Wyrok z dnia 1994-06-10 sygn. II CRN 53/94

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CRN 53/94

Wyrok z dnia 10 czerwca 1994 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Suchecki.

Sędziowie SN: B. Myszka, M. Sychowicz (spraw.).

Protokolant: P. Malczewski.

Prokurator: W. Brynda.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 1994 roku sprawy z powództwa Heleny K. przeciwko Ewie T. o eksmisję, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w C. z dnia 16 listopada 1993 roku, sygn. akt I Cr 425/93,

uchyla zaskarżony wyrok i oddala rewizję pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 22 czerwca 1993 r., sygn. akt I C 1811/92.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w C. wyrokiem z dnia 22 czerwca 1993 r uwzględnił powództwo wytoczone przez Helenę K. i nakazał pozwanej Ewie T., aby opróżniła wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa jej reprezentującymi lokal mieszkalny znajdujący się na parterze w budynku przy ul. G. 7 w C. i wydała go powódce. Sąd Rejonowy ustalił, że współwłaścicielkami nieruchomości, na której znajduje się wymieniony lokal, są powódka i matka pozwanej. Parter budynku zajmuje powódka, a piętro - matka pozwanej. Na podstawie umowy użyczenia zawartej z powódką, pozwana po wyjściu za mąż zajęła pokój na parterze budynku. Początkowo stosunki między stronami układały się dobrze. Po pewnym czasie doszło jednakże do nieporozumień, wzajemnych oskarżeń, interwencji rodziny oraz do skłócenia i podziału rodziny. W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał, iż powódka na podstawie art. 716 k.c. może skutecznie domagać się opróżnienia i wydania jej lokalu zajmowanego przez pozwaną.

W rewizji od wymienionego wyroku pozwana zarzuciła, iż Sąd Rejonowy błędnie ustalił, iż zawarła ona umowę użyczenia lokalu z powódką i że powódka jest właścicielką budynku, w którym znajduje się ten lokal, podczas gdy budynek ten stanowi własność jej. matki.

Sąd Wojewódzki w C. wyrokiem z dnia 16 listopada 1993 r. uchylił wyrok Sądu Rejonowego i oddalił powództwo. Sąd Wojewódzki stanął na stanowisku, iż bezsporne jest, że nieruchomość, na której znajduje się lokal zajmowany przez pozwaną, stanowi współwłasność powódki, matki pozwanej i innych osób. Stosownie do art. 199 k.c. do rozporządzenia rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Ponieważ powódka nie uzyskała takiej zgody, jej żądanie wyeksmitowania pozwanej jest niezasadne.

W złożonej w dniu 16 maja 1994 r. rewizji nadzwyczajnej od ostatnio wymienionego wyroku Minister Sprawiedliwości zarzucił, iż wydany on został z rażącym naruszeniem art. 390 § 1 k.p.c. w związku z art. 199 k.c. i wniósł o uchylenie tego wyroku i oddalenie rewizji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 22 czerwca 1993 r.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wbrew zarzutowi rewizji pozwanej w sprawie prawidłowo zostało ustalone, że nieruchomość, na której znajduje się lokal zajmowany przez pozwaną, stanowi przedmiot współwłasności; współwłaścicielami są powódka, matka pozwanej i inne osoby. W tej sytuacji mógł znaleźć zastosowanie przepis art. 199 k.c., chociaż - mimo kategorycznego stanowiska Sądu Wojewódzkiego w tym względzie - bynajmniej tak być nie musiało, a w każdym razie zastosowanie tego przepisu w okolicznościach sprawy nie prowadziło do oddalenia powództwa.

Użyczenie lokalu jest zwykle czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu nieruchomością wspólną, na której znajdujecie ten lokal. Jednakże, w niektórych okolicznościach, może to być czynność zwykłego zarządu albo nawet czynność spoza zakresu zarządu nieruchomością wspólną. Jeżeli - na co wskazują okoliczności sprawy, a co nie zostało dostatecznie wyjaśnione - współwłaściciele nieruchomości, na której znajduje się lokal zajmowany przez pozwaną, dokonali jej podziału do użytkowania (quoad usum - art. 206 kc) w ten sposób, że powódka otrzymała do wyłącznego korzystania parter budynku, to zawarcie przez nią umowy użyczenia lokalu znajdującego się w tej części budynku nie stanowiło czynności zarządu wspólną nieruchomością. Do czynności tej nie byłaby więc potrzebna zgoda wszystkich współwłaścicieli (art. 199 k.c.). ani nawet zgoda większości współwłaścicieli (art. 201 k.c.) Bez ich zgody powódka jako użyczający mogłaby więc, wobec zaistnienia przesłanek przewidzianych w art. 716 k.c. (czego rewizja pozwanej i rewizja nadzwyczajna nie kwestionują), żądać zwrotu lokalu użyczonego pozwanej i wydania go jej.

Gdyby jednakże zawarcie przez powódkę umowy użyczenia lokalu było czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarzutu nieruchomością wspólną, do czynności tej potrzebna byłaby zgoda wszystkich współwłaścicieli (art. 199 k.c.). Brak takiej zgody na użyczenie lokalu pozwanej (co w sprawie jest niesporne) czyniłoby tę umowę nieważną (art. 58 § 1 k.c.). Pozwana zajmowałaby zatem lokal bez podstawy prawnej. W tych okolicznościach powódka, jako współwłaścicielka nieruchomości, będąc uprawniona do wykonywania wszelkich czynności i dochodzenia wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa (art. 209 k.c.), byłaby legitymowana do samodzielnego (bez potrzeby uzyskiwania na to zgody pozostałych współwłaścicieli) żądania od pozwanej, aby opróżniła zajmowany lokal i wydała go.

Pomimo iż w sprawie nie zostało wyjaśnione, czy użyczenie przez powódkę lokalu pozwanej było czynnością nie należącą do czynności zarządu nieruchomością wspólną czy też czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu tą nieruchomością, w każdej sytuacji mogącej wchodzić w grę w okolicznościach rozpoznawanej sprawy powódka była uprawniona do żądania, aby pozwana opróżniła zajmowany lokal i wydała go. Trafnie zatem rewizja nadzwyczajna zarzuca, iż zaskarżony wyrok wydany został z rażącym naruszeniem prawa przez zastosowanie art. 199 k.p.c., który w ocenie Sądu Wojewódzkiego wyłącza możliwość uwzględnienia powództwa. W konsekwencji tego uchybienia, z naruszeniem art. 390 § 1 k.p.c., Sąd Wojewódzki uchylił (w istocie zmienił) wydany w sprawie wyrok Sądu Rejonowego, którym uwzględnione zostało powództwo, i oddalił je.

Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 422 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.