Wyrok z dnia 2018-11-22 sygn. C-627/17

–

w imieniu rządu słowackiego przez B. Ricziovą, działającą w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu portugalskiego przez M.J. Castello-Branco, L. Ineza Fernandesa oraz M. Figueireda, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez M. Heller oraz A. Tokára, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz.U. 2007, L 199, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Rady (UE) nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. (Dz.U. 2013, L 158, s. 1) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 861/2007”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy ZSE Energia, a.s. a RG w przedmiocie uzyskania zaspokojenia wierzytelności, której kwota główna wynosi 423,74 EUR.

3

Motyw 7 rozporządzenia nr 861/2007 przewiduje:

„[…] W sprawach transgranicznych przeszkody na drodze do uzyskania orzeczenia w drodze szybkiego i niedrogiego postępowania są jeszcze większe. Dlatego też konieczne jest ustanowienie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń. Jego celem powinno być ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości […]”.

4

Motyw 8 tego rozporządzenia precyzuje:

„Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń powinno uprościć oraz przyspieszyć przebieg postępowań spornych dotyczących drobnych roszczeń w sprawach transgranicznych, a także zmniejszyć koszty, poprzez udostępnienie fakultatywnego narzędzia uzupełniającego istniejące możliwości przewidziane w prawie poszczególnych państw członkowskich, które to prawo pozostanie nienaruszone […]”.

5

Motyw 11 wspomnianego rozporządzenia brzmi następująco:

„W celu ułatwienia wszczęcia europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń powód powinien złożyć pozew, wypełniając standardowy formularz pozwu i składając go w sądzie lub trybunale […]”.

6

Artykuł 1 ust. 1 tegoż rozporządzenia stanowi:

„Na mocy niniejszego rozporządzenia ustanowione zostaje europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń mające na celu uproszczenie i przyspieszenie postępowania spornego dotyczącego drobnych roszczeń w sprawach transgranicznych, a także służące obniżeniu kosztów. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest dostępne stronom jako alternatywa dla istniejących postępowań przewidzianych w prawie państw członkowskich”.

7

Artykuł 2 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do transgranicznych spraw cywilnych i handlowych bez względu na rodzaj sądu lub trybunału, w przypadku gdy wartość przedmiotu sporu, z wyłączeniem wszystkich odsetek, wydatków i nakładów, nie przekracza 2000 EUR w momencie wpłynięcia formularza pozwu do właściwego sądu lub trybunału. Nie ma ono zastosowania w szczególności do spraw podatkowych, celnych lub administracyjnych ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej (»acta iure imperii«)”.

8

Artykuł 3 omawianego rozporządzenia ma następujące brzmienie:

„1.   Do celów niniejszego rozporządzenia przez sprawę transgraniczną rozumie się sprawę, w której przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania lub siedzibę] lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę.

[…]

3.   Odpowiednim momentem dla rozstrzygnięcia, czy dana sprawa jest sprawą transgraniczną, jest dzień wpłynięcia formularza pozwu do właściwego sądu lub trybunału”.

9

Artykuł 4 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„W przypadku gdy wytoczone powództwo nie dotyczy spraw objętych zakresem zastosowania niniejszego rozporządzenia, sąd lub trybunał informuje o tym powoda. Jeżeli powód nie cofnie pozwu, sąd lub trybunał prowadzi postępowanie zgodnie z odpowiednimi przepisami proceduralnymi państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest postępowanie”.

10

Artykuł 19 omawianego rozporządzenia ma następujące brzmienie:

„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia, europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń podlega przepisom proceduralnym państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest postępowanie”.

11

Zgodnie z brzmieniem art. 60 ustawy nr 160/2015 Civilný sporový poriadok (kodeks postępowania w sprawach sporno-cywilnych), w brzmieniu obowiązującym dla stanu faktycznego rozpatrywanego w postępowaniu głównym, przez „strony postępowania” rozumie się stronę powodową i stronę pozwaną.

12

Interwenient został zdefiniowany w art. 81 rzeczonego kodeksu jako osoba, która uczestniczy w postępowaniu wraz z powodem i pozwanym i która ma interes prawny w wyniku postępowania.

13

ZSE Energia, z siedzibą w Bratysławie (Republika Słowacji), wytoczyła przed sądem odsyłającym powództwo o zapłatę wierzytelności w wysokości 423,74 EUR plus odsetki za zwłokę w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.

14

Powództwo to ZSE Energia wytoczyła przed sądem odsyłającym za pomocą standardowego formularza A, stanowiącego załącznik I do rozporządzenia nr 861/2007, w którym została wskazana [stosownie do słowackiej wersji językowej formularza] jako „strona skarżąca 1”.

15

Na tym samym formularzu jako „strona skarżąca 2” została zidentyfikowana ZSE Energia CZ, s.r.o., z siedzibą w Republice Czeskiej. W pozwie wskazano, że ZSE Energia CZ zawarła a ZSE Energia umowę, zgodnie z którą ZSE Energia CZ miała za wynagrodzeniem administrować odzyskiwaniem niektórych wierzytelności ZSE Energia, między innymi również wierzytelności wobec RG, mającego miejsce zamieszkania w Vojce nad Dunajem (Republika Słowacji).

16

„Strona skarżąca 2” oświadczyła przed sądem odsyłającym, na oddzielnym dokumencie załączonym do pozwu, że na mocy art. 81 kodeksu postępowania w sprawach sporno-cywilnych uczestniczy w toczącym się postępowaniu w charakterze interwenienta, ponieważ ma interes prawny w odniesieniu do wyniku postępowania.

17

Sąd wezwał obydwie „strony skarżące” na formularzu B, stanowiącym załącznik II do rozporządzenia nr 861/2007, do skorygowania formularza A. Sąd zauważył, że chociaż formularz pozwu zawierał dane dotyczące obydwu „stron skarżących”, to wskazano w nim żądanie zapłaty wierzytelności jedynie na rzecz „strony skarżącej 1”. Uznając, że „strona skarżąca 2” nie była rzeczywiście powodem, sąd wezwał do umieszczenia jedynie „strony skarżącej 1” w formularzu pozwu lub do uzupełnienia tego formularza informacjami wskazującymi, jaką wierzytelność „strona przeciwna” musi zapłacić na rzecz „strony skarżącej 2”.

18

W odpowiedzi na to wezwanie ZSE Energia przekazała sądowi odsyłającemu skorygowany formularz A, w którym jako „stronę skarżącą” wymieniono jedynie tę spółkę, podczas gdy ZSE Energia CZ wymieniono w formularzu pozwu jedynie jako „interwenienta”.

19

Sąd odsyłający zastanawia się w związku z tym, czy spór, który ma rozpatrzyć, stanowi sprawę transgraniczną objętą zakresem stosowania rozporządzenia nr 861/2007.

20

W tych okolicznościach Okresný súd Dunajská Streda (sąd rejonowy w Dunajskiej Stredzie, Republika Słowacji) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

21

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający pragnie w istocie ustalić, czy art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „stron” obejmuje wyłącznie stronę powodową i stronę pozwaną w ramach postępowania głównego, czy również „interwenienta”, który uczestniczy w postępowaniu, popierając żądania jednej ze stron postępowania głównego.

22

W tej kwestii tytułem wstępu należy zauważyć, że art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 nie definiuje pojęcia „stron” ani nie odsyła w tej kwestii do praw państw członkowskich. Co więcej, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zarówno względy jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasada równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do praw państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii Europejskiej autonomiczną i jednolitą wykładnię (zob. w szczególności wyrok z dnia 7 sierpnia 2018 r., Bichat i in., C‑61/17, C‑62/17 i C‑72/17, EU:C:2018:653, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

23

Stąd pojęciu „stron”, o którym mowa w art. 3 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia, należy nadać w porządku prawnym Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię.

24

W kwestii tej należy stwierdzić, po pierwsze, że brzmienie art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 nie pozwala samo w sobie na sformułowanie wniosku potwierdzającego z całą pewnością, iż pojęcie „stron” nie obejmuje również „interwenienta”.

25

Po drugie, w odniesieniu do wątpliwości wyrażonych przez sąd odsyłający w przedmiocie wykładni pojęcia „stron” z powodu ewentualnej nieścisłości terminologicznej w słowackiej wersji językowej rozporządzenia nr 861/2007 należy przypomnieć, że przepisy prawa Unii należy interpretować i stosować w sposób jednolity w świetle wersji sporządzonych we wszystkich językach urzędowych Unii. W przypadku rozbieżności pomiędzy różnymi wersjami językowymi tekstu prawa Unii dany przepis należy interpretować z uwzględnieniem ogólnej systematyki i celu uregulowania, którego stanowi on część (wyrok z dnia 1 marca 2016 r., Alo i Osso, C‑443/14 i C‑444/14, EU:C:2016:127, pkt 27).

26

Jeżeli chodzi o ogólną systematykę rozporządzenia nr 861/2007, należy zauważyć, podobnie jak uczynił to sąd odsyłający, że rozporządzenie reguluje wyłącznie prawa i obowiązki strony powodowej oraz strony pozwanej w postępowaniu głównym. I tak, formularze A i C zawarte w załącznikach I i III do rzeczonego rozporządzenia muszą zostać wypełnione, odpowiednio, formularz A – przez stronę powodową, mianowicie [zgodnie z brzmieniem słowackiej wersji językowej] „stronę skarżącą”, a formularz C – przez stronę pozwaną, mianowicie [zgodnie z brzmieniem słowackiej wersji językowej] „stronę przeciwną”. Natomiast z wyjątkiem pól formularzy, które rozporządzenie nr 861/2007 zastrzega dla właściwego sądu lub trybunału, żadne inne pola nie są przewidziane dla innych osób ewentualnie uczestniczących w postępowaniu głównym.

27

Z ogólnej systematyki rozporządzenia nr 861/2007 można zatem wywieść, że udział interwenientów w sporach objętych zakresem stosowania owego rozporządzenia nie był przewidziany.

28

Wynik tej oceny jest zgodny z samym celem rozporządzenia nr 861/2007. Jego motywy 7 i 8 oraz art. 1 dają bowiem wyraz potrójnemu celowi rzeczonego rozporządzenia. Jego celem jest umożliwienie uproszczenia i przyspieszenia postępowań spornych dotyczących drobnych roszczeń w sprawach transgranicznych, a także obniżenie ich kosztów. Cel ten nie mógłby jednak zostać osiągnięty, gdyby ustanowione postępowanie umożliwiało udział osób trzecich, takich jak interwenient.

29

W tym kontekście należy również przypomnieć, jak uczyniły to w przedstawionych przez siebie uwagach rząd słowacki i Komisja, że przyjmując rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2421 z dnia 16 grudnia 2015 zmieniające rozporządzenie nr 861/2007 (Dz.U. 2015, L 341, s. 1), prawodawca unijny wyraził życzenie, aby nie poszerzać zakresu definicji spraw transgranicznych mimo takiej propozycji złożonej przez Komisję [COM (2013) 794 final]. Ta wola prawodawcy unijnego zostałaby więc zignorowana, gdyby miejsce zamieszkania lub siedziba interwenienta w innym państwie członkowskim aniżeli państwo miejsca zamieszkania bądź siedziby strony powodowej oraz strony pozwanej stanowiły wystarczający powód dla rozszerzenia zakresu stosowania rozporządzenia nr 861/2007 o spory takie jak ten rozpatrywany w postępowaniu głównym.

30

W świetle całokształtu powyższych rozważań na pytanie pierwsze trzeba odpowiedzieć, że art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 należy interpretować w ten sposób, iż pojęcie „stron” obejmuje wyłącznie stronę powodową i stronę pozwaną.

31

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający pragnie w istocie ustalić, czy art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 należy interpretować w ten sposób, że postępowanie jest objęte zakresem stosowania rzeczonego rozporządzenia, jeśli strona powodowa i strona pozwana mają miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, w tym samym państwie członkowskim, w którym siedzibę ma sąd rozpatrujący sprawę.

32

W kwestii tej wystarczy zauważyć, że art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 ogranicza zakres stosowania owego rozporządzenia w wyraźny sposób do spraw transgranicznych. Artykuł 3 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia w interpretacji nadanej mu przez Trybunał w pkt 30 niniejszego wyroku definiuje sprawę transgraniczną jako sprawę, w której strona powodowa lub strona pozwana ma (względnie mają) miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę.

33

W konsekwencji spór taki jak stanowiący przedmiot postępowania głównego, w którym strona powodowa oraz strona pozwana mają miejsce zamieszkania w tym samym państwie członkowskim, w którym ma siedzibę sąd lub trybunał rozpatrujący sprawę, nie należy do zakresu stosowania rozporządzenia nr 861/2007.

34

Dla celów pełności wywodu należy przypomnieć, że zgodnie z motywem 8 rozporządzenia nr 861/2007 rozporządzenie to stanowi – o ile spełnione są przesłanki jego stosowania – dodatkowe narzędzie, uzupełniające możliwości przewidziane w prawie poszczególnych państw członkowskich.

35

I tak, prawo proceduralne stosowane w państwie członkowskim, w którym toczy się dane postępowanie, znajduje w dalszym ciągu zastosowanie, jeśli pozew nie jest objęty zakresem stosowania rozporządzenia nr 861/2007. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 4 ust. 3 rzeczonego rozporządzenia, sąd odsyłający informuje o tym powoda i jeżeli powód nie cofnie pozwu, sąd ów prowadzi postępowanie zgodnie z właściwymi przepisami proceduralnymi państwa członkowskiego.

36

W świetle całokształtu powyższych rozważań na pytanie drugie trzeba odpowiedzieć, że art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 861/2007 należy interpretować w ten sposób, że postępowanie takie jak postępowanie główne, w którym strona powodowa i strona pozwana mają miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, lub miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie członkowskim, w którym siedzibę ma sąd rozpatrujący sprawę, nie jest objęte zakresem stosowania rzeczonego rozporządzenia.

37

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziesiąta izba) orzeka, co następuje:

Podpisy