Wyrok z dnia 1976-10-19 sygn. Rw 273/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt Rw 273/76

Wyrok z dnia 19 października 1976 r.

1. Inny jest w zasadzie stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu sprawcy w wypadku, gdy naruszył on nieumyślnie obowiązujące w ruchu zasady bezpieczeństwa, a inny, wówczas znacznie większy, gdy owe zasady naruszone zostały przez sprawcę umyślnie.
2. Umyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym zachodzi wtedy, gdy sprawca świadomie postępuje wbrew zakazom lub nakazom, co w konsekwencji staje się przyczyną spowodowania skutków określonych w art. 145 k.k. A zatem taki kierowca, który świadomie i wyraźnie przekracza dozwoloną szybkość pojazdu, dopuszcza się umyślnie naruszenia obowiązującej w ruchu zasady bezpieczeństwa.
3. Nieumyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym może zdarzyć się zwłaszcza wtedy, gdy dokonanie określonego manewru jest wynikiem błędnej (ze strony sprawcy) oceny istniejącej sytuacji w ruchu, np. kierowca samochodu myli się przypuszczając, że w określonej sytuacji drogowej dokona bezpiecznie manewru wyprzedzenia, albo prowadząc samochód z określoną szybkością błędnie sądzi, że pokona bezpiecznie zakręt drogi.

 Przewodniczący: sędzia płk A. Porzecki. Sędziowie: płk C. Lipski, płk W. Sieracki (sprawozdawca).

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk Z. Stefaniak.

 po rozpoznaniu w dniu 19 października 1976 r. na rozprawie sprawy Witolda W., skazanego nieprawomocnie za przestępstwo określone w art. 145 § 1 i 2 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności, z powodu rewizji wniesionej przez obrońcę od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w N. z dnia 13 lipca 1976 r.,

uwzględniając rewizję obrońcy, zmienił zaskarżony wyrok przez:

a) poprawienie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego z 145 § 1 i 2 k.k. na art. 145 § 1 k.k., przyjmując, że pokrzywdzona Waleria K. doznała uszkodzenia ciała, lecz nie ciężkiego,

b) przyjęcie 145 § 1 k.k. jako podstawy prawnej wymiaru kary,

c) warunkowe zawieszenie wykonania wymierzonej kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 2 lata

- i z tymi zmianami zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

 Uzasadnienie

(...) Skarżący wnosił w swej rewizji o zmianę zaskarżonego wyroku przez poprawienie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego z art. 145 § 1 i 2 k.k. na art. 145 § 1 k.k., złagodzenie wymierzonej tym wyrokiem kary oraz warunkowe zawieszenie jej wykonania z jednoczesnym przyjęciem, że pokrzywdzona Waleria K. przyczyniła się swym zachowaniem do spowodowania wypadku drogowego.

 Po wysłuchaniu obrońcy wnoszącego o uwzględnienie wniesionej rewizji i po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wnoszącego o: 1) odroczenie rozprawy rewizyjnej i ponowne przeprowadzenie (na podstawie art. 402 § 3 k.p.k.) dowodu z opinii sądowo-lekarskiej w celu ustalenia, jakiego rodzaju (stopnia) uszkodzenia ciała doznała pokrzywdzona Waleria K., a ewentualnie 2) zmianę zaskarżonego wyroku przez poprawienie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego z art. 145 § 1 i 2 k.k. na art. 145 § 1 k.k. oraz utrzymanie z tą zmianą zaskarżonego wyroku w mocy, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przedstawione przez prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej wywody, zmierzające do uzasadnienia sformułowanego uprzednio w pkt 1 wniosku, nie są przekonujące (...). Wydana w dniu 25 września 1976 r. przez pracownię medycyny sądowej w N. opinia, stanowiąca uzupełnienie opinii wydanej poprzednio (w dniu 14 czerwca 1976 r.) przez tę pracownię, uwzględniając doznane przez pokrzywdzoną obrażenia ciała oraz cały proces jej leczenia, udziela pełnej i jasnej odpowiedzi na pytanie zawarte w wydanym na podstawie art. 402 § 3 k.p.k. postanowieniu Izby Wojskowej SN z dnia 16 sierpnia 1976 r. W szczególności w opinii tej w sposób nie budzący wątpliwości stwierdzono, że doznane przez Walerię K. obrażenia: "(...) odpowiadają charakterem średniemu ciężkiemu uszkodzeniu ciała w myśl kwalifikacji z art. 156 § 1 k.k.". W tym stanie rzeczy należało uznać, że nie istnieje konieczność ponownego przeprowadzenia dowodu z opinii sądowo-lekarskiej w celu stwierdzenia, jakiego rodzaju (stopnia) uszkodzenia ciała doznała pokrzywdzona.

Stwierdzenie, że pokrzywdzona Waleria K. w wyniku spowodowanego przez oskarżonego wypadku drogowego doznała takich obrażeń cielesnych, które kwalifikują się jako uszkodzenia ciała w ujęciu art. 156 § 1 k.k., a nie ciężkiego uszkodzenia ciała w ujęciu art. 155 § 1 k.k., powoduje - zgodnie z utrwalonymi w judykaturze poglądami - konieczność uwzględnienia rewizji obrońcy oskarżonego i zmianę zaskarżonego wyroku przez poprawienie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego z art. 145 § 1 i 2 k.k. na art. 145 § 1 k.k. z jednoczesną zmianą opisu czynu przez ustalenie, iż pokrzywdzona Waleria K. nie doznała ciężkiego (w ujęciu art. 155 § 1 k.k.) uszkodzenia ciała, i przyjęcie art. 145 § 1 k.k. jako podstawy prawnej wymiaru kary.

Mimo poprawienia kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego na art. 145 § 1 k.k., przewidujący łagodniejszą ustawową sankcję karną w porównaniu z ustawowym zagrożeniem przewidzianym w art. 145 § 2 k.k., stanowiącym - według zaskarżonego wyroku - podstawę prawną wymiaru kary, Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że brak podstaw do uwzględnienia wniosku rewizji o złagodzenie wymierzonej tym wyrokiem kary. Przede wszystkim podkreślić należy, że jakkolwiek określony w art. 145 § 1 k.k. występek jest przestępstwem nieumyślnym, to jednak samo naruszenie przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w ruchu może być umyślne lub nieumyślne. Ze względu na to, że o społecznym niebezpieczeństwie konkretnego czynu decyduje całokształt jego właściwości zarówno podmiotowych (społeczna szkodliwość), jak i przedmiotowych (umyślność, nieumyślność, pobudki lub cel działania sprawcy) i że opis czynu w wyroku skazującym powinien być - w myśl art. 360 § 2 pkt 1 k.p.k. - tak sformułowany, aby w jego treści przedstawione zostały wyczerpująco okoliczności należące do istoty przestępstwa i odzwierciedlające stopień społecznego niebezpieczeństwa konkretnego czynu, należy wyrazić zapatrywanie, iż opis czynu w sprawie o przestępstwo określone w art. 145 k.k. powinien zawierać ustalenie w kwestii, czy sprawca naruszył umyślnie czy też nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu albo też które z tych zasad zostały naruszone przez sprawcę umyślnie, a które nieumyślnie - w wypadku gdy sprawca naruszył kilka zasad bezpieczeństwa w ruchu. Przedstawiony postulat uwarunkowany jest tym, że inny jest w zasadzie stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu sprawcy w wypadku, gdy naruszył on nieumyślnie obowiązujące w ruchu zasady bezpieczeństwa, a inny, wówczas znacznie większy, gdy owe zasady naruszone zostały przez sprawcę umyślnie.

Ustalenie, czy sprawca wypadku drogowego naruszył umyślnie czy też nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu, zależne jest od istniejących w konkretnej sytuacji okoliczności faktycznych. Ogólnie jednak rzecz ujmując, należy wyrazić pogląd, że umyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym zachodzi wtedy, gdy sprawca, wiedząc o istnieniu w danej sytuacji bezwzględnie obowiązujących w ruchu zakazów lub nakazów, świadomie postępuje wbrew tego rodzaju zakazom lub nakazom, co w konsekwencji staje się przyczyną spowodowania skutków określonych w przepisach art. 145 k.k. A zatem taki kierowca, który świadomie i wyraźnie przekracza dozwoloną, a ustaloną odpowiednimi znakami drogowymi, szybkość pojazdu, dopuszcza się umyślnie naruszenia obowiązujących w ruchu zasad bezpieczeństwa. Natomiast nieumyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu może się zdarzyć zwłaszcza wtedy, gdy dokonanie określonego manewru jest wynikiem błędnej (ze strony sprawcy) oceny istniejącej sytuacji w ruchu, np. kierowca samochodu myli się, przypuszczając, że w określonej sytuacji drogowej dokona bezpiecznego manewru wyprzedzenia, albo prowadząc samochód z określoną szybkością błędnie sądzi, że pokona bezpiecznie zakręt drogi.

Oskarżony wiedział o tym, że istnieje bezwzględnie obowiązujący zakaz ograniczający do 60 km/godz. szybkość pojazdów mechanicznych w określonych miejscach (...), mimo to naruszył świadomie ten zakaz, gdyż prowadził samochód z szybkością około 85 km/godz., co w konsekwencji stało się przyczyną opisanego w zaskarżonym wyroku wypadku drogowego. Oskarżony bowiem prowadząc samochód z nadmierną, a zarazem niedozwoloną szybkością nie zdążył zatrzymać samochodu w bezpiecznej odległości od przechodzącej przez jezdnię Walerii K. W przedstawionej sytuacji należało więc ustalić, że oskarżony umyślnie naruszył (...) zasadę bezpieczeństwa w ruchu drogowym, co w konsekwencji nie pozwala na złagodzenie wymierzonej kary.

Nie jest natomiast pozbawiony słuszności zawarty w rewizji wniosek o warunkowe zawieszenie wykonania wymierzonej kary (...).

(...) Z tych względów, jednocześnie stosując powołane uprzednio przepisy odnoszące się do opłaty i kosztów postępowania, należało orzec jak na wstępie.

 OSNKW 1976 r., Nr 12, poz. 153