Wyrok z dnia 1975-12-20 sygn. II KRN 46/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KRN 46/75

Wyrok z dnia 20 grudnia 1975 r.

Przestępstwo określone w § 1 art. 256 k.k. nie jest przestępstwem trwałym. Do bytu tego przestępstwa należy bezprawne uwolnienie się osoby pozbawionej wolności, a nie jej przebywanie na wolności czy uchylanie się od pozbawienia wolności.

Przestępstwo trwałe zachodzi wówczas, gdy sprawca swym działaniem nie tylko wytwarza, ale i utrzymuje przez dłuższy czas stan przestępny, który za taki uznaje ustawa.

 Przewodniczący: sędzia dr J. Bratoszewski (sprawozdawca). Sędziowie: W. Sutkowski, Z. Ziemba.

Prokurator Prokuratury Generalnej: T. Guzkiewicz.

 Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 1975 r. sprawy Jana B., oskarżonego z art. 256 § 1 k.k., z powodu rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego na korzyść oskarżonego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 17 października 1975 r. i od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 10 lipca 1975 r.

u c h y l i ł oba zaskarżone wyroki i na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o amnestii (Dz. U. Nr 27, poz. 159 umorzył postępowanie karne (...).

 Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim wyrokiem z dnia 10 lipca 1975 r. skazał Jana B. na podstawie art. 256 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności za to, że w dniu 8 września 1972 r. w J., odbywając karę pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Katowicach z dnia 31 marca 1972 r. w rozmiarze 2 lat i 6 miesięcy, zbiegł z miejsca jej odbywania.

Sąd Wojewódzki w Katowicach wyrokiem z dnia 17 października 1975 r. utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego, zaskarżony przez obrońcę oskarżonego.

Od obu tych prawomocnych wyroków Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł rewizję nadzwyczajną na korzyść oskarżonego, zarzucając obrazę art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o amnestii (Dz. U. Nr 27, poz. 159), polegającą na niezastosowaniu tego przepisu i nieumorzeniu postępowania w związku z błędnym uznaniem, że przestępstwo określone w art. 256 § 1 k.k. jest przestępstwem trwałym, i wniósł o uchylenie zaskarżonych wyroków oraz umorzenie postępowania.

Sąd Najwyższy uznał, że rewizja nadzwyczajna jest całkowicie zasadna. Odmawiając umorzenie postępowania na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o amnestii oba sądy wyrokujące w niniejszej sprawie wyraziły błędne poglądy prawne.

Stanowisko Sądu Rejonowego, że do oskarżonego nie mają zastosowania przepisy ustawy o amnestii z tego powodu, że oskarżony "nie ujawnił się sam, lecz został zatrzymany przez funkcjonariusza MO", oparte jest najwyraźniej na nieporozumieniu i jest nie do przyjęcia. Zasadą jest, że z amnestii korzystać mogą sprawcy przestępstw, którzy byli znani organom ścigania w dniu wejścia w życie ustawy o amnestii (art. 5 ust. 1 ustawy o amnestii).

Przewidziana w art. 5 ust. 2 tejże ustawy możliwość skorzystania z amnestii oznacza wyją

tek rozszerzający zakres działania tej zasady, zgodnie z którym nawet ci sprawcy, którzy nie byli znani organom ścigania w dniu wejścia w życie ustawy o amnestii, mogą skorzystać z dobrodziejstwa amnestii pod warunkiem dobrowolnego zgłoszenia się do organu powołanego do ścigania i ujawnienia istotnych okoliczności czynu.

Przepis powyższy nie może jednak dotyczyć oskarżonego w niniejszej sprawie, czy bowiem jego, polegający na ucieczce z zakładu karnego, a dokonany w dniu 8 września 1972 r., był znany organom ścigania już we wrześniu tegoż 1972 r. (vide zawiadomienie o przestępstwie i postanowienie o wszczęciu dochodzenia z dnia 17 października 1972 r.).

Niesłuszne jest także stanowisko Sądu Wojewódzkiego, który utrzymując w mocy wyrok Sądu Rejonowego odmówił zastosowania amnestii do oskarżonego, wyrażając inny pogląd, a mianowicie jakoby czyn przypisany oskarżonemu został popełniony także po dniu 15 czerwca 1974 r., gdyż jest przestępstwem trwałym, a więc trwał aż do czasu ujęcia oskarżonego w marcu 1975 r.

Przestępstwo określone w § 1 art. 256 k.k. nie jest przestępstwem trwałym. Do bytu tego przestępstwa należy bezprawne uwolnienie się osoby pozbawionej wolności, a nie jej przebywanie na wolności czy uchylanie się od pozbawienia wolności. Przestępstwo trwałe zachodzi wówczas, gdy sprawca swym działaniem nie tylko wytwarza, ale i utrzymuje przez dłuższy czas stan przestępny, który za taki uznaje ustawą.

Jeżeliby więc ustawa określała jako zachowanie się przestępne nie tylko samouwolnienie się osoby pozbawionej wolności, ale i samowolne przebywanie poza zakładem karnym wbrew obowiązkowi powrotu (tak jak to czyni np. w art. 303 k.k.), to dopiero uzasadniony byłby pogląd, że przestępstwo określone w art. 256 § 1 k.k. jest przestępstwem trwałym.

Przeciwko słuszności stanowiska Sądu Wojewódzkiego świadczy także dodatkowo to, że również znamiona kwalifikowanej postaci samouwolnienia się osoby pozbawionej wolności określone w art. 256 § 2 k.k., a polegające np. na działaniu w porozumieniu albo na uwolnieniu się przy użyciu przemocy lub groźby jej użycia czy uszkodzenia miejsca zamknięcia - z natury rzeczy - mogą odnosić się tylko do chwili samouwolnienia się sprawcy, a nie okresu późniejszego.

Zważywszy zaś, że postać kwalifikowana tego przestępstwa różni się od przestępstwa typu podstawowego nie zakresem czasowym jego trwania, lecz sposobem działania sprawcy, nie byłoby żadnych podstaw, by tę podstawową postać przestępstwa potraktować - z punktu widzenia czasu dokonania przestępstwa - inaczej niż przestępstwo kwalifikowane.

Dlatego też Sąd Najwyższy uznał, że przypisane oskarżonemu przestępstwo nie jest przestępstwem trwałym, lecz zostało przez niego dokonane w dniu 8 września 1972 r. - tak jak to zresztą przyjął w swym wyroku Sąd Rejonowy (i czego - notabene -nie zmienił Sąd Wojewódzki), przy czym sprawca tego przestępstwa był znany organom powołanym do ścigania przestępstw w dniu wejścia w życie ustawy o amnestii z dnia 18 lipca 1974 r., a ponieważ nie wchodzą w grę jakiekolwiek inne wyłączenia spod dobrodziejstwa ustawy o amnestii, przeto zaskarżone wyroki należało uchylić, a postępowanie karne przeciwko oskarżonemu podlega umorzeniu na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 cytowanej wyżej ustawy o amnestii.

OSNKW 1976 r., Nr 2, poz. 27