Wyrok z dnia 1978-03-16 sygn. III KR 25/78

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KR 25/78

Wyrok z dnia 16 marca 1978 r.

Przepis art. 148 § 2 k.k. określa uprzywilejowany typ zabójstwa, a nie przyczyny złagodzenia kary przewidzianej w art. 148 § 1 k.k. Jest więc możliwe stosowanie wobec osób skazanych z art. 148 § 2 k.k. nadzwyczajnego złagodzenia kary, co nie oznacza podwójnego jej złagodzenia. O celowości stosowania art. 57 § 1 k.k. decyduje sąd, uwzględniając dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 50 § 1 i 2 k.k.

Przewodniczący: sędzia S. Godlewski. Sędziowie: H. Kempisty, W. Komorniczak (sprawozdawca).

Prokuratora Prokuratury Generalnej: B. Kayzer.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy Heleny B., oskarżonej z art. 11 w związku z art. 148 § 2 k.k. z uwzględnieniem art. 25 § 2 k.k., z powodu rewizji wniesionej przez prokuratora od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Słupsku z siedzibą w Sławnie z dnia 16 grudnia 1977 r.

zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że za czyn przypisany Helenie B. na podstawie art. 148 § 2 k.k. skazał ją na karę 2 lat pozbawienia wolności (...).

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w Słupsku z siedzibą w Sławnie wyrokiem z dnia 16 grudnia 1977 r. na podstawie art. 11 k.k. w związku z art. 148 § 2, art. 25 § 2 i art. 57 § 3 pkt 2 k.k. skazał Helenę B. na karę 9 miesięcy pozbawienia wolności za to, że dnia 20 czerwca 1977 r. w S., działając w stanie ograniczonej poczytalności i pod wpływem silnego wzburzenia, z zamiarem pozbawienia życia Bolesława B. uderzyła go dwukrotnie nożem w plecy i twarz, lecz zamierzony przez nią skutek nie nastąpił ze względu na aktywną obronę pokrzywdzonego i interwencję osób trzecich.

Od tego wyroku wniósł rewizję prokurator.

Rewizja zarzuca wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na przyjęciu, że Helena B. dopuściła się zarzucanego jej czynu działając pod wpływem silnego wzburzenia oraz w warunkach określonych w art. 25 § 2 k.k., podczas gdy z treści opinii psychiatrycznej wynika, iż oskarżona działała w stanie ograniczonej poczytalności wywołanej stanem silnego wzburzenia, a nie zaburzeniami psychicznymi, jak przyjęto w wyroku.

Sąd Najwyższy uznał, że rewizja prokuratora jest tylko częściowo zasadna.

Nie można przyznać racji twierdzeniu prokuratora, że w sprawie zachodzi tylko jedna przesłanka, uzasadniająca łagodniejszą ocenę czynu oskarżonego, a mianowicie ograniczona w stopniu znacznym możliwość kierowania postępowaniem (art. 25 § 2 k.k.). Silne wzburzenie - zdaniem prokuratora - nie występowało obok tej przesłanki, lecz stanowiło jej źródło.

Z opinii biegłych natomiast wynika, że przyczyna zaburzeń charakteru u oskarżonej jest niejasna, jednakże uwarunkowana organicznym uszkodzeniem mózgu. Nastąpiło to znacznie wcześniej niż silne wzburzenie, a więc silne wzburzenie nie mogło być źródłem tych zaburzeń.

Zdaniem biegłych, zarówno kalectwo psychiczne, jak i niepomyślne warunki życiowe przyczyniły się do dokonania agresywnego czynu.

Z opinii biegłych psychiatrów wynika ponadto, że oskarżona Helena B. cierpi od lat na charakteropatię o niejasnej przyczynie oraz na przewlekające się odczyny nerwicowo podobne, histeryczne.

W czasie dokonania zarzucanego jej czynu miała w znacznym stopniu ograniczoną zdolność pokierowania swoim postępowaniem oraz nieznacznie ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu.

Nie można również zgodzić się z twierdzeniem prokuratora, że zastosowanie do czynu przypisanego oskarżonej kwalifikacji prawnej z art. 148 § 2 k.k. stanowi już jedno złagodzenie kary.

Drugim z kolei złagodzeniem jest zastosowanie art. 57 § 1 k.k. z powodu ograniczonej w stopniu znacznym zdolności pokierowania postępowaniem.

Przepis art. 148 § 2 k.k. określa uprzywilejowany typ zabójstwa, a nie przyczyny złagodzenia kary przewidzianej w art. 148 § 1 k.k. Jest więc możliwe stosowanie wobec osób skazanych z art. 148 § 2 k.k. nadzwyczajnego złagodzenia kary, co nie oznacza podwójnego jej złagodzenia.

O celowości stosowania art. 57 § 1 k.k. decyduje sąd, uwzględniając dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 50 § 1 i 2 k.k.

Przepis art. 148 § 1 k.k. ustala typ podstawowy umyślnego zabójstwa, natomiast art. 148 § 2 k.k. ustala typ zabójstwa również umyślnego, ale uprzywilejowanego, o znacznie niższym stopniu społecznego niebezpieczeństwa czynu. Różnica między wymienionymi typami zabójstw polega na tym, że sprawca występku określonego w art. 148 § 2 k.k. spełnia dwa warunki: działa pod wpływem silnego wzburzenia i wzburzenie to jest usprawiedliwione okolicznościami działania sprawcy. Zarówno silne wzburzenie, jak i usprawiedliwione okoliczności stanowią ustawowe znamiona występku określonego w art. 148 § 2 k.k. i tworzą wręcz nową jakość w porównaniu do ustalonych znamion zbrodni określonej w art. 148 § 1 k.k., nie mogą więc być utożsamiane z przyczynami złagodzenia kary przewidzianej za zbrodnię.

W wypadku skazania sprawcy na podstawie art. 148 § 2 k.k. nic nie stoi na przeszkodzie stosowaniu względem niego nadzwyczajnego złagodzenia kary, np. jeżeli w chwili czynu miał w znacznym stopniu ograniczoną zdolność kierowania swym postępowaniem, przy czym stosowanie art. 57 § 1 k.k. nie oznacza podwójnego złagodzenia kary (raz przez stosowanie kwalifikacji z art. 148 § 2 k.k., a drugi raz - art. 57 § 1 k.k.), ale jedno złagodzenie nadzwyczajne, które należy łączyć wyłącznie tylko ze skazaniem na podstawie art. 148 § 2 k.k.

Skoro więc sąd pierwszej instancji na podstawie okoliczności sprawy zakwalifikował czyn oskarżonej jako występek określony w art. 148 § 2 k.k. i na podstawie opinii biegłych psychiatrów przyjął, że oskarżona działała w warunkach ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności, mógł zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, co nie oznaczało podwójnego jej złagodzenia.

Jednakże w konkretnej sprawie, zdaniem Sądu Najwyższego, stosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary nie było celowe. Przemawiały przeciwko temu względy na społeczne oddziaływanie kary. Oskarżona działała z rozmysłem - celowo poszła do kuchni po nóż i uderzyła nim pokrzywdzonego dwukrotnie, co wskazuje na znaczne napięcie złej woli.

OSNKW 1978 r., Nr 7-8, poz. 78