Wyrok z dnia 2003-02-11 sygn. IV KKN 243/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KKN 243/00

Wyrok z dnia 11 lutego 2003 r.

Skoro uczestnik bójki, w której człowiek narażony był na utratę życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, spowodował umyślnie naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby na czas powyżej siedmiu dni, to jego czyn - dla pełnej charakterystyki prawnokarnej - powinien być kwalifikowany jako jedno przestępstwo, określone w art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Przewodniczący: SN R. Malarski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: M. Buliński. J. Dołhy.

Prokurator Prokuratury Krajowej: J. Gemra.

Sąd Najwyższy w sprawie Wojciecha F., oskarżonego z art. 158 § 1 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 11 lutego 2003 r., kasacji, wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w C. na niekorzyść oskarżonego, od wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 22 października 1999 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w C. z dnia 6 maja 1999 r.

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w C. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.  

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w C., wyrokiem z 6 maja 1999 r., uznał Wojciecha F. za winnego tego, że w dniu 22 listopada 1997 r. w C., biorąc udział w bójce z Euzebiuszem K. i Zbigniewem S., w której jej uczestnicy narażeni byli na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, używał niebezpiecznego narzędzia w postaci pistoletu gazowego i spowodował u Euzebiusza K., między innymi, złamania nosa i V kości śródręcza prawego, co naruszyło czynności narządów ciała pokrzywdzonego na czas powyżej siedmiu dni, to jest przestępstwa określonego w art. 159 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., i za to, na podstawie art. 159 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k., skazał go na karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat, oraz, na podstawie o art. 71 § 1 k.k., wymierzył mu grzywnę w wysokości 25 stawek dziennych.

Sąd Okręgowy w C., po rozpoznaniu w dniu 22 października 1999 r. apelacji obrońcy oskarżonego, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że z opisu czynu zarzucanego Wojciechowi F. wyeliminował "posługiwanie się niebezpiecznym narzędziem" i przyjmując, że czyn wypełnia dyspozycję art. 158 § 1 k.k. - z mocy art. 66 § 1 i 67 § 1 k.k. - warunkowo umorzył postępowanie karne na okres próby 2 lat, a na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzekł na określony cel społeczny świadczenie pieniężne w kwocie 200 zł.

Prawomocny wyrok sądu odwoławczego zaskarżył kasacją w całości na niekorzyść Wojciecha F. Prokurator Okręgowy w C. Zarzucił "rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 11 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k., przez zakwalifikowanie czynu oskarżonego tylko z art. 158 § 1 k.k., zamiast także z art. 157 § 1 k.k., którego znamiona również czyn ten wyczerpuje". W konsekwencji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w C. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Uzasadnienie 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1. Kasacja okazała się zasadna. Motywacyjna część zaskarżonego wyroku nie udziela, niestety, odpowiedzi na pytanie - choćby w sposób skrótowy - dlaczego sąd odwoławczy, aprobując w całej rozciągłości ustalenie sądu a quo o umyślnym spowodowaniu przez Wojciecha F. średniego uszczerbku na zdrowiu, trwającego dłużej niż 7 dni, wyeliminował z kwalifikacji prawnej czynu art. 157 § 1 k.k. Być może było to następstwem najzwyklejszej omyłki albo też efektem hołdowania poglądom, według których nie zachodzi zbieg przepisów art. 158 §1 k.k. z art. 157 § 1 k.k. w wypadku, gdy uczestnik bójki spowoduje własnym działaniem u innej osoby naruszenie czynności narządów ciała na czas powyżej siedmiu dni. Ta druga ewentualność wydaje się być mało prawdopodobna, jako że w takim przypadku sąd drugiej instancji usunąłby z kwalifikacji prawnej przepis zagrożony łagodniejszą sankcją karną, a więc art. 158 § 1 k.k., a nie art. 157 § 1 k.k.

2. Pomijając jednak spekulacje na temat powodów, które legły u podstaw kwestionowanego rozstrzygnięcia, należy wyraźnie stwierdzić, że między przepisami art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. może zachodzić zbieg kumulatywny. Z całą pewnością będzie on dopuszczalny, gdy - jak w konkretnej sprawie - narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu zbiega się z umyślnym spowodowaniem naruszenia czynności narządu ciała na czas powyżej siedmiu dni. Innymi słowy, właściwy zbieg przepisów ma miejsce, gdy dochodzi do naruszenia chronionego dobra w postaci zdrowia człowieka i zarazem do narażenia tego dobra na bezpośrednie naruszenie w stopniu większym niż naruszenie dokonane. Jeśli zatem sprawca biorący udział w bójce, która mogła doprowadzić do ciężkich skutków dla życia lub zdrowia człowieka, powoduje uszkodzenie ciała uczestnika zdarzenia, określone w art. 157 § 1 k.k., to dla odzwierciedlenia całej kryminalnej zawartości czynu konieczne jest sięgnięcie po rozwiązanie przewidziane w art. 11 k.k. i zakwalifikowanie tego czynu zarówno z art. 158 § 1 k.k., jak i z art. 157 § 1 k.k. Warto dobitnie podkreślić, że ani przepis art. 157 § 1 k.k. nie "pochłania" przepisu art. 158 § 1 k.k., ani tym bardziej odwrotnie, nie zachodzi stosunek konsumpcji surowiej zagrożonego przepisu art. 157 § 1 k.k. przez obwarowany łagodniejszą sankcją przepis art. 158 § 1 k.k.

Reasumując, skoro uczestnik bójki, w której człowiek narażony był na utratę życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, spowodował umyślnie naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby na czas powyżej siedmiu dni, to jego czyn - dla pełnej charakterystyki prawnokarnej - powinien być kwalifikowany jako jedno przestępstwo, określone w art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

3. Wskazana i omówiona rażąca obraza prawa materialnego miała istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Gdyby sąd drugiej instancji nie zredukował oceny prawnej czynu do art. 158 § 1 k.k., nie mógłby - co trafnie zauważył skarżący - zastosować wobec oskarżonego dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania karnego. Dlatego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony kasacją wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w C. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym (art. 537 § 2 k.p.k.).

W powtórnym postępowaniu drugoinstancyjnym sąd ad quem związany będzie przedstawionymi wyżej wskazaniami i zapatrywaniami prawnymi. Jeśli, rozpoznając skargę apelacyjną, zaakceptuje - jak poprzednio - dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, to zobligowany będzie uwzględnić przedstawioną przez instancję kasacyjną wykładnię prawa i wydać stosowne rozstrzygnięcie (art. 442 § 3 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.).

Zawarte w art. 60 § 3 k.k. pojęcie „ujawnienia” przez sprawcę informacji wobec organu powołanego do ścigania przestępstw oznacza przekazanie tylko takich wiadomości, które nie tyle obiektywnie, ile według wiedzy informującego nie były znane dotychczas temu organowi.

OSNKW 2003r., Nr 5-6, poz. 51