Wyrok z dnia 2020-07-02 sygn. II GSK 439/20

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Dorota Dąbek (spr.) Sędzia NSA Mirosław Trzecki Sędzia del. WSA Tomasz Smoleń po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 5 lutego 2020 r., sygn. akt III SA/Wr 377/19 w sprawie ze skargi P.W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dnia [...] maja 2019 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. oddala skargę; 3. zasądza od P.W. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu 250 (dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania sądowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, objętym skargą kasacyjną wyrokiem z 5 lutego 2020 r., sygn. akt III SA/Wr 377/19, po rozpoznaniu skargi P.W. uchylił zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu (dalej SKO, Kolegium) z [...] maja 2019 r. w przedmiocie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 18% zawartości alkoholu oraz orzekł o zwrocie kosztów postępowania sądowego na rzecz skarżącej.

Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z [...] grudnia 2017 r. Zastępca Dyrektora Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych, działając z upoważnienia Prezydenta W. (organ pierwszej instancji), stwierdził wygaśnięcie w dniu 31 października 2017 r. udzielonego [...] grudnia 2015 r. P.W. (dalej: strona; skarżąca) zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% zawartości alkoholu przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży. Organ wskazał, że podstawą prawną wydania decyzji był art. 162 § 1 pkt 1 i § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1257; dalej cyt. jako: k.p.a.) w związku z art. 18 ust. 12 pkt 5 lit. b oraz art. 18 ust. 12b ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 487 ze zm.; dalej cyt. jako: ustawa o wychowaniu w trzeźwości), z uwagi na niedokonanie w ustawowym terminie, który upłynął 30 września 2017 r., obowiązku wniesienia III raty opłaty za korzystanie z zezwolenia. Organ wskazał, że strona nie uiściła tej opłaty przed upływem 30 dni od dnia upływu terminu dopełnienia obowiązku dokonania tej czynności z jednoczesnym dokonaniem opłaty dodatkowej w wysokości 30% opłaty określonej w art. 111 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Strona uiściła w dniu 2 października 2017 r. opłatę w wysokości 1050 zł, a zdaniem organu powinna wpłacić kwotę 1995 zł.

Po rozpoznaniu odwołania, decyzją z [...] marca 2018 r. SKO utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ wskazał, że udzielone zezwolenie wygasa z uwagi na niedokonanie opłaty w wysokości określonej w art. 111 ust. 2 i 5 ustawy – z mocy prawa – z upływem terminu do dokonania opłaty określonego w art. 111 ust. 7 oraz art. 18 ust. 12b ustawy o wychowaniu w trzeźwości.

Po rozpoznaniu skargi strony WSA we Wrocławiu wyrokiem z 5 grudnia 2018 r. sygn. akt III SA/Wr 391/18 uchylił w całości decyzję SKO z [...] marca 2018 r. WSA wskazał, że podziela stanowisko organu, że termin uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 111 ust. 2 i 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości jest terminem zawitym prawa materialnego, który nie podlega przywróceniu, a uchybienie tego terminu wywołuje skutek prawny wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnym. Jednocześnie WSA przywołał treść art. 5 ust. 2 pkt 1 i art. 60 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2077, dalej cyt. jako: u.f.p.) oraz art. 60 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 900 ze zm., dalej cyt. jako: o.p.) i wskazał, że przy ustalaniu terminu opłat za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jako należności publicznoprawnych uiszczanych w drodze polecenia przelewu, istotna jest data przyjęcia tej dyspozycji do realizacji, a nie data zaksięgowania wpłaty na rachunku odbiorcy. Tym samym w przypadku rozliczeń bezgotówkowych, tak jak w tej sprawie, dniem zapłaty będzie dzień obciążenia rachunku bankowego strony na podstawie polecenia przelewu, dzień w którym rachunek bankowy został pomniejszony o kwotę opłaty. W ocenie WSA materiał zgromadzony w sprawie nie pozwalał bez dodatkowych wyjaśnień jednoznacznie przesądzić, że skarżąca nie dotrzymała ustawowego terminu do wniesienia przedmiotowej opłaty. Z tych przyczyn, biorąc pod uwagę treść pisma uzupełniającego skargę i dostarczone przez skarżącą do sądu dokumenty z banku, WSA zalecił organowi przeprowadzenie w tym zakresie postępowania wyjaśniającego.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy SKO zaskarżoną decyzją z [...] maja 2019 r. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji z [...] grudnia 2017 r. SKO wskazało, że realizując wytyczne sądu pierwszej instancji dwukrotnie wezwano skarżącą do przedstawienia zaświadczenia z banku, w którym zleciła przelew kwoty 1050 zł na rachunek Gminy W., w którym jednoznacznie będzie wskazany termin zapłaty. Strona zamiast zaświadczenia przedłożyła pismo z [...] S.A. Oddział we W. z [...] sierpnia 2018 r. i historię rachunku bankowego, na podstawie których SKO stwierdziło, że w dniu 29 września 2017 r. o godzinie 15:21 strona złożyła dyspozycję otwarcia "przelewu odroczonego", a nie dyspozycję przelewu, co skutkowało tym, że obciążenie jej rachunku nastąpiło w dniu 2 października 2017 r. Tym samym, w ocenie organu strona nie dochowała terminu przewidzianego w przepisach na uiszczenie III raty opłaty za korzystanie z zezwolenia.

Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem skarżąca, reprezentowana przez adwokata, wniosła skargę, w której domagała się uchylenia decyzji organów obu instancji. W ocenie skarżącej organy błędnie przyjęły datę 2 października 2017 r. jako dzień dokonania opłaty za zezwolenie.

W odpowiedzi na skargę organ drugiej instancji wniósł o jej oddalenie.

Zaskarżonym wyrokiem WSA w Warszawie uwzględnił skargę na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325; dalej cyt. jako: p.p.s.a.) i uchylił zaskarżoną decyzję.

WSA wskazał na wstępie, że rozpoznawana sprawa była już przedmiotem oceny sądu, który wyrokiem z 5 grudnia 2018 r. sygn. akt III SA/Wr 391/18 uchylił decyzję organu drugiej instancji, co oznacza, że zgodnie z art. 153 p.p.s.a. ramy kognicji sądu rozpoznającego obecnie skargę zostały ograniczone rozstrzygnięciem zapadłym wcześniej w sprawie. Sąd pierwszej instancji przypomniał, że w poprzednio wydanym wyroku WSA nakazał organowi drugiej instancji jednoznaczne ustalenie, w jakim terminie została uiszczona opłata stwierdzając, że organ nie odniósł się w ogóle do podniesionej w uzupełnieniu skargi z 1 sierpnia 2018 r. okoliczności, że przelew na rachunek gminy został wykonany 29 września 2017 r. Dokonując oceny obecnie zaskarżonej decyzji SKO z [...] maja 2019 r. sąd pierwszej instancji uznał, że decyzja ta uchybia przepisom postępowania z uwagi na brak wykonania ww. zaleceń sądu zawartych w wyroku z 5 grudnia 2018 r. dotyczących konieczności ponownego przeprowadzenia postępowania w zakresie ustalenia daty uiszczenia opłaty za korzystanie z zezwolenia.

WSA wskazał na podjęte w ponownie prowadzonym postępowaniu przez SKO czynności i uznał, że konkluzje organu są przedwczesne, gdyż zakres przeprowadzonego ponownie postępowania nie uwzględniał wytycznych sądu, albowiem organ nie wyjaśnił wyczerpująco kwestii, kiedy skarżąca uiściła III ratę opłaty za zezwolenie. WSA przypomniał, że w wyroku z 5 grudnia 2018 r. sąd wskazał, że jako dzień obciążenia rachunku bankowego należy rozumieć dzień, w którym rachunek bankowy został pomniejszony o kwotę opłaty. W związku z tym WSA obecnie rozpoznając sprawę wskazał na treść art. 63c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2357, ze zm., dalej cyt. jako: ustawa Prawo bankowe), który stanowi, że: "Polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję dłużnika w sposób przewidziany w umowie rachunku bankowego." i stwierdził, że dla ustalenia daty wniesienia opłaty znaczenie ma data obciążenia rachunku (data, w której rachunek bankowy został pomniejszony o kwotę opłaty), a nie data wystawienia polecenia, jak również nie data zwiększenia kwoty na rachunku wierzyciela. Dyspozycja wydana bankowi – polecenie przelewu, nie musi być tożsama z datą obciążenia rachunku danej osoby. Są to dwa różne zdarzenia, które mogą, ale nie muszą pokrywać się czasowo (datą), ponieważ – jak wynika to z treści art. 63c ustawy Prawo bankowe – zależy to od treści umowy rachunku bankowego. Z umowy rachunku bankowego mogą zatem wynikać okoliczności istotne dla ustalenia daty obciążenia rachunku bankowego, np. może ona przewidywać godzinę graniczną, po której przelewy zlecane w dni robocze będą traktowane jako tzw. przelewy odroczone z datą realizacji w najbliższym dniu roboczym, podobna sytuacja może dotyczyć przelewów zlecanych w dni wolne od pracy. WSA zalecił – ponownie uchylając decyzję SKO – aby organ ustalił na jakich warunkach wynikających z umowy rachunku bankowego, bank wykonał dyspozycję strony – polecenie przelewu z 29 września 2017 r., kiedy doszło do obciążenia jej rachunku bankowego, a w konsekwencji, który dzień należy uznać za dzień dokonania wniesionej opłaty w wymaganej kwocie, w rozumieniu art. 18 ust. 2b ustawy o wychowaniu w trzeźwości.

W skardze kasacyjnej wniesionej od tego wyroku SKO domagało się uchylenia wyroku w całości i oddalenia skargi, a także zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych. Jednocześnie skarżący kasacyjnie organ zrzekł się rozprawy. Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. zarzucono:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., w związku z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.:

a) gdyż w okolicznościach przedmiotowej sprawy Kolegium dokonało właściwej subsumcji przepisów prawa relewantnych z punktu widzenia załatwienia tej sprawy, wyjaśniając wpierw jej stan faktyczny (ustalając wszystkie okoliczności istotne z punktu widzenia załatwienia sprawy), a następnie wnikliwie rozpatrując zebrany materiał dowodowy i dokonując jego prawidłowej oceny;

b) polegające na błędnym przyjęciu przez sąd pierwszej instancji, że Kolegium nie spełniło obowiązku wyczerpującego zebrania materiału dowodowego i wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, które dopiero pozwoliłyby na ocenę, czy w ustawowym terminie trzecią ratę opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 18% zawartości alkoholu, a w konsekwencji – na bezzasadnym stwierdzeniu, że Kolegium nie wykonało zaleceń wskazanych w wyroku WSA we Wrocławiu z 5 grudnia 2018 r., sygn. akt III SA/Wr 391/18, co doprowadziło do uwzględnienia skargi i uchylenia decyzji Kolegium z [...] maja 2019 r. oraz zobowiązania Kolegium do czynienia ustaleń niemających wpływu na wynik sprawy, chociaż organ odwoławczy w sposób dostateczny dokonał ustaleń i wyjaśnił istotę sprawy;

2) art. 133 § 1 zd. pierwsze i art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez wydanie wyroku bez dogłębnego zapoznania się z aktami sprawy, co skutkowało bezzasadną konstatacją, że Kolegium nie wykonało zaleceń wskazanych w wyroku WSA we Wrocławiu z 5 grudnia 2018 r., sygn. akt III SA/Wr 391/18;

3) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) i art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. przez wadliwe wykonanie kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, które skutkowało nieuzasadnionym wyeliminowaniem z obrotu prawnego decyzji SKO z [...] maja 2019 r., choć Kolegium nie naruszyło art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.;

4) art. 151 p.p.s.a. w związku z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., gdyż skarga strony – jako nieuzasadniona – powinna być oddalona, z uwagi na to, że decyzja SKO z [...] maja 2019 r. nie narusza przepisów prawa procesowego, a w efekcie nie ziściła się podstawa do wydania wyroku w oparciu o przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.;

II. naruszenie prawa materialnego, tj.:

1) art. 725 i art. 726 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, ze zm.; dalej cyt. jako: k.c.) i art. 1 pkt 1 k.p.a. przez pominięcie tego przepisu przy kontroli legalności decyzji SKO z [...] maja 2019 r. i pominięcie znaczenia tej regulacji w opisanej sprawie administracyjnej, a także przyjęcie, że w sprawie organ nie poczynił żadnych ustaleń odnośnie umowy rachunku bankowego strony i narzucenie na organ administracji obowiązku ustalenia, na jakich warunkach wynikających z umowy rachunku bankowego strony, bank wykonał dyspozycję strony - polecenie przelewu z 29 września 2017 r., kiedy doszło do obciążenia jej rachunku bankowego, a w konsekwencji, który dzień należy uznać za dzień dokonania wniesionej opłaty w wymaganej kwocie, w rozumieniu art. 18 ust. 2b ustawy o wychowaniu w trzeźwości;

2) art. 153 p.p.s.a. poprzez niezastosowanie się przez WSA do oceny prawnej wyrażonej w wyroku WSA we Wrocławiu z 5 grudnia 2018 r., sygn. akt III SA/Wr 391/18, według której "(...) za termin dokonania tej opłaty w rozumieniu powołanego przepisu należy uznać dzień przyjęcia polecenia przelewu przez bank, w którym zlecający przelew ma rachunek z kwotą wystarczającą na pokrycie opłaty, a bank wnoszącego opłatę obciążył jego rachunek i to przed upływem terminu. (...)" (zob. także A. Kabat, komentarz do art. 153 p.p.s.a, teza nr 11 [w:] B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX/eL 2019).

W uzasadnieniu skarżący kasacyjnie organ przedstawił argumenty na poparcie zarzutów sformułowanych w petitum skargi kasacyjnej.

Skarżąca P.W. nie skorzystała z prawa do wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie z art. 182 § 2 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, gdy strona, która ją wniosła, zrzekła się rozprawy, a pozostałe strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy. Skarżący kasacyjnie organ zrzekł się przeprowadzenia rozprawy, zaś skarżąca P.W., w terminie czternastu dni od doręczenia pełnomocnikowi odpisu skargi kasacyjnej, nie zażądała przeprowadzenia rozprawy. Wobec tego Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpoznaniu sprawy związany był granicami skargi kasacyjnej. Granice te są wyznaczone wskazanymi w niej podstawami, którymi – zgodnie z art. 174 p.p.s.a. – może być naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) albo naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej polega na tym, że jest on władny badać naruszenie jedynie tych przepisów, które zostały wyraźnie wskazane przez stronę skarżącą i nie może we własnym zakresie konkretyzować zarzutów skargi kasacyjnej, uściślać ich ani w inny sposób korygować. Wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym podlega bowiem zasadzie dyspozycyjności i nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, lecz ogranicza się do rozpatrzenia poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych. Istotą tego postępowania jest weryfikacja zgodności z prawem orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz postępowania, które doprowadziło do jego wydania.

Rozpoznając niniejszą sprawę w granicach skargi kasacyjnej skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego uznał, że skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionych podstawach.

Za uzasadniony należy uznać zarzut naruszenia art. 153 p.p.s.a, sąd pierwszej instancji nie zastosował się bowiem do oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania zawartych w poprzednio wydanym wyroku WSA z 5 grudnia 2018 r. Należy podkreślić, że wyrażona w art. 153 p.p.s.a. zasada związania oznacza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Przepis art. 153 p.p.s.a. ma charakter bezwzględnie obowiązujący i wywiera skutki polegające na tym, że organy i sądy orzekające w danej sprawie są zobowiązane do podporządkowania się wyrażonemu wcześniej w orzeczeniu sądu poglądowi, aż do prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, chyba że wyrażony wcześniej przez sąd pogląd stał się nieaktualny wskutek zmiany stanu prawnego lub zmiany okoliczności sprawy. Jedynie bowiem w przypadku, gdy ulegnie zmianie podstawa prawna danego stosunku prawnego lub gdy zmienią się okoliczności faktyczne, będziemy mieli do czynienia z nową sprawą, do której zasada z art. 153 p.p.s.a. nie będzie miała już zastosowania (zob. wyroki NSA: z 13 marca 2019 r., sygn. akt II OSK 1104/17; z 5 marca 2019 r., sygn. akt II FSK 3044/18; te i kolejne cytowane orzeczenia dostępne w Internecie w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl). W orzecznictwie sądów przyjmuje się, że pojęcie "ocena prawna" oznacza wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich zastosowania w konkretnym wypadku w związku z rozpoznawaną sprawą. Ocena ta może się odnosić zarówno do przepisów prawa materialnego, jak i procesowego. Wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencje oceny prawnej. Dotyczą sposobu działania organów w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie wadliwości w postępowaniu prowadzonym po wydaniu wyroku. Związanie wyrażonymi w orzeczeniu sądu wskazaniami co do dalszego postępowania obliguje organ do wykonania wytycznych sądu (np. wyrok NSA z 20 lutego 2019 r., sygn. akt II OSK 838/17).

WSA w pierwszym wydanym w tej sprawie wyroku tj. w wyroku z 5 grudnia 2018r., sygn. akt III SA/Wr 391/18, jasno wskazał, powołując się na treść art. 60 § 1 pkt 2 o.p., że "przy ustalaniu terminu opłat za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jako należności publicznoprawnych, w drodze polecenia przelewu istotna jest data przyjęcia tej dyspozycji do realizacji, a nie data zaksięgowania wpłaty na rachunku odbiorcy. Tym samym w przypadku rozliczeń bezgotówkowych, tak jak w sprawie, dniem zapłaty przedmiotowej opłaty będzie dzień obciążenia rachunku bankowego strony na podstawie polecenia przelewu, dzień w którym rachunek bankowy został pomniejszony o kwotę opłaty. Obowiązkiem organu jest ustalić, czy taka sytuacja miała miejsce w rozpoznawanej sprawie.". WSA uznał, że "wniesienie na rachunek gminy opłaty, o której mowa w art. 11⊃1; ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, obejmuje również wpłatę na rachunek gminy uczynioną przelewem bankowym, a za termin dokonania tej opłaty w rozumieniu powołanego przepisu należy uznać dzień przyjęcia polecenia przelewu przez bank, w którym zlecający przelew ma rachunek z kwotą wystarczającą na pokrycie opłaty, a bank wnoszącego opłatę obciążył jego rachunek i to przed upływem terminu.". Wobec powyższego sąd uznał, że "biorąc pod uwagę materiał zgromadzony w sprawie, treść pisma uzupełniającego skargę i dostarczone przez skarżącą do Sądu dokumenty, nie można jednoznacznie przesądzić, jak chce SKO, że skarżąca nie dotrzymała ustawowego terminu wnoszenia przedmiotowej opłaty, bez dodatkowych wyjaśnień.". Kierując sprawę do ponownego rozpoznania przez organ drugiej instancji WSA nakazał uzupełnienie postępowania dowodowego wyjaśniającego i wyczerpujące rozpatrzenie całego materiału dowodowego, w szczególności ustalenie – "mając na względzie okoliczności wskazane przez Sąd, a także przesłane do Sądu przez skarżącą pisma, czy wskazaną dyspozycję przelewu kwoty opłaty można uznać za skuteczną, w konsekwencji, który dzień należy uznać za dzień dokonania wniesionej opłaty w wymaganej kwocie, w rozumieniu art. 18 ust. 12b ustawy.".

Kolegium będąc związane oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w tym wyroku, przeprowadziło postępowanie wyjaśniające celem ustalenia daty uiszczenia przez P.W. w roku 2017 trzeciej raty opłaty za korzystanie z udzielonego jej zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 18% zawartości alkoholu. Jak wynika z akt sprawy Kolegium dwukrotnie wezwało skarżącą (pisma z [...] marca 2019 r. i [...] kwietnia 2019 r.) o przedstawienie zaświadczenia z banku, w którym jednoznacznie wskazany będzie termin zapłaty ww. raty opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, za który w obrocie bezgotówkowym uważa się dzień przyjęcia polecenia przelewu przez bank, w którym zlecający przelew ma rachunek z kwotą wystarczającą na pokrycie opłaty, a bank wnoszącego opłatę obciążył jego rachunek. P.W. nie zadośćuczyniła temu wezwaniu, przedłożyła jedynie kopię pisma [...] S.A., Odział we W. z [...] sierpnia 2018 r. i wydruk historii rachunku (wydruk z 17 kwietnia 2019 r.), z których wynika, że dyspozycja przelewu kwoty 1050 zł na konto Gminy W. za zezwolenie nr: [...] została złożona w dniu 29 września 2017 r. o godzinie 15:21 oraz że w tym dniu P.W. posiadała na rachunku środki w wysokości wyższej niż 1050 zł, jednak obciążenie rachunku skarżącej nastąpiło w dniu 2 października 2017 r., gdyż – jak wskazano w piśmie [...] S.A. z [...] sierpnia 2018 r. – "przelew został zrealizowany w dniu 02.10.2017 r." Z przedłożonego wydruku z historii rachunku również wynika, że "obciążenie rachunku" P.W. nastąpiło w dniu 2 października 2017 r. Należy uznać, że na podstawie tych dokumentów Kolegium prawidłowo ustaliło, że termin zapłaty trzeciej raty opłaty za korzystanie z ww. zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 18% zawartości alkoholu nastąpił po upływie ustawowego terminu, gdyż obciążenie rachunku bankowego P.W. nastąpiło dopiero w dniu 2 października 2017 r.

W tych okolicznościach nie można skutecznie stawiać Kolegium zarzutu niezrealizowania wytycznych sądu zawartych w wyroku z 5 grudnia 2018 r. Kolegium ponownie prowadząc postępowanie uwzględniło – zgodnie z wytycznymi sądu – treść dokumentów z banku, które skarżąca przedłożyła na etapie postępowania sądowego. Po analizie i ocenie ich treści zgodnie z wytycznymi sądu, Kolegium wezwało skarżącą o przedłożenie zaświadczenia z banku, wskazując precyzyjnie jakie okoliczności – zgodnie z oceną prawną sądu – są istotne dla rozstrzygnięcia tej sprawy, tj. jakie okoliczności powinny być w tym zaświadczeniu wskazane. Skarżąca nie zareagowała na dwukrotne wezwania Kolegium i nie wykazała tych okoliczności. Słusznie podniesiono w skardze kasacyjnej, że obowiązywanie w postępowaniu administracyjnym zasady dochodzenia prawdy obiektywnej (art. 7 k.p.a.) – w świetle której to na organie administracji prowadzącym postępowanie spoczywa, co do zasady, obowiązek wszechstronnego oraz rzetelnego ustalenia stanu faktycznego sprawy – nie oznacza, że organ ma obowiązek poszukiwania dowodów mających wykazać wystąpienie okoliczności, których wykazanie leży w interesie strony, w sytuacji jej pasywnej postawy w tym zakresie. Nałożenie na organy prowadzące postępowanie administracyjne obowiązku wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego nie zwalnia bowiem strony postępowania od współudziału w realizacji tego obowiązku (zob. np. wyrok NSA z 25 czerwca 2019 r., sygn. akt I OSK 3577/18). Z treści przepisów k.p.a. normujących postępowanie dowodowe nie można wyprowadzić konkluzji, że organy administracji zobowiązane są do poszukiwania środków dowodowych służących poparciu twierdzeń strony w sytuacji, gdy ona środków takich nie przedstawia.

Skarżący kasacyjnie organ trafnie również podniósł, że sąd pierwszej instancji ponownie rozpoznając sprawę, mimo że również był związany na podstawie art. 153 p.p.s.a. oceną prawną wyrażoną w wyroku z 5 grudnia 2018 r., wyszedł poza tę ocenę. W tym wyroku WSA z 5 grudnia 2018r. wiążąco wskazano – o czym była mowa powyżej – że dniem uiszczenia opłaty będzie w tej sprawie dzień obciążenia rachunku i że tę datę miało ustalić SKO. Pomimo że w ponownie prowadzonym postępowaniu Kolegium, na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów, tę datę ustaliło zgodnie z tymi wskazaniami i wyraźnie ją wskazało w zaskarżonej decyzji, ponownie rozpoznający tę sprawę sąd uznał, że Kolegium nie zrealizowało wytycznych zawartych w poprzednim wyroku, gdyż uznał, że konieczne jest w sprawie czynienie dalszych ustaleń co do treści umowy rachunku bankowego i mogących z niej wynikać skutków dotyczących realizacji przez bank zleconych dyspozycji przelewu. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, wobec jasnego stanowiska sądu wyrażonego w wyroku z 5 grudnia 2018 r. oraz wobec treści art. 153 p.p.s.a., nakazanie organowi w zaskarżonym wyroku z 5 lutego 2020 r. badania umowy rachunku bankowego, wykracza poza zakres związania poprzednim wyrokiem. Słusznie w skardze kasacyjnej wskazano, że ewentualna analiza treści umowy rachunku bankowego P.W. pozostanie bez wpływu na poczynione przez SKO ustalenia co do daty złożenia dyspozycji przelewu kwoty 1050 zł (co nastąpiło w dniu 29 września 2017 r.), posiadania w tym dniu przez skarżącą na rachunku środków w wysokości wyższej niż 1050 zł i daty obciążenia rachunku bankowego strony kwotą 1050 zł co – jak bezspornie ustaliło Kolegium – nastąpiło w dniu 2 października 2017 r. To, czy bank postąpił zgodnie z postanowieniami łączącej go z P.W. umowy rachunku bankowego, pozostaje bez wpływu na wynik tej sprawy. Jak wynika z analizy treści art. 725 - art. 733 k.c., które ustanawiają ogólne zasady i pojęcia dotyczące umowy rachunku bankowego, umowa rachunku bankowego stanowi czynność prawną dwustronną, a więc należy do umów, w których obowiązek świadczenia ciąży wyłącznie na obu stronach umowy, czyli obie strony są w tym stosunku prawnym zarówno wierzycielem, jak i dłużnikiem. Inne podmioty, czy organy publiczne nie są związane treścią tej umowy i nie wpływa ona na ich sytuację prawną bądź zakres kompetencji. Zgodnie z art. 725 k.c., przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że umowa ta zawiera cechy umowy o depozyt nieprawidłowy (art. 845 k.c.) i umowy zlecenia według art. 734 k.c. (zob. wyrok SN z 4 października 2007 r., sygn. akt V CSK 255/07 ). Na podstawie umowy bank otwiera rachunek bankowy, na którym nie są fizycznie przechowywane środki pieniężne, lecz dokonuje się wpisów, odzwierciedlających operacje pieniężne, zwiększające lub uszczuplające stan posiadania. Przedmiotem obrotu nie są w takim wypadku znaki pieniężne (banknoty, monety papiery wartościowe), lecz abstrakcyjne jednostki pieniężne wartościowe, przy pomocy których bank, zawierając umowę rachunku bankowego, zobowiązuje się do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych na zlecenie kontrahenta. Istotą uregulowania przewidzianego w art. 725 i art. 726 k.c. jest powstanie po stronie posiadacza rachunku prawa do żądania zwrotu środków pieniężnych w gotówce oraz realizowania na jego zlecenie rozliczeń bezgotówkowych. Bez względu na to, czy wcześniej na rzecz banku nastąpiła wpłata gotówkowa, czy nie, a więc, czy bank stał się właścicielem określonych znaków pieniężnych czy nie, posiadacz konta ma wobec banku wierzytelność w zakresie wypłat gotówkowych lub bezgotówkowych na rzecz swoją lub osób trzecich. Wierzytelnością objęte są abstrakcyjne jednostki pieniężne, których wartość odnotowana jest w dokumentach rachunku bankowego. Wierzytelność powstaje z chwilą wpłynięcia środków pieniężnych niezależnie od tego kto był wpłacającym (posiadacz rachunku, czy osoba trzecia), oraz z czyjego majątku i z jakiego tytułu przekazanie nastąpiło. Wierzytelność ta wygasa po jej skonsumowaniu tj. po spełnieniu przez bank na zlecenie wpłacającego wskazanego przez niego świadczenia. Wobec tego skoro skarżącej przysługiwała wierzytelność do banku o przeprowadzenie rozliczenia pieniężnego z jej rachunku, to ewentualne wadliwe wykonanie tego zobowiązania przez bank, stosownie do art. 1 i art. 2 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, z późn. zm.), może być przedmiotem oceny przez sąd powszechny, a nie przez organ administracji publicznej, jakim jest Kolegium. Wynik zaś sporu pomiędzy stroną a bankiem o tę wierzytelność nie ma znaczenia dla niniejszego postępowania, którego istota sprowadza się do ustalenia czy opłata za zezwolenie została uiszczona w przewidzianym w prawie administracyjnym terminie.

Udzielone zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych wygasa z mocy prawa w okolicznościach, o których mowa art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, co oznacza, że wydanie decyzji stwierdzającej wygaśnięcie decyzji zezwalającej na sprzedaż napojów alkoholowych jedynie potwierdza wystąpienie określonego w przepisach prawa zdarzenia oraz fakt ustania, z datą wystąpienia tego zdarzenia, materialnego stosunku administracyjnoprawnego, co skutkuje utratą uprawnień do dalszego prowadzenia działalności polegającej na sprzedaży napojów alkoholowych. Dla wygaśnięcia zezwolenia nie ma znaczenia to, czy nieuiszczenie raty opłaty, czy "dodatkowej" opłaty, o której mowa w art. 18 ust. 12b ustawy, było zawinione przez samą stronę lub inny podmiot (np. bank), czy wynikało z niewiedzy czy przeoczenia. Nie ma znaczenia co było powodem uchybienia ustawowemu terminowi, istotne jest jedynie to, że termin nie został zachowany.

Trafnie wprawdzie sąd pierwszej instancji wskazał w zaskarżonym wyroku, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, że zlecony przez skarżącą przelew był przelewem odroczonym, jednak nie ma to znaczenia dla wyniku rozpoznawanej sprawy, gdyż obowiązkiem SKO w ponownie prowadzonym postępowaniu było ustalenie, kiedy doszło do obciążenia rachunku bankowego skarżącej i to organ uczynił. Wobec niespornego ustalenia w tej sprawie, że "przelew został zrealizowany w dniu 02.10.2017 r." i że "obciążenie rachunku P.W. nastąpiło w dniu 2 października 2017 r.", a zatem że – zgodnie z wiążącą w tej sprawie oceną prawną wynikającą z wyroku WSA z 5 grudnia 2018r. – zapłata w rozumieniu art. 60 § 1 pkt 2 o.p. nastąpiła 2 października 2017 r., okoliczność czy złożone 29 września 2017 r. polecenie przelewu było przelewem zwykłym czy odroczonym, pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego organ jednoznacznie bowiem ustalił, że obciążenie rachunku bankowego P.W. kwotą 1050 zł nastąpiło w dniu 2 października 2017 r., z tą zatem datą nastąpiło uiszczenie opłaty za udzielone zezwolenie, co – zgodnie z oceną prawną zawartą w wyroku z 5 grudnia 2018 r., sygn. akt III SA/Wr 391/18 – uzasadniało stwierdzenie wygaśnięcia w dniu 31 października 2017 r. zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 18% zawartości alkoholu z [...] grudnia 2015 r. o numerze [...].

Ze wskazanych powyżej przyczyn NSA za zasadne uznał zarzuty skargi kasacyjnej kwestionujące zgodność z prawem przyjęcia w zaskarżonym wyroku wadliwości procesowej decyzji organu odwoławczego i zarzuty wykroczenia przez sąd poza granice związania poprzednim wyrokiem sądu z 5 grudnia 2018 r. poprzez nakazanie organowi przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniającego i przeanalizowania treści umowy rachunku bankowego skarżącej celem zweryfikowania daty uiszczenia opłaty. Z tego powodu Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok. Wobec tego, że – biorąc pod uwagę związanie oceną prawną i wskazaniami zawartymi w wyroku z 5 grudnia 2018 r. – istota sprawy została należycie wyjaśniona, Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę, orzekając o jej oddaleniu na podstawie art. 188 p.p.s.a. w zw. z art. 151 p.p.s.a. Z prawidłowo ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika bowiem, że obciążenie rachunku bankowego skarżącej opłatą z tytułu udzielonego jej zezwolenia miało miejsce w dniu 2 października 2017 r., co oznacza, że zasadnie organ stwierdził wygaśnięcie – w dniu 31 października 2017 r. – zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 18% zawartości alkoholu z [...] grudnia 2015 r. o numerze [...].

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2 i art. 205 § 1 p.p.s.a. Zasądzona kwota 250 zł stanowi zwrot wpisu uiszczonego od skargi kasacyjnej.