Postanowienie z dnia 1977-03-12 sygn. Z 3/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt Z 3/77

Postanowienie z dnia 12 marca 1977 r.

Sam fakt niedopuszczalności zastosowania na podstawie art. 27 § 1 k.k. warunkowego umorzenia postępowania karnego w sprawie o występek zagrożony ustawowo karami przekraczającymi granice określone w art. 27 § 2 lub art. 292 § 3 k.k. nie przekreśla możliwości umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 11 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 26 § 1 k.k., jeżeli ocena całokształtu przedmiotowych i podmiotowych właściwości konkretnego czynu wskazuje na znikomy stopień jego społecznego niebezpieczeństwa.

Przewodniczący: sędzia płk A. Kaszycki. Sędziowie: płk S. Mendyka, płk W. Sieracki (sprawozdawca).

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk W. Ciechanowicz.

 Sąd Najwyższy w sprawie Ryszarda G., oskarżonego o popełnienie przestępstwa określonego w art. 303 § 3 k.k., po rozpoznaniu w dniu 10 marca 1977 r. zażalenia prokuratora na postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w N. z dnia 3 lutego 1977 r., mocą którego umorzono na podstawie art. 11 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 26 § 1 k.k. postępowanie karne o zarzucone oskarżonemu przestępstwo przewidziane w art. 303 § 3 k.k., i po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wnoszącego o uwzględnienie zażalenia,

uwzględniając zażalenie prokuratora, uchylił powołane postanowienie i sprawę Ryszarda G. przekazał Wojskowemu Sądowi Okręgowemu w N. do ponownego rozpoznania na rozprawie głównej.

 Uzasadnienie

Postanowieniem Wojskowego Sądu Okręgowego w N. z dnia 3 lutego 1977 r. umorzono na podstawie art. 11 pkt 2 k.p.k. - z przyczyn wskazanych w art. 26 § 1 k.k. - postępowanie karne w sprawie Ryszarda G., oskarżonego o popełnienie przestępstwa określonego w art. 303 § 3 k.k. (...).

Na postanowienie to złożył zażalenie prokurator, wnosząc o uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy oskarżonego sądowi do rozpoznania na rozprawie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zawarty w zażaleniu wniosek zasługuje na uwzględnienie, mimo że niektóre argumenty przedstawione w treści uzasadnienia tego zażalenia nie są słuszne. Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej trafnie zaznaczył, że niesłuszne jest zawarte w zażaleniu twierdzenie, jakoby w sprawie o przestępstwo określone w art. 303 § 3 k.k. niedopuszczalne było umorzenie postępowania karnego z powodu znikomości społecznego niebezpieczeństwa czynu w myśl art. 26 § 1 k.k. z tego tylko powodu, iż w sprawie o to przestępstwo nie można warunkowo umorzyć postępowania karnego na podstawie art. 27 § 1 i 2 k.k., gdyż dolna granica ustawowego zagrożenia przewidzianego w art. 303 § 3 k.k. jest wyższa niż 3 miesiące pozbawienia wolności (art. 292 § 3 k.k.). W związku z tym należy przede wszystkim zaznaczyć, że art. 26 § 1 k.k. ma charakter generalny i nie zawiera tego rodzaju ograniczenia formalnego, które przwidziane jest w art. 27 § 2 i art. 292 § 3 k.k. Fakt, że warunkowe umorzenie postępowania karnego na podstawie art. 27 § 1 k.k. nie jest dopuszczalne w wypadku, gdy określony występek zagrożony jest według górnej granicy ustawowej sankcji karnej karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności (art. 27 § 2 k.k.) lub według dolnej granicy ustawowej sankcji karnej karą przekraczającą 3 miesiące pozbawienia wolności (z wyjątkiem - jak to stanowi art. 292 § 3 k.k. - przestępstwa przewidzianego w art. 246 § 1 k.k.), nie oznacza, iż w sprawie o występek zagrożony ustawowo wyższymi - niż określonymi w powołanych przepisach - karami nie można przyjąć znikomości społecznego niebezpieczeństwa czynu w myśl art. 26 § 1 k.k. i umorzyć postępowania karnego na podstawie art. 11 pkt 2 k.p.k. Ustawowe zagrożenie karne bowiem jest ramowym odbiciem stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu w jego typowo i generalnie ujętej charakterystyce. Natomiast zastosowanie art. 26 § 1 k.k. odnosi się do oceny stopnia społecznego niebezpieczeństwa konkretnego czynu i w związku z tym nie można wyłączyć ewentualności, że na tle całokształtu ustalonych przedmiotowych i podmiotowych właściwości właśnie konkretnego czynu stopień jego społecznego niebezpieczeństwa jest znikomy, mimo iż granice ustawowego zagrożenia karnego, przewidziane dla tego czynu, są wyższe od granic określonych w art. 27 § 2 i art. 292 § 3 k.k. W związku z tymi rozważaniami należy wyrazić zapatrywanie, że fakt niedopuszczalności zastosowania na podstawie art.27 § 1 k.k. warunkowego umorzenia postępowania karnego w sprawie o występek zagrożony ustawowo karami przekraczającymi granice określone w art. 27 § 2 lub art. 292 § 3 k.k. nie przekreśla możliwości umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 11 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 26 § 1 k.k., jeżeli ocena całokształtu przedmiotowych i podmiotowych właściwości konkretnego czynu wskazuje na znikomy stopień jego społecznego niebezpieczeństwa.

Mimo że w świetle przedstawionego poglądu brak formalnoprawnych przeszkód do zastosowania w sprawie oskarżonego art. 11 pkt 2 w związku z art. 26 § 1 k.k., wniosek o uchylenie powołanego na wstępie postanowienia i przekazanie sprawy oskarżonego do rozpoznania na rozprawie głównej uznać należało za słuszny. Stwierdzenie bowiem znikomości społecznego niebezpieczeństwa konkretnego czynu powinno być wynikiem oceny całokształtu ustalonych w sprawie przedmiotowych i podmiotowych właściwości konkretnego czynu. Należyte zaś ustalenie tych właściwości, zwłaszcza wtedy, gdy istnieją rozbieżności w treści zebranych w sprawie dowodów, może w zasadzie nastąpić w kontradyktoryjnym postępowaniu sądowym. W sprawie Ryszarda G. istnieje rozbieżność między jego wyjaśnieniami a zeznaniami Iwony G. - zwłaszcza co do sposobu życia oskarżonego w czasie jego samowolnego pozostawania poza jednostką wojskową. Rozbieżności w tej kwestii, a także przyczyny stosunkowo długiego okresu trwania zarzucanego oskarżonemu przestępstwa, należało wyjaśnić w czasie rozprawy głównej w drodze bezpośredniego przeprowadzenia odpowiednich dowodów i następnie dokonać w tym względzie odpowiednich ustaleń. Sposób życia oskarżonego w czasie stosunkowo długo trwającego samowolnego jego pozostawania poza jednostką wojskową ma duże znaczenie w kwestii oceny stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu przewidzianego w art. 303 § 3 k.k.

Z treści uzasadnienia postanowienia sądu pierwszej instancji wynika, że okolicznością, która stanowiła podstawę do ustalenia znikomości społecznego niebezpieczeństwa zarzuconego oskarżonemu czynu, był fakt uznania oskarżonego za czasowo niezdolnego do pełnienia służby wojskowej. W związku z tym podkreślić należy, że w treści uchwalonych przez Izbę Wojskową SN dnia 20 grudnia 1976 r. wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o przestępstwa wojskowe popełnione przez żołnierzy uznanych ex post za niezdolnych do służby wojskowej ze względu na stan zdrowia U 5/76 (OSNKW 1977, z. 1-2, poz. 2) stwierdza się, iż niezdolność żołnierza do pełnienia służby wojskowej jest tylko jedną spośród tych okoliczności, które w całokształcie przdmiotowych i podmiotowych elementów konkretnego czynu decydują o stopniu jego społecznego niebezpieczeństwa, a zatem że przyjęcie znikomości społecznego niebezpieczeństwa czynu będzie możliwe wtedy, gdy oprócz owej niezdolności ustalone zostaną jeszcze inne przedmiotowe i podmiotowe właściwości czynu, zmniejszające jego społeczne niebezpieczeństwo. W sprawie oskarżonego tego rodzaju innych właściwości czynu nie ustalono - w szczególności na skutek tego, że nie dokonano analizy odpowiednich dowodów, co mogło nastąpić tylko w wyniku przeprowadzenia rozprawy głównej.

Nie przesądzając w aktualnym stanie sprawy kwestii, czy społeczne niebezpieczeństwo zarzuconego oskarżonemu czynu było znikome, należy zauważyć, że jeżeli na tle wyników przeprowadzonej rozprawy głównej brak podstaw do przyjęcia znikomości społecznego niebezpieczeństwa czynu, to sąd powinien rozważyć - jak to zresztą zaznaczono w zażaleniu - możliwość zastosowania względem oskarżonego art. 57 § 2 k.k. w myśl wskazań zawartych w tezie 6 powołanych uprzednio wytycznych.

OSNKW 1977 r., Nr 4-5, poz. 53