Uchwała z dnia 1976-07-13 sygn. VII KZP 9/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VII KZP 9/76

Uchwała 7 sędziów - zasada prawna z dnia 13 lipca 1976 r.

1. Korzyścią majątkową w wielkich rozmiarach w rozumieniu art. 241 § 4 k.k. jest korzyść przekraczająca 200 000 zł.
2. Udzielenie korzyści majątkowej jednej osobie, dwu lub więcej osobom w związku z pełnioną przez nie funkcją publiczną stanowi przestępstwo określone w art. 241 § 4 k.k., jeżeli suma korzyści udzielonych w warunkach przestępstwa ciągłego jest korzyścią majątkową w wielkich rozmiarach.
3. Uchwałę powyższą wpisać do księgi zasad prawnych.

 Przewodniczący: sędzia H. Kempisty. Sędziowie: M. Paluch, S. Pawela, R. Staszkiewicz, J. Wieczorek (współsprawozdawca), W. Żebrowski (sprawozdawca), A. Żylewicz.

Prokurator Prokuratury Generalnej: A. Ferenc.

 Sąd Najwyższy po rozpoznaniu wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1976 r. o wyjaśnienie przez skład siedmiu sędziów zagadnienia prawnego:

"Czy udzielenie korzyści majątkowej kilku osobom w łącznej kwocie przeszło 200.000 zł w związku z pełnieniem przez te osoby funkcji publicznej uzasadnia traktowanie takiego czynu jako udzielenie korzyści majątkowej w wielkich rozmiarach?"

i po wysłuchaniu wniosku prokuratora

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

O odpowiedzialności sprawcy za kwalifikowane przestępstwa określone w art. 241 § 4 i art. 240 pkt 2 k.k. decyduje udzielenie lub przyjęcie korzyści majątkowej w wielkich rozmiarach.

Kodeks karny nie wyjaśnia, jaką korzyść majątkową należy uznać za korzyść w wielkich rozmiarach, natomiast wyjaśnia, że przez mienie wielkiej wartości rozumie się mienie o wartości przekraczającej 200.000 zł (art. 120 § 9). Jakkolwiek to wyjaśnienie ustawodawcy odnosi się tylko do określenia: "mienie wielkiej wartości", jako np. znamienia przestępstwa określonego w art. 134 k.k., to jednak zasady wykładni prawa karnego nie sprzeciwiają się posłużeniu się tym wyjaśnieniem przy interpretacji podobnego sformułowania: "korzyść majątkowa w wielkich rozmiarach." W obu wypadkach chodzi o wartość majątkową, a to oznacza, że wielki rozmiar korzyści majątkowej można rozumieć jako wielką korzyść majątkową.

Za przyjęciem, że korzyścią majątkową w wielkich rozmiarach jest korzyść przekraczająca 200.000 zł, przemawia także wzgląd na potrzebę nadawania nieostrym znamionom przestępstwa takiego ich rozumienia, by zapobiegało to wątpliwościom i rozbieżnościom orzecznictwa. W związku z tym nie można przyjąć takiej wykładni pojęcia: "korzyść majątkowa w wielkich rozmiarach", która nieostre określenie: "wielkie rozmiary" stara się wyjaśnić innym nieostrym określeniem, jak np. zasięg działania sprawcy, wielkie znaczenie korzyści.

Przestępstwo określone w art. 241 § 4 k.k. może być jednoczynowe lub wieloczynowe.

W pierwszym wypadku nie występuje problem przedstawiony w pytaniu prawnym, gdyż jeden czyn wyraża się w jednorazowym udzieleniu korzyści majątkowej.

W wypadku drugim mogą zachodzić przesłanki przestępstwa ciągłego. Nie ma bowiem podstaw do uznania, że przesłanki dotyczące przestępstwa ciągłego nie mają zastosowania do przestępstwa określonego w art. 241 § 4 k.k. Przesłanki łączenia wielu czynów w jedno przestępstwo ciągłe zostały już określone w orzecznictwie Sądu Najwyższego i nauce prawa.

Przestępstwo ciągłe może polegać na udzieleniu korzyści majątkowych jednej osobie, dwu lub więcej osobom w związku z pełnieniem przez nie funkcji publicznej. Kwalifikowana odpowiedzialność sprawcy za przestępstwo określone w art. 241 § 4 k.k. nie nasuwa wątpliwości, gdy korzyść majątkowa w wielkich rozmiarach zostaje udzielona jednej osobie. Taka kwalifikowana odpowiedzialność zachodzi także w wypadku, gdy sprawca udziela korzyści majątkowych nie jednej osobie, lecz wielu osobom, jeżeli suma tych korzyści jest korzyścią majątkową w wielkich rozmiarach.

Z zestawienia art. 241 § 4 k.k. z art. 240 pkt 2 k.k. nie wynika, aby ten pierwszy przepis miał zastosowanie tylko wtedy, gdy sprawca przestępstwa udziela korzyści majątkowej w wielkich rozmiarach tej samej osobie przyjmującej taką korzyść majątkową. Nie można bowiem pomijać tego, że przestępstwo przekupstwa (art. 241 k.k.) stanowi samodzielny, odrębny od przestępstwa sprzedajności (art. 239-240 k.k.) typ przestępstwa. Występuje ona jako przestępstwo przekupstwa typu podstawowego (§ 1), uprzywilejowanego (§ 2) i kwalifikowanego (§ 3 i 4). W związku z tym okoliczność kwalifikująca udzielenie korzyści majątkowej w wielkich rozmiarach powinna być oceniona nie tylko od strony przyjmujących korzyść majątkową, lecz także i przede wszystkim od strony udzielającego tej korzyści. W takim zaś razie decydujące znaczenie ma rozmiar korzyści udzielonej przez sprawcę przestępstwa przekupstwa, niezależnie od tego, czy udzielenie jej nastąpiło jednej osobie, dwu lub więcej osobom, przy czym rozmiar ten określa suma udzielonych korzyści.

Udzielenie zatem korzyści majątkowej jednej osobie, dwu lub więcej osobom, choćby poszczególne czyny wyczerpywały znamiona przestępstwa określonego w art. 241 § 1 lub 2 k.k., jeżeli istnieją przesłanki wymagane do przyjęcia przestępstwa ciągłego i suma udzielonych korzyści stanowi korzyść majątkową w wielkich rozmiarach, uzasadnia odpowiedzialność sprawcy na podstawie art. 241 § 4 k.k. Ta bowiem kwalifikacja prawna oddaje właściwie stopień niebezpieczeństwa społecznego całego kompleksu przestępnego działania sprawcy, który np. w ciągu pewnego okresu przekupuje pełniących funkcję publiczną pracowników określonej jednostki, przy czym dopiero suma udzielonych korzyści przekracza 200.000 zł. Podobna sytuacja występuje, gdy suma wartości mienia zagarniętego czynami kwalifikującymi się z art. 199 k.k. stanowi znamię kwalifikowanej postaci zagarnięcia mienia społecznego określonej w art. 201 k.k.

Znamieniem równorzędnym udzielenia korzyści majątkowej w wielkich rozmiarach jest udzielenie obietnicy takiej korzyści. Dlatego powyższe wywody dotyczą także udzielenia obietnicy korzyści majątkowej w wielkich rozmiarach.

Potrzeba ujednolicenia orzecznictwa uzasadnia wpisanie uchwały do księgi zasad prawnych.

OSNKW 1976 r., Nr 9, poz. 105