Postanowienie z dnia 1974-02-23 sygn. IV KRN 17/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KRN 17/74

Postanowienie z dnia 23 lutego 1974 r.

Samo niewykonanie określonego obowiązku nałożonego na skazanego na podstawie art. 75 § 2 k.k. nie jest równoznaczne z uchylaniem się od niego (art. 78 § 2 k.k.). W pojęciu bowiem "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do nałożonego na nią obowiązku (zła wola), sprawiający, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania obowiązku tego nie wypełnia.

Przewodniczący: sędzia I. Kazimierczak. Sędziowie: J. Polony (sprawozdawca), J. Wieczorek.

Prokurator Prokuratury Generalnej: T. Matysik

Sąd Najwyższy w sprawie Aleksandra R., oskarżonego z art. 205 § 1 k.k., po rozpoznaniu rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości wniesionej na korzyść skazanego od postanowienia Sądu Powiatowego w Nidzicy z dnia 13 lipca 1972 r. i po wysłuchaniu wniosku prokuratora

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę w zakresie nim objętym do ponownego rozpoznania Sądowi Powiatowemu w Nidzicy.

Uzasadnienie

Sąd Powiatowy w Nidzicy wyrokiem z dnia 15 grudnia 1970 r. uznał Aleksandra R. za winnego tego, że w lutym 1969 r. w D. wprowadził w błąd Józefa S. i Jana G. przez nakłonienie ich do podpisania w charakterze żyrantów skryptu dłużnego na kwotę 3.500 zł, po którego podpisaniu wypisał na nim kwotę 35.000 zł i w takiej wysokości pobrał pożyczkę, której nie spłacił, i za to na podstawie art. 205 § 1 k.k. w związku z art. 36 § 3 k.k. skazał Aleksandra R. na 1 rok pozbawienia wolności i 2.000 zł grzywny, zawieszając na podstawie art. 73 § 1 i art. 74 § 1 k.k. wykonanie kary pozbawienia wolności na okres 3 lat.

Zgodnie z art. 75 § 2 pkt 1 k.k. Sąd Powiatowy zobowiązał Aleksandra R. do naprawienia szkody przez wpłacenie Józefowi S. kwoty 19.910,10 zł i Janowi G. kwoty 15.910,10 zł w ciągu roku od uprawomocnienia się wyroku, a ponadto na podstawie art. 75 § 2 pkt 4 k.k. nałożył na oskarżonego obowiązek wykonania pracy na cele społeczne w ciągu 10 godzin wskazanej przez Gminną Radę Narodową w D.

Powyższy wyrok uprawomocnił się w dniu 22 grudnia 1970 r.

W zakreślonym rocznym terminie Aleksander R. wykonał tylko częściowo obowiązek naprawienia szkody, wpłacając na rzecz Józefa S. - 9.000 zł i na rzecz Jana G. - 8.000 zł (oświadczenia pokrzywdzonych), wobec czego Sąd Powiatowy, po wysłuchaniu skazanego, postanowieniem z dnia 13 lipca 1972 r. zgodnie z art. 78 § 1 k.k. zarządził wykonanie kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyżej cytowanym wyrokiem, uzasadniając to tym, że "skazany uchyla się od wykonania obowiązku naprawienia szkody".

Od powyższego postanowienia, nie zaskarżonego w trybie zwykłym, wniósł rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości na korzyść skazanego.

Rewizja nadzwyczajna zarzuca nieuzasadnione zarządzenie na podstawie art. 78 § 1 k.k. wykonanie kary pozbawienia wolności wymierzonej Aleksandrowi R. wyrokiem Sądu Powiatowego w Nidzicy z dnia 15 grudnia 1970 r., pomimo braku podstaw do zastosowania powyższego przepisu oraz nieustalenia, czy była podstawa do zastosowania wobec skazanego przepisu art. 78 § 2 k.k., wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i o przekazanie sprawy w objętym nim zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Powiatowemu w Nidzicy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja jest zasadna.

Niezależnie od błędnego określenia podstawy prawnej zaskarżonego postanowienia, którą mógłby stanowić tylko art. 78 § 2 k.k., a nie art. 78 § 1 k.k., skoro nie chodziło tu o szkodę wyrządzoną zagarnięciem mienia społecznego, Sąd Powiatowy podjął decyzję o wykonaniu kary warunkowo zawieszonej bez zbadania przyczyn, dla których skazany nie wywiązał się w całości z nałożonego nań obowiązku naprawienia szkody, a w szczególności bez wyjaśnienia, czy miał on realną, obiektywną możliwość jego wykonania.

Należy podkreślić, że samo niewykonanie określonego obowiązku nie jest równoznaczne z uchylaniem się od niego. W pojęciu bowiem "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do nałożonego na nią obowiązku (zła wola), sprawiający, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania obowiązku tego nie wypełnia.

W niniejszej sprawie w toku dalszego postępowania wykonawczego Aleksander R. przedstawił dokumenty, wskazujące na jego ciężką sytuację materialną i rodzinną, oraz oświadczenia pokrzywdzonych, z których wynika, że dokonał na ich rzecz dalszych wpłat ratalnych w dniu 30 listopada 1972 r., a do dnia 27 listopada 1973 r. wyrównał resztę należności.

W tej sytuacji konieczne jest rozważenie na tle całokształtu okoliczności wynikających z cytowanych dokumentów, czy skazany miał obiektywną możliwość wykonania nałożonego nań obowiązku w zakreślonym terminie i czy można mu przypisać "uchylanie się" od tego obowiązku.

OSNKW 1974 r., Nr 5, poz. 95