Postanowienie z dnia 2002-10-11 sygn. V KKN 121/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KKN 121/01

Postanowienie z dnia 11 października 2002 r.

Wykładnia art. 454 § 2 k.p.k. prowadzi do wniosku, że przepis ten nie uprawnia sądu odwoławczego, w wypadku zmiany ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, do wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności, jeśli w wyroku sądu pierwszej instancji wymierzono mu karę łagodniejszego rodzaju.  

Przewodniczący: sędzia SN H. Gradzik (sprawozdawca).

Sędziowie SN: L. Misiurkiewicz, W. Błuś.

Prokurator Prokuratury Krajowej: S. Szustakiewicz.

Sąd Najwyższy w sprawie Leszka R., oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie, w dniu 11 października 2002 r., kasacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Okręgowego w S. z dnia 10 kwietnia 2000 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w G. z dnia 18 stycznia 2000 r.

oddalił kasację

Uzasadnienie

Niezależnie jednak od powyższych rozważań i wniosków, należy zauważyć, że wyrok Sądu Okręgowego obarczony jest uchybieniem, którego skarżący w kasacji nie zarzucił. Jak już wcześniej zaznaczono, nie w każdym układzie procesowym dopuszczalne jest wydanie w instancji odwoławczej orzeczenia reformatoryjnego. Przy rozpoznaniu środka odwoławczego wniesionego na niekorzyść ustawa wprowadza w art. 454 k.p.k. ściśle określone ograniczenia w zakresie orzekania przez sąd odwoławczy (reguły ne peius ). Jedno z nich wynika z treści § 2 tego przepisu, który stanowi, że sąd odwoławczy może orzec surowszą karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku. Skoro zatem w niniejszej sprawie sąd drugiej instancji zmienił ustalenia faktyczne, to nie byłby uprawniony do wymierzenia oskarżonemu surowszej kary pozbawienia wolności, gdyby takowa została orzeczona w wyroku zaskarżonym. Nie oznacza to jednakowoż, że cytowany przepis nie ma żadnego odniesienia do sytuacji, gdy, jak w niniejszej sprawie, w wyroku sądu pierwszej instancji wymierzono oskarżonemu grzywnę, a więc karę łagodniejszego rodzaju. Za koniecznością odpowiedniego uwzględnienia we wskazanym tu układzie procesowym normy wyrażonej w art. 454 § 2 k.p.k., przemawia wykładnia logiczna przebiegająca według wzorca rozumowania argumentum a minore ad maius. Jeśli bowiem zakazane jest w określonej sytuacji procesowej orzeczenie w instancji odwoławczej surowszej kary pozbawienia wolności, to tym bardziej narusza ów zakaz orzeczenie przez sąd odwoławczy kary pozbawienia wolności, gdy nie orzeczono jej w wyroku sądu pierwszej instancji. Wprowadzenie bowiem kary pozbawienia wolności do wyroku sądu odwoławczego oznaczałoby przecież dalej idącą niekorzyść dla oskarżonego, niż samo tylko podwyższenie wymiaru tej kary. Tak więc wykładnia art. 454 § 2 k.p.k. prowadzi do wniosku, że przepis ten nie uprawnia sądu odwoławczego, w wypadku zmiany ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, do wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności, jeśli w wyroku sądu pierwszej instancji wymierzono mu karę łagodniejszego rodzaju. W takim wypadku sąd odwoławczy, dostrzegając potrzebę orzeczenia kary pozbawienia wolności, powinien uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (art. 437 § 2 k.p.k.). Za taką interpretacją zakazu zamieszczonego w art. 454 § 2 k.p.k. wypowiedziano się w piśmiennictwie (T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Kraków 1998, s. 915; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Warszawa 1999, s. 627; J. Grajewski, L. Paprzycki: Kodeks postępowania karnego z komentarzem, Sopot 2000, s. 679; S. Zabłocki: Postępowanie odwoławcze w nowym kodeksie postępowania karnego, Warszawa 1997, s. 148).

Wydanie przez Sąd Okręgowy wyroku reformatoryjnego, w przytoczonym na wstępie kształcie, nastąpiło więc z obrazą art. 454 § 2 k.p.k. Uchybienie to nie zostało jednak objęte zarzutami kasacji ani też nie należy do przyczyn uzasadniających rozpoznanie kasacji w zakresie przekraczającym granice zaskarżenia na niekorzyść (art. 536 k.p.k.). Nie mogło więc mieć wpływu na rozstrzygnięcie kasacji przez Sąd Najwyższy.

Określenie „środek nie nadający się do popełnienia czynu zabronionego”, użyte w art. 13 § 2 k.k., odnosi się do całokształtu warunków charakteryzujących sposób działania sprawcy, ukierunkowanego na dokonanie takiego czynu.

Jeśli rzecz ruchoma chroniona jest zabezpieczeniem elektronicznym, które umożliwia dostęp do niej wyłącznie przez wprowadzenie prawidłowego kodu, to usiłowanie zaboru tej rzeczy przez zastosowanie innego kodu dostępu jest użyciem środka nie nadającego się do popełnienia kradzieży z włamaniem i przesądza o uznaniu takiego czynu za usiłowanie nieudolne w rozumieniu art. 13 § 2 k.k.

Jeżeli dopiero w kasacji sformułowany został zarzut wadliwej kwalifikacji czynu przyjętej w wyroku sądu pierwszej instancji, to powinien być z nim związany także zarzut naruszenia normy procesowej, obligującej sąd odwoławczy do orzekania w zakresie przekraczającym granice zaskarżenia (art. 433 § 1 in fine k.p.k.).

OSNKW 2002r., Nr 11-12, poz. 101