Wyłączenie sędziego, który brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone (art. 40 § 1 pkt 7 k.p.k.)

Udział sędziego w wydaniu każdego orzeczenia, które zostało następnie uchylone, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania, powoduje wyłączenie go od udziału w sprawie w razie jej ponownego rozpoznania, i to niezależnie od przyczyn, jakie legły u podstaw wydanego orzeczenia. Istota zakazu wynikającego z dyspozycji tego przepisu polega na odsunięciu od ponownego orzekania w sprawie sędziego, który dał już wyraz swoim ocenom prawnym i faktycznym w tej sprawie w postaci rozstrzygnięcia, a w wyniku kontroli odwoławczej lub nadzwyczajnej to orzeczenie zostało uchylone.

Nie budzi wątpliwości, że sędzia, który wydał postanowienie kończące postępowanie sądowe - a takim postanowieniem jest rzecz jasna orzeczenie o umorzeniu postępowania z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela - jest z mocy prawa wyłączony od dalszego orzekania w tej sprawie. Oznacza to, że w razie uchylenia orzeczenia o umorzeniu postępowania karnego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sędzia orzekający uprzednio nie może być wyznaczony do rozpoznania tej sprawy. Wydając orzeczenie o umorzeniu postępowania karnego sędzia ten wyraził bowiem w sposób jednoznaczny swój pogląd w sprawie, uznając niedopuszczalność prawną wydania wyroku.

Wyrok SN z dnia 5 października 2021 r., II KK 285/21

Standard: 63896 (pełna treść orzeczenia)

O wyłączeniu sędziego od udziału w sprawie decyduje uchylenie wyroku, w wydaniu którego uczestniczył, i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nie ma natomiast znaczenia etap postępowania, na którym zapaść ma orzeczenie w sprawie, od udziału w której sędzia ma obowiązek się powstrzymać. Celem przepisu art. 40 § 1 pkt 7 k.p.k. jest bowiem wyeliminowanie z procesu orzekania sędziego, który ma już wyrobiony pogląd w konkretnej sprawie (tak: wyrok SN z dnia 10 lutego 2009, V KK 359/08; podobnie: wyrok SN z dnia 4 maja 2006 r., IV KK 439/05; wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2002 r., V KK 59/02). Toteż nie ma znaczenia fakt, że w tej sprawie Sąd Najwyższy, po uchyleniu wyroku wydanego przy udziale Sędziego S. K., przekazał sprawę Sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania, a Sąd ten uchylił wyrok Sądu I instancji i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy, zaś powtórne orzekanie przez Sędziego S. K. miało miejsce dopiero w postępowaniu odwoławczym po zaskarżeniu wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w Ż. na skutek ponownego rozpoznania sprawy. 

Wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2020 r., IV KK 93/20

Standard: 48427 (pełna treść orzeczenia)