Uchwała z dnia 1988-02-26 sygn. VI KZP 40/87

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VI KZP 40/87

Uchwała z dnia 26 lutego 1988 r.

Pojęcie "teren zakładu pracy" w rozumieniu art. 44 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230; zm.: Dz. U. z 1984 r. Nr 34, poz. 184 i z 1987 r. Nr 33, poz. 180) obejmuje także jednoosobowy agencyjny punkt usługowy, działający w imieniu uspołecznionego zakładu pracy jako zleceniodawcy.

Przewodniczący: sędzia W. Ochman. Sędziowie: R. Bodecki, S. Kaliński (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: H. Minarczuk.

Sąd Najwyższy w sprawie Wiesława Z., oskarżonego o czyn określony w art. 44 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.), po rozpoznaniu przedstawionego na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w Zielonej Górze - postanowieniem z dnia 25 września 1987 r. - zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy jednoosobowy punkt naprawy sprzętu gospodarstwa domowego - prowadzony na zasadach ajencji - jest zakładem pracy w rozumieniu art. 44 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35, poz. 230 z późn. zm.)?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Artykuł 44 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.), łącząc odpowiedzialność karną wymienionych w tym przepisie osób ze sprzedawaniem, podawaniem lub spożywaniem napojów alkoholowych na terenie zakładu pracy, nie wyjaśnia znaczenia tego pojęcia. Także inne przepisy cytowanej ustawy, a zwłaszcza art. 14 ust. 1 pkt 2 i art. 16, posługując się zwrotem "na terenie zakładu pracy", nie zawierają w tym względzie żadnych wskazówek interpretacyjnych. W rozważaniach zatem nad sformułowaniem "teren zakładu pracy" sięgnąć należy do przepisów kodeksu pracy. Artykuł 3 k.p., definiując pojęcie "zakład pracy", stanowi, że jest nim: "(...) jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników, choćby nie posiadała osobowości prawnej. W szczególności zakładem pracy jest przedsiębiorstwo państwowe, urząd lub inna państwowa jednostkach organizacyjna, spółdzielnia, organizacja społeczna". W znaczeniu przedmiotowym "zakład pracy" oznacza zorganizowaną i samodzielną jednostkę organizacyjną, składającą się zarówno z elementów materialnych (budynki, urządzenia techniczne, środki transportowe), jak i osobowych (załoga zakładu).

Taka interpretacja pojęcia "zakład pracy, będącego istotnym elementem określenia "teren zakładu pracy", odpowiada stanowisku Sądu Najwyższego wyrażonemu w uchwałach: z dnia 20 listopada 1985 r. - VI KZP 26/85 (OSNKW 1986 z. 5-6, poz. 33) i z dnia 27 października 1986 r. - VI KZP 19/86 (OSNKW 1987, z. 3-4, poz. 24).

Po tych ogólnych uwagach rozważenia wymaga charakter stosunku prawnego łączącego usługowy punkt agencyjny z jednostką gospodarki uspołecznionej będącą zakładem pracy, co pozwoli na ustalenie, czy punkt agencyjny stanowi integralną część "terenu zakładu pracy."

Podstawowym aktem prawnym regulującym te zagadnienia wydanym na podstawie art. 384 § 1 k.c. jest uchwała nr 17 Rady Ministrów z dnia 18 lutego 1983 r. w sprawie ogólnych warunków umów między jednostkami gospodarki uspołecznionej a osobami fizycznymi o świadczenie usług w zakresie prowadzenia punktów sprzedaży detalicznej, placówek gastronomicznych, placówek usługowych, zakładów hotelarskich i obozowisk turystycznych (Mon. Pol. Nr 7, poz. 44). Przepisy tej uchwały przyznają jednostkom gospodarki uspołecznionej uprawnienia do powierzenia - na podstawie umowy agencyjnej lub umowy na warunkach zlecenia - osobom fizycznym prowadzenia m.in. zakładów usługowych i punktów przyjęć o zatrudnieniu do 5 osób (§ 2 uchwały), przy czym określenie "agent" odnosi się do każdej osoby fizycznej, której powierzono placówkę, bez względu na to, czy podstawę powierzenia stanowi umowa agencyjna, czy też umowa na warunkach zlecenia (§ 3 pkt 5 uchwały).

W celu ustalenia istoty stosunków łączących agenta z jednostką gospodarki uspołecznionej zasadnicze znaczenie mają - z punktu widzenia rozważanego zagadnienia - przepisy zamieszczone w załączniku do cytowanej uchwały nr 17, określające prawa i obowiązki stron, a w tym uprawnienia zleceniodawcy do kontroli wykonywania warunków umowy przez agenta (§ 3), oraz zawierające stwierdzenie, że "agent prowadzi placówkę w imieniu zleceniodawcy (...)" (§ 4).

Z tego wynika, że działalność agenta prowadzona jest z upoważnienia konkretnego zakładu pracy i pod jego szyldem, nie zaś w imieniu własnym.

Na tle cytowanych przepisów uznać należy, że placówka agencyjna stanowi część terenu zakładu pracy, skoro rozciąga się na nią działalność organizacyjna i kontrolna zleceniodawcy będącego zakładem pracy. W zależności od warunków umowy placówka agencyjna może być także częścią terenu zakładu w sensie materialnym (port. § 2 załącznika do uchwały), w każdym razie działanie agencyjne placówki "w imieniu zleceniodawcy" oznacza także ekonomiczne powiązania tej placówki z jednostką macierzystą, nawet przy znacznej samodzielności pracy agenta.

Przedstawione argumenty uzasadniają pogląd, że usługowy punkt agencyjny (jedno - lub wieloosobowy) wchodzi w skład pojęcia "teren zakładu pracy" w odniesieniu do jednostki gospodarki uspołecznionej, która w drodze umowy zleciła agentowi prowadzenie określonej działalności w swoim imieniu.

Dodatkowo wskazać należy, że aczkolwiek agent w rozumieniu art. 2 k.p. nie jest pracownikiem zakładu pracy, z którym zawarł umowę, to cytowana wyżej uchwała nr 17 Rady Ministrów w zakresie związanym z rozstrzyganym pytaniem prawnym obowiązki agenta zrównała z obowiązkami pracowników zakładu pracy, obarczając go obowiązkiem zachowania trzeźwości w prowadzonej placówce. Naruszenie tego obowiązku - zgodnie z § 9 ust. 3 pkt 2 załącznika do wymienionej uchwały - stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków w toku wykonywania umowy i skutkuje rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia (analogia do art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).

OSNKW 1988 r., Nr 5-6, poz. 35