Wyrok z dnia 1975-05-08 sygn. Rw 203/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt Rw 203/75

Wyrok z dnia 8 maja 1975 r.

Punktem wyjścia do rozważań nad oceną prawną zagarnięcia mienia społecznego jest jego wartość, wyrażona w cenach detalicznych, niezależnie od tego, jaką realną szkodę zagarnięcie to wyrządziło jednostce gospodarki społecznej lub instytucji, mieniem tym dysponującej.

Przewodniczący: sędzia płk S. Mendyka.

Sędziowie: płk C. Lipski (sprawozdawca), płk E. Olczak.

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: mjr dr W. Kubala.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 7 maja 1975 r. na rozprawie sprawy nieprawomocnie skazanych: Włodzimierza K. i Jana R. za przestępstwo określone w art. 200 § 1 k.k. na kary po 4 lata pozbawienia wolności, degradację, 15.000 zł grzywny i po 17.308,50 zł z tytułu odszkodowania za zagarnięcie mienia oraz Jana R. i Maksymiliana K. za przestępstwo określone w art. 215 § 1 k.k. na kary po 2 lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania przez okres 4 lat i karę grzywny w wysokości 20.000 zł w odniesieniu do oskarżonego Jana R. i 15.000 zł w odniesieniu do oskarżonego Maksymiliana K., z powodu rewizji wniesionej na niekorzyść przez prokuratora w odniesieniu do wszystkich oskarżonych i rewizji obrońców oskarżonego Jana R. i oskarżonego Włodzimierza K. od wyroku Sądu Marynarki Wojennej w G. z dnia 17 marca 1975 r.,

częściowo uwzględniając rewizję prokuratora oraz rewizję obrońcy oskarżonego R., zmienił zaskarżony wyrok przez:

1) przyjęcie, że: a) wartość mienia zagarniętego przez oskarżonych Włodzimierza K. i Jana R. wynosiła 53.097 zł, b) wartość nabytego mienia przez Jana R. wynosiła 26.749 zł, a mienia nabytego przez Maksymiliana K. wynosiła 8.045 zł;

2) uchylenie orzeczenia co do zasądzenia odszkodowania na rzecz Komendy Portu w H. oraz orzeczenia dotyczącego zasądzenia nie uiszczonego wpisu stosunkowego -

i z tymi zmianami wyrok utrzymał w mocy, pozostawiając dalej idące wnioski rewizji prokuratora oraz rewizji obrońców bez uwzględnienia.

Uzasadnienie

(...) Prokurator zarzucał w rewizji błąd w ustaleniach faktycznych co do wyceny zagarniętego mienia oraz wymierzenie wszystkim oskarżonym rażąco niewspółmiernie łagodnej kary. W rezultacie prokurator wnosił o modyfikację ustaleń w zakresie wyceny wartości zagarniętego paliwa oraz o podwyższenie kary oskarżonym Włodzimierzowi K. i Janowi R., orzeczenie kary pozbawienia wolności w odniesieniu do pozostałych oskarżonych w dotychczasowej wysokości, lecz bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Obrońca oskarżonego Włodzimierza K. wnosił o złagodzenie orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz kary grzywny, a ponadto o zwolnienie oskarżonego od obowiązku ponoszenia opłat sądowych.

Obrońca oskarżonego Jana R. również wnosił o złagodzenie kary pozbawienia wolności i kary grzywny, a ponadto o uchylenie orzeczenia o zasądzeniu odszkodowania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Z nie kwestionowanych ustaleń zawartych w wyroku wynika, że oskarżeni Włodzimierz K. i Jan R. zagarnęli powierzone im mienie w postaci 33 beczek, po 200 litrów każda, oleju napędowego o symbolu I DS o łącznej wartości 34.617 zł. Ustalając wartość zagarniętego mienia, sąd pierwszej instancji oparł się na znajdującym się w aktach sprawy wyciągu obowiązujących cen produktów naftowych, wg cennika zatwierdzonego przez Państwową Komisję Cen z dnia 20 stycznia 1974 r. Z cennika tego wynika, że produkty naftowe, a w tym i olej napędowy o symbolu I DS, mają trzy zasadnicze ceny: cenę zbytu, cenę hurtową i cenę detaliczną. Najniższą ceną jest cena zbytu, wynosząca w odniesieniu do oleju napędowego I DS 6,4 zł za 1 kg, najwyższą zaś jest cena detaliczna, wynosząca w odniesieniu do tegoż oleju 9,9 zł.

Wychodząc z założenia, że jednostka, z której władztwa oskarżeni zagarnęli przedmiotowy olej napędowy, nabyła go po cenie zbytu, tj. po 6,4 zł za kilogram, przy czym nie jest ona instytucją, która ma paliwo do dalszej odsprzedaży po cenach detalicznych, sąd pierwszej instancji, ustalając wartość zagarniętego oleju napędowego, za podstawę obliczenia wartości tegoż oleju przyjął cenę zbytu, tj. cenę 6,4 zł za kilogram, mając przy tym na względzie, że wartość zagarniętego mienia należy ustalić według ceny odpowiadającej rzeczywistym rozmiarom uszczerbku w mieniu społecznym bez wliczania do tego uszczerbku elementów szkody wartość tę przewyższających.

Prawidłowość przyjętego przez sąd ustalenia wartości zagarniętego mienia kwestionuje prokurator, wywodząc w rewizji, że podstawę obliczenia wartości oleju napędowego powinna stanowić cena detaliczna tegoż oleju, a więc cena 9,9 zł za 1 kilogram.

Rozważając kwestię odpowiedzialności karnej za zagarnięcie mienia społecznego, należy mieć na względzie, że ustawa za podstawę odpowiedzialności karnej bierze wartość zagarniętego mienia, a nie wysokość szkody, jaka powstała na skutek zaboru mienia. Trzeba przy tym podkreślić, że pojęcie wartości i pojęcie szkody, jakkolwiek są bardzo zbliżone do siebie, to jednak nie są tożsame, i dlatego ich rozróżnienie przy ustalaniu odpowiedzialności karnej za zagarnięcie mienia społecznego jest niezbędne. Skoro zaś ustawodawca za podstawę odpowiedzialności karnej za zagarnięcie mienia społecznego przyjął jego wartość, a nie szkodę, to przy ustaleniu wartości mienia należy przyjąć element szkody, mogący jedynie mieć znaczenie przy wymiarze kary, a opierać się wyłącznie na cenie detalicznej tego mienia. Za takim rozwiązaniem przemawiają zarówno względy polityki karnej, jak i dotychczasowe, ustalone w tym zakresie, orzecznictwo sądowe. Odmienne podejście do zagadnienia wartości mienia prowadziłoby natomiast do niesłusznego premiowania sprawcy, który zagarnia mienie społeczne z hurtowni albo nawet z fabryki, w porównaniu ze sprawcą, który zagarnia takie samo mienie, ale już po wyższej cenie z punktu sprzedaży detalicznej. Takie różnicowanie wartości mienia, w zależności od miejsca, z którego je zagarnięto, mogłoby prowadzić zarówno do stosowania różnej kwalifikacji prawnej (np. art. 199 k.k. i 201 k.k.), jak i różnej represji karnej, co byłoby niesłuszne, gdyż zagarnięte mienie w każdym wypadku stanowi taką samą wartość społeczną, przy czym jego wartość z chwilą usunięcia mienia spod władztwa uspołecznionej jednostki gospodarczej lub instytucji państwowej stanowi taką samą rynkową wartość, mierzoną w cenach detalicznych.

Reasumując należy stwierdzić, iż punktem wyjścia do rozważań nad zagadnieniem odpowiedzialności karnej za zagarnięcie mienia społecznego jest jego wartość, wyrażona w cenach detalicznych, niezależnie od tego, jaką realną szkodę zagarnięcie to wyrządziło jednostce gospodarki społecznej mieniem tym dysponującej (...). Wobec powyższego, uznając rewizję prokuratora w tej części za słuszną, należało odpowiednio zmienić ustalenia w zakresie wartości mienia zagarniętego przez oskarżonych Włodzimierza K. i Jana R. i mienia nabytego przez oskarżonych Jana R. oraz Maksymiliana K., przyjmując za podstawę jednostkową cenę detaliczną oleju napędowego 9,9 zł za 1 kilogram. Powyższa zmiana prowadzi do stwierdzenia, że wartość zagarniętego mienia przez oskarżonych Włodzimierza K. i Jana R wynosi 53.097 zł, mienia nabytego przez oskarżonego Jana R - 26.749 zł, mienia zaś nabytego przez oskarżonego Maksymiliana K. - 8.045 zł.

Zmiana ustaleń dotyczących wartości mienia, jakkolwiek nieobojętna w sprawie, nie uzasadnia jeszcze wniosku o podwyższenie wymierzonych oskarżonym kar, zwłaszcza że sąd pierwszej instancji oprócz kar pozbawienia wolności, których nie można uznać za represje rażąco niewspółmiernie łagodne, wymierzył oskarżonym Włodzimierzowi K. i Janowi R. kary dodatkowe, a w odniesieniu do wszystkich oskarżonych stosunkowo wysokie kary grzywny.

OSNKW 1975 r., Nr 7, poz. 99