Wyrok z dnia 1988-03-31 sygn. II KR 36/88

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KR 36/88

Wyrok z dnia 31 marca 1988 r.

Zgodnie z art. 30 pkt 7 k.p.k., udział sędziego w wydaniu każdego orzeczenia, które zostało następnie uchylone, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania, powoduje wyłączenie go od udziału w sprawie w razie jej ponownego rozpoznania, i to niezależnie od przyczyn, jakie legły u podstaw uprzednio wydanego orzeczenia.

Przewodniczący: sędzia E. Porębski. Sędziowie: Z. Bartnik (sprawozdawca), F. Tarnowski.

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Słok.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 31 marca 1988 r. sprawy Waldemara P., Arnolda K., Waldemara K. i Jana T., oskarżonych o czyn określony w art. 168 § 2 k.k., z powodu rewizji, wniesionej przez prokuratora, od wyroku Sądu Wojewódzkiego w O. z dnia 17 grudnia 1987 r.

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu w O. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Waldemar P., Arnold K., Waldemar K. i Jan T. zostali oskarżeni o to, że w nocy z 17 na 18 czerwca 1987 r. w D., działając wspólnie i w porozumieniu, ze szczególnym okrucieństwem, wynikającym z przytrzymywania rąk, bicia pięściami, doprowadzili Marię Z. do poddania się czynowi nierządnemu, odbywając z nią stosunki płciowe, tj. o dokonanie przestępstwa określonego w art. 168 § 2 k.k.

Sąd Wojewódzki w O. wyrokiem z dnia 17 grudnia 1987 r.:

1) Waldemara P. i Arnolda K. uznał za winnych tego, że w czasie i miejscu, jak opisano w akcie oskarżenia, będąc w stanie nietrzeźwości, działając wspólnie i używając przemocy polegającej na biciu rękoma po twarzy i innych częściach ciała oraz przytrzymywaniu pokrzywdzonej Marii Z., doprowadzili ją do poddania się czynowi nierządnemu, odbywając z nią stosunki płciowe, przy czym wskutek bicia doznała ona obrażeń ciała w postaci licznych podbiegnięć krwawych oraz otarć naskórka, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów na czas poniżej 7 dni, i za ten czyn wypełniający dyspozycję art. 168 § 1 i art. 156 § 2 k.k. - na podstawie art. 168 § 1 k.k. w zw. z art. 10 § 3 k.k. - skazał Waldemara P. na 2 lata pozbawienia wolności, a Arnolda K. na 1 rok i 10 miesięcy pozbawienia wolności (...); na podstawie art. 59a pkt 1 i 2 k.k. zasądził od oskarżonych Waldemara P. i Arnolda K. nawiązki po 10.000 zł na Fundusz Budowy Szpitala w K. oraz po 10.000 zł na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża, a na podstawie art. 6 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej orzekł karę dodatkową podania wyroku do publicznej wiadomości (...);

2) oskarżonych Waldemara K. i Jana T. z dokonania zarzucanego im czynu Sąd uniewinnił (...).

Wyrok ten zaskarżył prokurator, zarzucając wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych polegający na niesłusznym uznaniu, iż dowody ujawnione na rozprawie i ustalone na ich podstawie okoliczności nie są wystarczające do uznania za udowodniony fakt popełnienia przez Waldemara K. i Jana T. zarzucanego im wspólnie i w porozumieniu z Arnoldem K. i Waldemarem P. zbiorowego zgwałcenia Marii Z. oraz używania przy tym butelki, co stanowi jeden z elementów szczególnego okrucieństwa - jakkolwiek dowody te i okoliczności ocenione we wzajemnym ze sobą powiązaniu prowadzą do wniosku przeciwnego - i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiego w O.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wniosek zawarty w rewizji prokuratora jest zasadny, a decydującą rolę mają tutaj przesłanki wynikające z art. 388 pkt. 1 k.p.k., w szczególności w odniesieniu do oskarżonych Waldemara K. i Jana K. Konieczność uchylenia wyroku w tym zakresie rodzi konieczność uchylenia wyroku co do pozostałych dwu oskarżonych, ponieważ łączne rozpoznanie sprawy wszystkich współoskarżonych ma istotne znaczenie nie tylko dla prawidłowych ustaleń faktycznych, lecz także ich prawnej oceny.

Istnienie bezwzględnej przesłanki rewizyjnej określonej w art. 388 pkt 1 k.p.k. jest niewątpliwe, gdyż zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych Waldemara K. i Jana T. wydali sędziowie, którzy w myśl art. 30 pkt 7 k.p.k. są wyłączeni od udziału w sprawie.

Otóż z protokołu rozprawy głównej z dnia 26 października 1987 r. wynika, że Sąd Wojewódzki w składzie podanym w tym protokole umorzył na podstawie art. 11 pkt 4 k.p.k. postępowanie w stosunku do Waldemara K. i Jana T. o przestępstwo im zarzucane, tj. o czyn określony w art. 168 § 2 k.k.

Orzeczenie to zostało zaskarżone przez prokuratora zażaleniem z dnia 31 października 1987 r. i Sąd Najwyższy - postanowieniem z dnia 13 listopada 1987 r. - uchylił to orzeczenie i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi Wojewódzkiemu w O. do "dalszego postępowania".

Sąd Wojewódzki w O. w dniach 16 i 17 grudnia 1987 r. rozpoznał sprawę w odniesieniu do wszystkich współoskarżonych objętych aktem oskarżenia, a więc również w odniesieniu do Waldemara P., Arnolda K., Waldemara K. i Jana T., i w dniu 17 grudnia 1987 r. wydał wyrok, który został zaskarżony rewizją prokuratora. Wyrok ten został wydany w tym samym składzie Sądu Wojewódzkiego w O., w którym orzekał ten Sąd o umorzeniu postępowania wobec Waldemara K. i Jana T., a które to orzeczenie zostało uchylone przez Sąd Najwyższy, sprawa zaś w tym zakresie przekazana została do ponownego rozpoznania.

Artykuł 30 k.p.k. wymienia taksatywnie sytuacje, w których sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie; zaistnienie każdej z tych sytuacji stanowi bezwzględną przesłankę rewizyjną przewidzianą w art. 388 pkt 1 (zdanie drugie) k.p.k., skutkującą uchylenie zaskarżonego orzeczenia, i to niezależnie od granic środka odwoławczego i wpływu uchybienia na treść orzeczenia.

Artykuł 30 k.p.k. w pkt 7 wymienia następującą okoliczność powodującą wyłączenie sędziego z mocy prawa od udziału w sprawie: jeżeli sędzia brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania.

Fakt taki w niniejszej sprawie zaistniał, gdyż sędziowie biorący udział w wydaniu orzeczenia kończącego postępowanie - a takim jest orzeczenie o umorzeniu postępowania - orzekali po jego uchyleniu w sprawie obejmującej również wspomnianych oskarżonych. Nie ma przy tym znaczenia okoliczność, z jakiego powodu wydano orzeczenie umarzające postępowanie, gdyż przepis nie ogranicza tych sytuacji do rozstrzygnięć zawierających merytoryczną ocenę czynu. Wystarczy więc, że takie umorzenie postępowania nastąpiło wskutek tego, że wystąpiła ujemna przesłanka procesowa, i pogląd ten w toku postępowania odwoławczego został uznany za błędny, a orzeczenie uchylone do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 30 pkt 7 k.p.k., udział sędziego w wydaniu każdego orzeczenia, które zostało następnie uchylone, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania, powoduje wyłączenie go od udziału w sprawie w razie jej ponownego rozpoznania, i to niezależnie od przyczyn, jakie legły u podstaw uprzednio wydanego orzeczenia.

Oczywiste jest, co już niejednokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy, że takie skutki będą rodziły wszystkie sytuacje, gdy sędzia wypowiadał się merytorycznie w sprawie w zakresie winy, lecz także niewątpliwe jest, że takie same skutki rodzić musi udział w wydaniu orzeczenia o umorzeniu postępowania - na skutek stwierdzenia ujemnych lub braku dodatnich przesłanek procesowych, gdyż po prostu powołany przepis nie wprowadza żadnych w tym zakresie ograniczeń.

Mając to na względzie, Sąd Najwyższy - zgodnie z art. 388 pkt 1 k.p.k. - zaskarżony wyrok uchylił, i to w całości, gdyż ponowne łączne rozpoznanie sprawy jest konieczne w stosunku do wszystkich oskarżonych z przyczyn podanych na wstępie.

OSNKW 1988 r., Nr 7-8, poz. 58