Postanowienie z dnia 1992-02-25 sygn. WZ 28/92

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt WZ 28/92

Postanowienie z dnia 25 lutego 1992 r.

Art. 29 k.p.k. zakazuje jedynie sądowi powszechnemu wszczęcia negatywnego sporu kompetencyjnego z sądem wojskowym, ale nie zmienia niczego w zakresie uprawnienia stron do zaskarżenia orzeczeń sądu wojskowego w kwestii właściwości. Oznacza to, że na postanowienie sądu wojskowego o przekazaniu sprawy sądowi powszechnemu lub nieprzyjęciu sprawy przekazanej przez sąd powszechny - z wyjątkiem wypadków określonych w art. 569 k.p.k. - przysługuje zażalenie na podstawie art. 25 § 3 k.p.k.

Przewodniczący: Prezes SN: płk J. Godyń (sprawozdawca). Sędziowie: płk A. Kamieński, ppłk B. Rychlicki.

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk F. Szym

Sąd Najwyższy w sprawie Adeli Barbary Ś., skazanej wyrokiem b. Wojskowego Sądu Rejonowego w W. z dnia 28 lipca 1948 r. Sr 750/48 za przestępstwa określone w art. 86 § 1 i 2 k.k. WP oraz art. 6 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 192 z późn. zm.) na karę łączną 10 lat więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na okres 5 lat oraz przepadek całego mienia, po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 1992 r. zażalenia Adeli Barbary Ś. na postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 17 stycznia 1992 r., Cs. Un.8/92 o uznaniu się niewłaściwym do rozpoznania wniosku o unieważnienie wyroku

postanowił zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy.

 Uzasadnienie

 Wojskowy Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 17 stycznia 1992 r. uznał się niewłaściwym do rozpoznania wniosku Adeli Barbary Ś. o stwierdzenie nieważności wyroku b. Wojskowego Sądu Rejonowego w W. z dnia 28 lipca 1948 r. i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu w W.

Na postanowienie złożyła zażalenie Adela Ś., kwestionując jego zasadność ("... nie zgadzam się z nim..."), a w szczególności sformułowanie negujące jej status żołnierza w chwili orzekania.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem sądu pierwszej instancji, że sprawy o przestępstwa, za które została skazana Adela Ś. (art. 86 § 1 i 2 k.k. WP i art. 6 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa) przekazano do właściwości sądów powszechnych. Świadczy o tym jednoznacznie treść art. 1 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 5 kwietnia 1955 r. o przekazaniu sądom powszechnym dotyczącej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych ... (Dz. U. Nr 15, poz. 83).

Przekazanie sprawy nastąpiło bezpowrotnie, tzn. dotyczy również wszelkich orzeczeń wydanych po uprawomocnieniu się wyroku, w tym o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (por. uchwała SN z dnia 25 września 1991 r. I KZP 28/91, nie publ.) Z tego też względu słuszne jest stanowisko sądu pierwszej instancji, że do rozpoznania wniosku Adeli Ś. o uznanie za nieważne orzeczenia b. Wojskowego Sądu Rejonowego w W. jest właściwy sąd powszechny (...)

Rozpoznając zażalenie na postanowienie sądu wojskowego w przedmiocie właściwości Sąd Najwyższy nie podziela poglądu o niedopuszczalności zaskarżenia tej decyzji procesowej (por. postanowienia SN z dnia 29 stycznia 1992, WZ 21/92 oraz z dnia 7 lutego 1992 r. WZ 23/92 - nie publ.). W uzasadnieniu postanowień Sądu Najwyższego stwierdzono: "... przekazanie sprawy przez sąd wojskowy sądowi powszechnemu lub nieprzyjęcie takiej sprawy przekazanej przez sąd powszechny jest decyzją ostateczną, która zaskarżeniu nie podlega. W związku z powyższym szef sądu winien odmówić przyjęcia takiego środka odwoławczego. Skoro tego nie uczynił Izba Wojskowa Sądu Najwyższego, kierując się przepisem art. 379 k.p.k., postanowiła zażalenie pozostawić bez rozpoznania".

Powodem tego stanowiska wydaje się być odmowa przyjęcia "(...) w oparciu o art. 29 k.p.k." (cyt. z uzasadnień) przez sąd wojskowy sprawy przekazanej przez sąd powszechny.

Gwoli ścisłości dodać należy, że sądy pierwszej instancji za podstawę swych decyzji przyjęły również art. 25 § 1 k.p.k., konsekwencją czego było pouczenie stron o przysługującym im zażaleniu (art. 25 § 3 k.p.k.).

Rozważyć zatem należy, czy art. 29 k.p.k. zmienia zasady zaskarżenia orzeczeń sądu wojskowego w przedmiocie właściwości. Zdaniem Sądu Najwyższego, z treści art. 29 k.p.k. wynika wyłącznie jeden zakaz, mianowicie wszczęcia negatywnego sporu kompetencyjnego przez sąd powszechny, jeżeli sąd wojskowy przekaże sprawę, lub nie przyjmie sprawy przekazanej przez sąd powszechny. W tym znaczeniu decyzja sądu wojskowego jest ostateczna. Nie oznacza to jednak, że rozstrzygnięcie sądu wojskowego podjęte na podstawie art. 25 § 1 k.p.k. jest niezaskarżalne. Ponieważ w przepisie tym mowa jest o sądzie, to - lege non distiquente również o sądzie wojskowym. W konsekwencji, art. 25 § 3 k.p.k. dotyczy także uprawnień stron do złożenia zażalenia na postanowienie sądu wojskowego w kwestii właściwości, brak jest bowiem w tym względzie odmiennych, ustawowych uregulowań, jak np. przy przekazaniu przez sąd wojskowy sprawy sądowi powszechnemu na podstawie art. 567 i 568 k.p.k. (por. art. 569 k.p.k.).

Regułę stanowi przysługujące stronom prawo wniesienia środka odwoławczego od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (art. 374 § 1 k.p.k.), gwarantujące możność zaskarżenia rozstrzygnięć naruszających prawa odwołujące się lub szkodzące jego interesom (art. 374 § 3 k.p.k.), co z kolei umożliwia sądowi odwoławczemu - w ramach kontroli instancyjnej - zmianę błędnej decyzji procesowej. Taka też była dotychczasowa praktyka Izby Wojskowej Sądu Najwyższego, rozpoznającej merytorycznie zażalenie w kwestii właściwości, w tym dotyczące spraw o stwierdzenie nieważności orzeczeń (np. postanowienia: z dnia 21 listopada 1991 r. WZ 180/91, z dnia 26 listopada 1991 r. WZ 96/91 i z dnia 27 grudnia 1991 r. WZ 118/91 - nie publ.), gdyż art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149) statuuje zasadę odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej (w omawianej kwestii nie stanowią).

Reasumując, Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że:

Z treści art. 29 k.p.k. wynika tylko zakaz wszczęcia negatywnego sporu kompetencyjnego przez sąd powszechny z sądem wojskowym. Przepis ten nie zmienia zasad zaskarżenia decyzji procesowych sądu wojskowego w kwestii właściwości. Oznacza to, że na postanowienie sądu wojskowego o przekazaniu sprawy sądowi powszechnemu lub nieprzyjęciu sprawy przekazanej przez sąd powszechny przysługuje - zgodnie z art. 25 § 3 k.p.k. – zażalenie

OSNKW 1992 r., Nr 7-8, poz. 57