Wyrok z dnia 1974-06-07 sygn. IV KR 87/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KR 87/74

Wyrok z dnia 7 czerwca 1974 r.

Nie można uznać za usprawiedliwione silnego wzburzenia, pod wpływem którego dokonano zabójstwa, jeżeli powstało ono na tle konfliktu, do którego w znacznej mierze przyczynił się sam sprawca.

Przewodniczący: sędzia R. Młynkiewicz (sprawozdawca). Sędziowie: I. Kazimierczak, J. Pustelnik.

Prokurator Prokuratury Generalnej: W. Flatt-Ferenc.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 1974 r. sprawy Zofii N., oskarżonej z art. 148 § 1 k.k., z powodu rewizji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 31 stycznia 1974 r.

zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjmując, iż oskarżona Zofia N. nie działała pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, czyn jej zakwalifikował jako przestępstwo określone w art. 148 § 1 k.k. i na podstawie tego przepisu skazał ją na karę 10 lat pozbawienia wolności, zaliczając na poczet tej kary okres tymczasowego aresztowania od dnia 12 września 1973 r.

Uzasadnienie

Zofia N. oskarżona była o to, że dnia 12 września 1973 r. w M., w zamiarze pozbawienia życia męża Jana N., uderzyła go z dużą siłą kilkakrotnie obuchem i ostrzem siekiery w głowę, powodując sześć ran rąbanych głowy i dwie tłuczone ze złamaniem kości podstawy czaszki oraz ranę szyi z przecięciem lewej tętnicy szyjnej, w następstwie czego Jan N. zmarł, tj. o przestępstwo określone w art. 148 § 1 k.k.

Sąd Wojewódzki w Lublinie po rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 31 stycznia 1974 r., przyjmując, że oskarżona Zofia N. dopuściła się zarzucanego jej czynu pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, na podstawie art. 148 § 2 k.k. skazał ją na karę 5 lat pozbawienia wolności.

Wyrok ten zaskarżyli: prokurator i obrońca oskarżonej.

Rewizja prokuratora zarzuciła wyrokowi obrazę przepisu art. 148 § 1 k.k. wskutek błędnego przyjęcia, że czyn oskarżonej nie wypełnia znamion zbrodni przewidzianej w tym przepisie, podczas gdy okoliczności sprawy wskazują, iż Zofia N. "popełniła zabójstwo z premedytacją", i wniosła o zmianę wyroku przez uznanie oskarżonej Zofii N. za winną dokonania zbrodni określonej w art. 148 § 1 k.k. i wymierzenie jej za ten czyn surowszej kary pozbawienia wolności.

W uzasadnieniu rewizji podniesiono, że tłem zajścia było niewłaściwe współżycie między oskarżoną a jej mężem, przy czym winę za powstanie tych niewłaściwych stosunków w przeważającej mierze ponosi oskarżona Zofia N.

Rewizja obrońcy oskarżonej dotyczy jedynie wymiaru kary, podnosząc, że oskarżona zrozumiała szkodliwość swego postępowania oraz to, iż działanie jej było wynikiem ograniczenia zdolności kierowania swym postępowaniem, i wnosząc o znaczne złagodzenie orzeczonej kary.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja prokuratora zasadna jest w części dotyczącej wniosku o przyjęcie kwalifikacji z art. 148 § 1 k.k., ponieważ okoliczności sprawy nie świadczą o tym, że oskarżona działała pod wpływem silnego wzburzenia w rozumieniu § 2 art. 148 k.k. Natomiast niesłuszne jest stanowisko - zajęte w rewizji - że oskarżona "popełniła zabójstwo z premedytacją", w tym zakresie bowiem brak dowodów.

Jak wynika z prawidłowych i nie kwestionowanych ustaleń Sądu Wojewódzkiego, nieporozumienia między oskarżoną a jej mężem spowodowane było zachowaniem się oskarżonej, która niejednokrotnie opuszczała dom na okresy kilkutygodniowe lub kilkumiesięczne, utrzymywała kontakty natury seksualnej z innymi mężczyznami, a w 1971 r. zachorowała na chorobę weneryczną. Charakterystyczne są w tym zakresie ujawnione na rozprawie i zaliczone w poczet dowodów akta postępowania wszczętego z inicjatywy Jana N. przeciwko oskarżonej o kradzież oraz akta postępowania wszczęte z inicjatywy oskarżonej przeciwko Janowi N. o przestępstwo określone w art. 250 k.k. z 1932 r. W obu wypadkach postępowanie zostało umorzone.

Z wyjaśnień oskarżonej i zeznań świadków wynika, że przed zajściem, które zakończyło się zabójstwem Jana N., w dniu 11 września 1973 r. około godz. 22 powrócił on z pracy do domu, zastając drzwi mieszkania zamknięte. Ponieważ oskarżona nie chciała mu drzwi tych otworzyć, zaczął się on dobijać do mieszkania. W pewnym momencie oskarżona - bojąc się reakcji męża - wraz z dzieckiem uciekła z domu i wezwała funkcjonariuszy MO. Po przyjeździe patrolu MO okazało się, że Jan N. śpi na łóżku w kuchni swego mieszkania. Wówczas funkcjonariusze MO doszli do wniosku, że brak podstaw do interwencji. Krótko po odjeździe funkcjonariuszy MO oskarżona udała się do kuchni po tabletki elenium i wtedy Jan N. - jak to wynika z wyjaśnień oskarżonej - obudził się i powiedział: "że jak mi raz da siekierą, to wreszcie będzie ze mną koniec". Po tym odezwaniu się oskarżona kilkakrotnie uderzyła Jana N. siekierą, powodując u niego sześć ran rąbanych głowy i dwie rany tłuczone, w następstwie których to obrażeń Jan N. zmarł.

Analizując całokształt okoliczności sprawy, stwierdzić trzeba, że jakkolwiek dokonane przez Sąd Wojewódzki ustalenia są prawidłowe i znajdują oparcie w zebranych dowodach, to wyprowadzone z tych ustaleń wnioski dotyczące oceny prawnej postępowania oskarżonej są wadliwe. W wypadku umyślnego zabójstwa człowieka możliwość przyjęcia uprzywilejowanej kwalifikacji prawnej przewidzianej w art. 148 § 2 k.k. uzależniona jest od ustalenia, że sprawca działał pod wpływem silnego wzburzenia i że silne wzburzenie spowodowane zostało usprawiedliwionymi okolicznościami ocenionymi według kryteriów etycznych i zasad współżycia społecznego, tzn. że między innymi nie zostały one zawinione przez sprawcę czynu. Jeżeli konflikt - na którego tle doszło do zabójstwa człowieka - spowodowany został w znacznej mierze przez sprawcę zabójstwa, to fakt, że zabójstwa dokonano w afekcie fizjologicznym, nie daje podstaw do przyjęcia kwalifikacji z art. 148 § 2 k.k. Działanie w afekcie fizjologicznym w tego rodzaju sytuacji może stanowić okoliczność wpływającą na wymiar kary w ramach sankcji przewidzianej w art. 148 § 1 k.k.

Ponieważ z prawidłowych ustaleń Sądu Wojewódzkiego wynika, że konflikt, na którego tle doszło do zabójstwa Jana N., powstał co najmniej w znacznej mierze z winy oskarżonej (ucieczki z domu, utrzymywanie kontaktów seksualnych z innymi mężczyznami, niewpuszczenie Jana N. do mieszkania w dniu 11 września 1973 r.), przeto - przyjmując jako trafną opinię biegłych, że oskarżona działała w stanie afektu fizjologicznego - nie można uznać, iż znajdowała się ona pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami w rozumieniu art. 148 § 2 k.k.

OSNKW 1974 r., Nr 12, poz. 228