Uchwała z dnia 1982-08-07 sygn. VI KZP 17/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VI KZP 17/82

Uchwała z dnia 7 sierpnia 1982 r.

Zwrot: "innej osoby", użyty w art. 167 § 1 k.k., odnosi się do osoby fizycznej.

Przewodniczący: sędzia W. Ochman. Sędziowie: J. Borodej, W. Sutkowski (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: A. Kabat.

Sąd Najwyższy w sprawie Eugeniusza J. i Zdzisławy J., oskarżonych z art. 167 § 1 k.k., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w R. postanowieniem z dnia 24 kwietnia 1982 r. zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy przewidziana w art. 167 § 1 k.k. przemoc może być skierowana również przeciwko osobie prawnej, czy tylko przeciwko osobie fizycznej?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Sposób sformułowania w postanowieniu, przekazanego do rozstrzygnięcia, zagadnienia prawnego nie jest wyczerpujący, gdyż nie ujmuje ono całości problematyki, która w istocie skłoniła Sąd Wojewódzki do skorzystania z możliwości przewidzianej w art. 390 § 1 k.p.k.

Z pytania Sądu Wojewódzkiego wynika, że Sąd ten dąży jedynie do wyjaśnienia tego, czy przewidziana w art. 167 § 1 k.k. przemoc może być skierowana tylko przeciwko osobie fizycznej, czy także przeciwko osobie prawnej, a w rzeczywistości wątpliwości te dotyczą tego, czy odpowiedzialność karna na podstawie wymienionego przepisu zachodzi wyłącznie wtedy, gdy użyta przemoc lub groźba bezprawna stanowi środek zmuszenia do określonego zachowania się osoby fizycznej, czy też również osoby prawnej.

Co do kwestii podniesionej w samym pytaniu, która tylko pozornie jest przedmiotem przekazanego do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, trzeba jedynie zauważyć, że pojęcie: "przemoc" należy w tym wypadku (tj. na tle art. 167 § 1 k.k.) pojmować szeroko.

Może być ona skierowana bezpośrednio przeciwko samemu pokrzywdzonemu, przeciwko osobom trzecim jako przedstawicielom pokrzywdzonego (np. przeciwko jego pełnomocnikowi) albo wreszcie przeciwko osobom pozostającym w takim stosunku z pokrzywdzonym, że zamach na nie oddziaływa na pokrzywdzonego (np. przeciwko dzieciom pokrzywdzonego). Przewidziana w art. 167 § 1 k.k. przemoc może być również skierowana przeciwko rzeczy, jeżeli miała być środkiem zmuszenia pokrzywdzonego i jeżeli pośrednio oddziaływała na jego osobę.

Jeżeli chodzi zaś o kwestię stanowiącą rzeczywisty powód zwrócenia się w niniejszej sprawie do Sądu Najwyższego o zasadniczą wykładnię ustawy, a mianowicie o to, czy w wypadku art. 167 § 1 k.k. owa przemoc powinna być środkiem zmuszenia do określonego zachowania się tylko osoby fizycznej, czy też również osoby prawnej, stwierdzić należy, co następuje:

Przestępstwo określone w art. 167 k.k. zamieszczone zostało w rozdziale XXII kodeksu karnego, grupującym "przestępstwa przeciwko wolności". Analiza całości przepisów zgrupowanych w tym rozdziale prowadzi do wniosku, że ich przedmiotem ochrony jest swobodne dysponowanie osobistymi wartościami według własnej woli jednostki. Chodzi więc w tym wypadku o wolność jako dobro osobiste człowieka.

O tym, że w art. 167 § 1 k.k. chodzi o "zmuszenie" do określonego zachowania wyłącznie osoby fizycznej, świadczy również ustalony na gruncie przepisów kodeksu karnego sposób rozumienia zwrotu: "innej osoby", użytego w tym przepisie na oznaczenie osoby pokrzywdzonej.

Otóż w kodeksie karnym zwrot: "inna osoba" używany jest w dwojakim znaczeniu: po pierwsze w znaczeniu przedmiotu oddziaływania ze strony sprawcy (por. np. art. 161, 163, 168 k.k.), a po drugie - dla określenia współdziałającego w czynie (por. np. art. 132, 134, 202 § 1, art. 227 § 3 k.k.), a więc w każdym wypadku odnosi się do osoby fizycznej (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1980 r. - VI KZP 20/79, OSNKW 1980, z. 12, poz. 86).

Uwzględniając całość przytoczonej argumentacji, należało dojść do wniosku, że zwrot: "innej osoby", użyty art. 167 § 1 k.k., odnosi się tylko do osoby fizycznej.

OSNKW 1982 r., Nr 10-11, poz. 71