Uchwała z dnia 1993-10-28 sygn. I KZP 22/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KZP 22/93

Uchwała z dnia 28 października 1993 r.

Przestępstwem, o którym mowa w art. 37a ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), jest nie tylko taki czyn przestępny, do którego znamion ustawowych należy działanie poprzez opublikowanie materiału prasowego, i jest ono wymienione expressis verbis, lecz również i inny czyn przestępny, jeżeli jego znamiona zostały zawarte w treści opublikowanego materiału prasowego.

Przewodniczący: sędzia J. Bratoszewski.

Sędziowie: J. Mikos, B. Nizieński (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Apelacyjnej: R. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Zbigniewa R., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w Poznaniu, postanowieniem z dnia 21 czerwca 1993 r., zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni:

"Jakie przestępstwa obejmuje art. 37a prawa prasowego, do którego odwołuje się art. 49a prawa prasowego?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Przekazane Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującej sytuacji procesowej.

Oskarżony Zbigniew R. został uznany za winnego przestępstwa określonego w art. 49a ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), popełnionego w ten sposób, że jako redaktor naczelny "Tygodnika Nowego" nieumyślnie dopuścił do druku i opublikowania w tym tygodniku materiału prasowego przedstawionego w formie płatnego ogłoszenia przez jednego z czytelników, który jako autor ogłoszenia dopuścił się w nim znieważenia publicznie przedmiotów czci religijnej oraz miejsca kultu religijnego, obrażając w ten sposób uczucia religijne osób wierzących.

Od wyroku skazującego oskarżonego za przestępstwo określone w art. 49a prawa prasowego obrońca jego wniósł rewizję do Sądu Wojewódzkiego zarzucając, że skoro ustawodawca odwołał się w art. 49a prawa prasowego do art. 37a tego prawa, zaś ten ostatni przepis "nie zawiera znamion żadnego przestępstwa", to w związku z tym niemożliwe jest w ogóle popełnienie przestępstwa określonego w art. 49a prawa prasowego, a tym samym skazanie oskarżonego pozbawione było podstawy prawnej.

Sąd Wojewódzki, jako sąd odwoławczy, wyraził pogląd, że art. 37a prawa prasowego "nie zawiera informacji o znamionach jakiegokolwiek przestępstwa, a jedynie wprowadza do katalogu kar dodatkowych karę przepadku materiału prasowego", zaś "interpretacja art. 49a prawa prasowego z uwagi na jego sformułowanie, a zwłaszcza ze względu na odwołanie się do art. 37a nastręcza istotne kłopoty", i postanowił zwrócić się na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie nasuwających się sądowi odwoławczemu wątpliwości, przedstawionych w pytaniu prawnym.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przepis art. 49a ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.) typizuje występek nieumyślnego dopuszczenia do opublikowania przez redaktora materiału prasowego, zawierającego znamiona przestępstwa, o którym mowa w art. 37a tej ustawy.

Ustawodawca w art. 49a odwołał się zatem do innej normy tego samego aktu prawnego. Powołany natomiast przepis art. 37a jest konstrukcją dwuczłonową, ponieważ z jednej strony posługuje się pojęciem "przestępstwa popełnionego przez opublikowanie materiału prasowego", i do tego właśnie wątku odwołuje się art. 49a, z drugiej strony zaś wskazuje na możliwość orzeczenia przepadku materiału prasowego jako kary dodatkowej za popełnienie przestępstwa przez opublikowanie takiego materiału.

Ustawodawca posługując się w art. 37a prawa prasowego zwrotem: "przestępstwo popełnione przez opublikowanie materiału prasowego", nie wyliczył enumeratywnie przestępstw, których ten przepis dotyczy. Oznacza to, że pojęcie "przestępstwo" zostało w tym przepisie prawa prasowego użyte w znaczeniu ogólnym, a jedynie zakres tego przepisu został zawężony do czynów, których sposób popełnienia przestępstwa polega na opublikowaniu materiału prasowego.

Brak jakiegokolwiek innego określenia pojęcia "przestępstwo" wskazuje więc - lege non distinquente - że pojęcie to, użyte w art. 37a prawa prasowego, oznacza każde przestępstwo, którego jednym ze sposobów technicznych jego dopełnienia może być opublikowanie materiału prasowego o naruszającej przepisy prawa karnego treści. Materiałem tym, w myśl art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r., jest natomiast każdy opublikowany lub przekazany do opublikowania w prasie tekst oraz obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym lub innym, niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy, przeznaczenia czy autorstwa.

W świetle powyższych rozważań przestępstwem, o którym mowa w art. 37a prawa prasowego, jest nie tylko "opublikowanie materiału prasowego", ale również popełnienie drukiem innych czynów przestępnych, choćby nawet czyny te nie zawierały wśród swych znamion ustawowych tego sposobu działania, jakim jest opublikowanie materiału prasowego. Tak więc należy uznać, że użyty w art. 37a zwrot: "przestępstwo popełnione przez opublikowanie materiału prasowego" dotyczy czynów przestępnych, których sprawca dopuścił się przez opublikowanie materiału prasowego, zawierającego treść naruszającą przepisy prawa karnego. Przestępstwem takim może więc być zarówno czyn, którego znamieniem ustawowym jest opublikowanie materiału prasowego, jak również może nim być każde inne przestępstwo, które zostało popełnione w taki właśnie sposób, jakkolwiek taki sposób działania nie należy do znamion ustawowych tego przestępstwa. W związku z tym do pierwszej grupy przestępstw, a więc tych, których znamieniem ustawowym jest opublikowanie materiału prasowego, należą np. czyny z art. 173, art. 273 § 1 i art. 281 k.k., zaś do grupy drugiej może należeć prawie każde przestępstwo (np. z art. 178, 181, 260 § 1, a nawet z art. 18 § 1 w zw. z art. 148 § 1 k.k. czy z art. 198 k.k.), jeśli zostało ono dokonane drukiem.

OSNKW 1993 r., Nr 11-12, poz. 70