Wyrok z dnia 1975-11-14 sygn. IV KR 242/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KR 242/75

Wyrok z dnia 14 listopada 1975 r.

Wymagana przez art. 70 § 1 i 2 k.p.k. obrona oskarżonego w postępowaniu karnym jest zapewniona również wtedy, gdy na rozprawie występuje jako jego obrońca aplikant adwokacki, uprawniony do tego na podstawie art. 90 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1963 r. o ustroju adwokatury (Dz. U. z 1963 r. Nr 57, poz. 309 z późn. zm.).

 Przewodniczący: sędzia J. Polony. Sędziowie: J. Matysiak, J. Pustelnik (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Pozorski.

 Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 1975 r. sprawy Janusza J., oskarżonego z art. 168 § 2 k.k., z powodu rewizji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 2 lipca 1975 r.

u t r z y m a ł w mocy zaskarżony wyrok (...).

 Uzasadnienie

Janusz J. został oskarżony o to, że:

I) nocą z dnia 1 na dzień 2 listopada 1973 r. w S., działając wspólnie i w porozumieniu z Januszem D., Józefem M. i Andrzejem W., używając przemocy, polegającej na biciu Grażyny Ł. i Grażyny P. po twarzy, zdejmowaniu z nich garderoby, przewróceniu na ziemię, odbył wraz z dwoma pierwszymi oskarżonymi stosunki cielesne z Grażyną Ł., natomiast Andrzej W. usiłował odbyć stosunek z Grażyną P., lecz zamierzonego skutku nie osiągnął ze względu na opór pokrzywdzonej, tj. o czyn przewidziany w 168 § 2 k.k.

II) w czasie i miejscu, jak opisano w pkt I, będąc zatrzymany w komendzie MO znieważył wulgarnymi słowami pełniącego obowiązki służbowe funkcjonariusza Stanisława K., tj. o czyn przewidziany w 236 k.k.

Sąd Wojewódzki w Białymstoku wyrokiem z dnia 2 lipca 1975 r. oskarżonego Janusza J. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I i za ten czyn na podstawie art. 168 § 2 i art. 40 § 2 k.k. skazał go na karę 6 lat pozbawienia wolności i pozbawienia praw publicznych na okres 3 lat, zaliczając na poczet kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania od dnia 1 listopada 1973 r. do dnia 21 czerwca 1974 r.; na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o amnestii (Dz. U. Nr 27, poz. 159) postępowanie o czyn opisany w pkt II umorzył.

 Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rozpoznając w pierwszej kolejności zarzuty podniesione na rozprawie przed Sądem Najwyższym przez obrońcę oskarżonego, Sąd Najwyższy uznał je za niezasadne.

Występujący na rozprawie przed Sądem Wojewódzkim w Białymstoku w dniu 1 lipca 1975 r. obrońca oskarżonego Janusza J. złożył oświadczenie, że w dniu poprzednim był w WZZK w B. u oskarżonego, "(...) ale nie mógł w żaden sposób nawiązać kontaktu z oskarżonym i obronę swoją opiera tylko na materiale znajdującym się w aktach sprawy."

Już w toku postępowania przygotowawczego - ze względu na sposób zachowania się oskarżonego Janusza J. - zachodziły wątpliwości co do stanu jego poczytalności i dlatego na zalecenie lekarza więziennego i poradni psychiatrycznej prokurator postanowieniem z dnia 18 stycznia 1974 r. zarządził zbadanie stanu jego zdrowia psychicznego w Państwowym Szpitalu dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w C. W związku z powyższym wyznaczono również oskarżonemu obrońcę.

Biegli lekarze psychiatrzy po obserwacji oskarżonego Janusza J. w szpitalu wydali opinię, podając w niej, że nie stwierdzili u oskarżonego ani objawów choroby psychicznej, ani też cech niedorozwoju umysłowego, a jedynie zaburzenia sfery charakterologiczno-popędowej pod postacią psychopatii, i ustalili, że w chwili dokonywania zarzucanego mu czynu Janusz J. miał w pełni zachowaną zdolność rozumienia znaczenia tego czynu i kierowania swoim postępowaniem. Wobec tego, że oskarżony na rozprawie w dniu 13 maja 1975 r. zachowywał się wyjątkowo nieodpowiednio i nie można było z nim nawiązać kontaktu, Sąd Wojewódzki rozprawę odroczył i na następny termin wezwał tych lekarzy psychiatrów, którzy wydali opinię po obserwacji. Biegli po ponownym zbadaniu oskarżonego Janusza J. nie stwierdzili u niego ograniczenia czy też zniesienia rozeznania znaczenia czynu przestępnego, a jedynie ograniczenie kierowania swoim postępowaniem (wynikające z encefalopatycznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego), ale nie w stopniu znacznym (art. 25 k.k. nie ma tu zastosowania), a ponadto stwierdzili, że zachowanie się oskarżonego w trakcie rozprawy, jak i momentami w okresie badania w szpitalu traktują "jako świadomie przyjętą postawę osoby psychopatycznej".

Tę opinię biegli podtrzymali następnie na rozprawie, stwierdzając ponadto, że: "(...) oskarżony Janusz J. może odpowiadać przed sądem."

W tej sytuacji nie może ulegać żadnej wątpliwości, że niemożność nawiązania kontaktu z oskarżonym przez obrońcę wynika tylko i wyłącznie z postawy zajętej świadomie przez oskarżonego, a nie ze stanu jego zdrowia psychicznego.

Z protokołu rozprawy z dnia 1 lipca 1975 r. wynika, że w sprawie tej brał udział obrońca oskarżonego adwokat Stanisław K., a w dniu 2 lipca 1975 r. na rozprawie wystąpił jako jego substytut aplikant adwokacki Jerzy A.

Wymagana przez art. 70 § 1 i § 2 k.p.k. obrona oskarżonego w postępowaniu karnym jest zapewniona również wtedy, gdy na rozprawie występuje jako jego obrońca aplikant adwokacki, uprawniony do tego na podstawie art. 90 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1963 r. o ustroju adwokatury (Dz. U. z 1963 r. Nr 57, poz. 309 z późn. zm.).

Wymienione przepisy bowiem dopuszczają aplikanta adwokackiego na podstawie upoważnienia adwokata prowadzącego sprawę, udzielonego za zgodą kierownika zespołu, do zastępowania adwokata w sądzie rejonowym i w sądzie wojewódzkim orzekającym jako druga instancja, a począwszy od drugiego roku aplikacji ponadto w sądzie wojewódzkim orzekającym jako pierwsza instancja.

W świetle powyższego w żaden sposób nie można przyjąć, że oskarżony nie miał zapewnionej obrony wymaganej przez art. 70 § 1 i 2 k.p.k. (...).

OSNKW 1976 r., Nr 7-8, poz. 95