji - wyczekiwał na najdogodniejszy moment do uderzenia nożem, a zatem gdy jemu nic nie groziło. Wobec tego wyłączone jest jego działanie w stanie silnego wzburzenia.

Rewizja oskarżonego zarzuca rażącą niewspółmierność kary przez nieuwzględnienie szeregu okoliczności łagodzących w rewizji wymienionych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie są zasadne ani rewizja prokuratora, ani rewizja obrońcy oskarżonego.

Rewizja prokuratora pogląd swój w kwestii stanu faktycznego i kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego wyprowadza wyłącznie ze zdarzenia, które miało miejsce w dniu 12 grudnia 1970 r., przy czym ustalenia własne opiera na zeznaniu pokrzywdzonego. Rewizja pomija omówienie szeregu innych dowodów ujawnionych na przewodzie sądowym, które łącznie ze zdarzeniem z dnia 12 grudnia 1970 r. stanowiły, zgodnie z art. 357 k.p.k., podstawę wyroku wydanego przez Sąd Wojewódzki. W szczególności przy ocenie, czy działanie oskarżonego może być zakwalifikowane jako przestępstwo popełnione w warunkach, o których mowa w art. 148 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k., słusznie Sąd Wojewódzki sięgnął także do całokształtu stosunków, jakie istniały między oskarżonym a pokrzywdzonym na tle zamieszkiwania we wspólnym lokalu.

Ustalenia Sądu nie wykazują błędu, zostały bowiem logicznie wysnute z przeprowadzonych dowodów w ich całokształcie, gdy tymczasem rewizja wnioski swe opiera na dowodzie z zeznań pokrzywdzonego, które nie w pełni zbieżne są z zeznaniami innych świadków, Sąd Wojewódzki szczegółowo to wykazał. Nieścisłe jest twierdzenie, jakoby Sąd I instancji oparł swe ustalenia "prawie całkowicie" na wyjaśnieniach oskarżonego. Wystarczy tu wskazać na zeznania Bronisławy D., Marka D., Zofii W. i Jana B. - niezależnie od innych dowodów powołanych w uzasadnieniu wyroku.

Jako podstawowy argument mający wyłączyć usprawiedliwienie wzburzenia wymienia rewizja fakt, że oskarżony działał "w tym czasie", gdy mu nic "nie groziło".

Przesłanka ta miałaby znaczenie, gdyby Sąd I instancji uznał, że oskarżony działał w obronie koniecznej lub z przekroczeniem jej granic. W sprawie niniejszej Sąd I instancji takiej sytuacji nie przyjął, natomiast zastosował kwalifikację z art. 148 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.

Artykuł 148 § 2 k.k. przewiduje wypadek uprzywilejowanego zabójstwa, a mianowicie zabójstwa w stanie silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami.

Silne wzburzenie w rozumieniu art. 148 § 2 k.k. zachodzi wtedy, gdy sprawca działa pod wpływem dominujących emocji, które wyraźnie ograniczają kontrolującą działalność rozumu. Stan ten, który pobudza do czynu, przejawia się przede wszystkim gwałtownym wyładowaniem uczucia.

Drugi warunek art. 148 § 2 k.k., mianowicie, aby silne wzburzenie było usprawiedliwione okolicznościami, uwzględnia z kolei przesłanki etyczne i zasady współżycia społecznego. Na ich podstawie bowiem Sąd ocenia, czy silne wzburzenie sprawcy usprawiedliwiają ujawnione w sprawie fakty, które je wywołały.

W myśl tych założeń Sąd Wojewódzki, jak to wyżej wykazano, bezbłędnie uzasadnił swe stanowisko, że oskarżony działał pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami. Wynikały one z całokształtu stosunków, jakie wytworzyły się między pokrzywdzonym a oskarżonym, jak również ze zdarzenia, które miało miejsce w dniu 12 grudnia 1970 r. Ocena dowodów przez Sąd Wojewódzki, jako nie wykazująca błędu, pozostaje pod ochroną art. 4 k.p.k.

Okoliczności przytoczone w rewizji oskarżonego Sąd Wojewódzki wziął pod uwagę i uwzględnił je jako podstawę zastosowania kwalifikacji czynu z art. 148 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.

Kara wymierzona oskarżonemu jest słuszna i należycie uzasadniona; w żadnym razie nie może być uznana za surową w stopniu rażącym w rozumieniu art. 387 pkt 4 k.p.k.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.

OSNKW 1972 r., 7-8, poz. 124