Wyrok z dnia 1971-10-29 sygn. II KR 200/71

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KR 200/71

Wyrok z dnia 29 października 1971 r.

Przyjęcie odpowiedzialności nieletniego - na zasadach określonych w kodeksie karnym - za popełnienie zbrodni zgwałcenia (art. 168 § 2 k.k.) po ukończeniu 16 roku życia nie jest uzależnione ani od rodzaju "kwalifikacji" prawnej czynów poprzednio popełnionych przez nieletniego, ani też od jego "zupełnie młodego wieku" w tym czasie, ale wyłącznie od okoliczności sprawy oraz od właściwości i warunków osobistych nieletniego, zwłaszcza gdy stosowane wobec niego poprzednie środki wychowawcze bądź poprawcze okazały się bezskuteczne (art. 9 § 2 k.k.).

Nieletniemu, który po ukończeniu lat 16 popełnił zbrodnię wymienioną w art. 9 § 2 k.k. albo umyślnie spowodował ciężkie uszkodzenie ciała lub ciężki rozstrój zdrowia i odpowiada na zasadach określonych w przepisie art. 9 § 2 k.k., należy na poczet kary pozbawienia wolności zaliczyć okres tymczasowego aresztowania (art. 83 § 1 k.k.).

Zaliczaniu na poczet kary pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania nie może stać na przeszkodzie przebywanie takiego nieletniego w tym okresie w schronisku dla nieletnich, gdzie faktycznie jest on pozbawiony wolności i swobody rozporządzania swoją osobą.

Przewodniczący: sędzia Z. Chełmicki. Sędziowie: E. Binkiewicz, Z. Durkiewicz (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: K. Kraft.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy Zdzisława G., oskarżonego z art. 168 § 2 k.k., z powodu rewizji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 29 kwietnia 1971 r.

utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, przy czym na poczet kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu Zdzisławowi G. okres tymczasowego aresztowania od dnia 11 listopada 1970 r. (...).

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w Katowicach wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1971 r. uznał za winnych Piotra P., Zdzisława G. i Andrzeja K. dokonania zbrodni z art. 168 § 2 k.k. (przy czym Zdzisław G. i Andrzej K. dopuścili się jej z rozeznaniem) popełnionej w ten sposób, że w dniu 9 listopada 1970 r. w B., działając wspólnie przy użyciu przez Piotra P. i Zdzisława G. podstępu polegającego na zwabieniu Urszuli D. na boisko Klubu Sportowego "R", wszyscy trzej, używając przemocy fizycznej i groźby, doprowadzili Urszulę D. do odbycia z nimi stosunków cielesnych oraz perwersyjnych czynów nierządnych, i za to na zasadzie art. 168 § 2 k.k. skazał Piotra P. na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, Zdzisława G. przy zastosowaniu art. 9 § 2 k.k. na karę 3 lat pozbawienia wolności, a Andrzeja K. na zasadzie art. 70 k.k. z 1932 r. na umieszczenie w zakładzie poprawczym.

Od tego wyroku wniósł rewizję obrońca oskarżonego Zdzisława G.

Rewizja, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego od przypisanego mu czynu bądź umieszczenia go w zakładzie poprawczym, a ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku przez dowolną ocenę zeznań pokrzywdzonej Urszuli D., a w konsekwencji nieuwzględnienia tego, iż "oddała się" oskarżonemu i jego współtowarzyszom dobrowolnie.

Rewizja zawiera również zarzut obrazy art. 9 § 2 k.k. przez jego zastosowanie, mimo że "poprzednie sprawy oskarżonego Zdzisława G. przed Sądem dla Nieletnich w Bytomiu dotyczyły całkiem innej kwalifikacji czynów, jak i popełnienia ich w zupełnie młodym wieku (lat 13)".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nie jest zasadna.

Zawarte w motywach zaskarżonego wyroku ustalenia faktyczne co do okoliczności i sposobu uprowadzenia pokrzywdzonej Urszuli D. do szatni przez oskarżonego, a także przebiegu gwałtu i zachowania się oskarżonych wbrew twierdzeniu rewizji znajdują oparcie nie tylko w zeznaniach pokrzywdzonej, ale również w zeznaniach świadka Krystyny G. i częściowo w wyjaśnieniach oskarżonych (wyjaśnienia oskarżonych Piotra P., Zdzisława G. i Andrzeja K.). Podzielając trafność tych ustaleń, jak również ocenę prawną przypisanego oskarżonemu czynu, należy stwierdzić, że rewizja nie przytoczyła żadnych rzeczowych argumentów, które mogłyby podważyć stanowisko Sądu Wojewódzkiego.

Bezpodstawne jest w szczególności powoływanie się rewizji na zeznania świadka Krystyny G. dla wykazania, że pokrzywdzona dobrowolnie i bez oporu weszła do szatni, skoro zeznała ona, że "Urszula opierała się, więc ją siłą wrzucili do środka".

Pozbawione słuszności jest także twierdzenie rewizji, że pokrzywdzona dobrowolnie odbyła stosunki cielesne z oskarżonymi, a jej skarga spowodowana była wyłącznie brakiem szacunku i delikatności z ich strony". Tym twierdzeniom bowiem przeczą nie tylko zeznania pokrzywdzonej, ale również wskazane na wstępie wyjaśnienia oskarżonych, którzy zarówno w śledztwie, jak i na rozprawie przyznali fakt użycia wobec pokrzywdzonej groźby i przemocy. Zeznania pokrzywdzonej Urszuli D. - wbrew stanowisku rewizji - nie zawierają żadnych sprzeczności co do przebiegu i okoliczności gwałtu, a przynajmniej w takim stopniu, który by wskazywał na jej nieprawdomówność. Twierdzenie zaś, że pokrzywdzona w śledztwie nie ujawniła, iż oskarżeni odbywali z nią stosunki perwersyjne, jest wyłącznie wynikiem pominięcia przez rewizję jej zeznań z dnia 12 listopada 1970 r.

Również twierdzenie rewizji, iż "Urszula D. potwierdziła w swoich zeznaniach, że miała już stosunki cielesne z kolegami" jest gołosłowne, albowiem pokrzywdzona takiego oświadczenia podczas przesłuchania nie złożyła.

Wiarygodności zeznań pokrzywdzonej nie mogą także podważyć zeznania świadków kolegów szkolnych, jeśli się uwzględni opinię o nich wyrażoną przez świadków pedagogów: Marię N. i Andrzeja J.

Zawarty w rewizji zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, mający polegać na niesłusznym skazaniu oskarżonego za przypisane mu przestępstwo na karę pozbawienia wolności zamiast umieszczenia go w zakładzie poprawczym - nie jest słuszny.

Przyjęcie odpowiedzialności nieletniego - na zasadach określonych w kodeksie karnym - za popełnienie zbrodni zgwałcenia (art. 168 § 2 k.k.) po ukończeniu 16 roku życia nie jest uzależnione ani od rodzaju "kwalifikacji" prawnej czynów poprzednio przez nieletniego popełnionych, ani też od jego "zupełnie młodego wieku" w tym czasie, ale wyłącznie od okoliczności sprawy oraz od właściwości i warunków osobistych nieletniego, zwłaszcza gdy stosowane wobec niego poprzednio środki wychowawcze bądź poprawcze okazały się bezskuteczne (art. 9 § 2 k.k.).

Ustalenia zaś poczynione w tym zakresie przez Sąd Wojewódzki zgodne z wynikami postępowania sądowego uzasadniały zastosowanie wobec oskarżonego przepisu art. 9 § 2 k.k.

Kara wymierzona oskarżonemu - w uwzględnieniu podniesionych w motywach zaskarżonego wyroku okoliczności - jest współmierna do stopnia społecznego niebezpieczeństwa jego czynu i uwzględnia wskazania art. 50 § 1 i 2 oraz art. 51 k.k. Z urzędu zauważyć należy, że Sąd Wojewódzki niesłusznie pominął zaliczenie oskarżonemu Zdzisławowi G. na poczet kary pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania, w którym to okresie przebywał on w schronisku dla nieletnich. Z akt sprawy wynika, że prokurator postanowieniem z dnia 12 listopada 1970 r. zastosował wobec Zdzisława G., ur. 27 września 1954 r., zatrzymanego w dniu 11 listopada 1970 r. - jako środek zapobiegawczy - tymczasowe aresztowanie i nakazał przyjęcie go do schroniska dla nieletnich, gdzie oskarżony-nieletni przebywa.

Nieletniemu, który po ukończeniu lat 16 popełnił zbrodnię wymienioną w art. 9 § 2 k.k. albo umyślnie spowodował ciężkie uszkodzenie ciała lub ciężki rozstrój zdrowia i odpowiada na zasadach określonych w przepisie art. 9 § 2 k.k., należy na poczet kary pozbawienia wolności zaliczyć okres tymczasowego aresztowania (art. 83 § 1 k.k.).

Zaliczeniu na poczet kary pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania nie może stać na przeszkodzie przebywanie takiego nieletniego w tym okresie w schronisku dla nieletnich, gdzie faktycznie jest on pozbawiony wolności i swobody rozporządzania swoją osobą, w przeciwnym bowiem wypadku sytuacja jego byłaby gorsza niż sprawcy, który popełnił identyczne przestępstwo po ukończeniu lat 17 i w okresie tymczasowego aresztowania przebywa w areszcie śledczym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.

OSNKW 1972 r., Nr 2, poz. 31