Uchwała z dnia 1993-03-26 sygn. III AZP 4/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt  III AZP 4/93

Uchwała z dnia 26 marca 1993 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Borkowski.

Sędziowie SN: A. Filcek, J. Iwulski, A. Józefowicz (sprawozdawca), J. Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora W. Grudzieckiego, w sprawie ze skargi Niny Ł. na decyzję Wojewody (...) z dnia 29 kwietnia 1992 r. nr (...) w przedmiocie nakazania usunięcia metalowej zabudowy balkonu, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie - Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie, postanowieniem z dnia 17 listopada 1992 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c. w związku z art. 211 k.p.a.:

"Czy nakaz rozbiórki okratowania balkonu, wykonanego bez pozwolenia na budowę, powinien być skierowany do właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, czy też adresatem takiej decyzji powinien być inwestor?

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Nakaz rozbiórki okratowania balkonu, wykonanego bez pozwolenia budowlanego, zawarty w decyzji administracyjnej, powinien być skierowany do inwestora.

Uzasadnienie

Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego:

Inspektor Nadzoru Budowlanego Urzędu Rejonowego w B.P. i przedstawiciel Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w B.P. sporządzili w dniu 23 marca 1992 r. protokół oględzin i ekspertyz, w którym stwierdzono, że lokatorka bloku Nina Ł. dokonała zabudowy balkonu (loggi), znajdującego się w budynku spółdzielczym na parterze, kratą metalową.

Zastępca kierownika Urzędu Rejonowego w B.P. decyzją z dnia 23 marca 1992 r. nr (...) nakazał Ninie Ł., na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229), po rozpatrzeniu wniosku (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w B.P., rozbiórkę zabudowy balkonu (loggi) w budynku użytkowanym przez uczestniczkę postępowania. i określił termin wykonania rozbiórki na dzień 30 kwietnia 1992 r. W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że wykonanie zabudowy balkonu (loggi) jest robotą budowlaną wymagającą uzyskania pozwolenia na budowę (art. 2 ust. 3 i art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego). Wbrew wymaganiom art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego zabudowanie balkonu (loggi) narusza zasady bezpieczeństwa ludzi i mienia, ochrony przeciwpożarowej i interesy osób trzecich, gdyż ogranicza możliwość ewakuacji w wypadku pożaru i ułatwia dostęp włamywaczom na wyższe kondygnacje.

Rozpoznając sprawę na skutek odwołania Niny Ł. zastępca dyrektora Wydziału Gospodarki Przestrzennej działając z upoważnienia Wojewody (...), decyzją z dnia 23 kwietnia 1992 r. nr (...) utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy w całości. Organ drugiej instancji stwierdził, że na założenie krat na zewnątrz okien i balkonów (logii) wymagane jest pozwolenie na budowę, której odwołująca się nie uzyskała. Ponadto przesłanką uzasadniającą wydanie decyzji w trybie art. 37 ust. 2 Prawa budowlanego, nakazującej usunięcie zabudowy, jest naruszenie art. 4 Prawa budowlanego wymagającego zachowania należytej formy architektonicznej i estetyki, co narusza także § 271 rozp. MAGTiOS z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki (Dz. U. Nr 17, poz. 62). Brak sprzeciwów sąsiadów nie daje podstawy do zmiany decyzji.

Organ drugiej instancji stwierdził, że potrzeba ochrony mienia nie neguje zabezpieczeń, które należy wykonać w sposób zgodny z przepisami (wewnętrzne kraty uchylne lub folie zabezpieczające szyby przed rozbiciem), co nie wymaga pozwolenia na budowę, bo nie wpływa na wygląd obiektów budowlanych. Zdaniem organu drugiej instancji, nietrafnie powołał się organ I instancji na argument dotyczący drogi ewakuacyjnej i naruszenie praw osób trzecich, które nie mogą być przesłankami decyzji, o której mowa w art. 37 Prawa budowlanego.

Na powyższą decyzję złożyła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego Nina Ł.

Rozpoznając skargę Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie - Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie, postanowieniem z dnia 17 listopada 1992 r. w sprawie sygn. akt (...), przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c. w związku z art. 211 k.p.a. zagadnienia prawne budzące poważne wątpliwości, które sformułował jak w sentencji uchwały.

Wątpliwość wynikła stąd, że podstawą prawną nakazania rozbiórki obudowy balkonu nie mógł być art. 37 ust. 1 pkt 2 i art. 37 ust. 2 Prawa budowlanego, lecz art. 46 tego Prawa, jak twierdzi organ odwoławczy ze względu na niewłaściwą formę architektoniczną i estetyki (art. 4 Prawa budowlanego). Decyzja powinna opierać się na art. 46 Prawa budowlanego, który reguluje obowiązki właścicieli i zarządców obiektów budowlanych, związane z właściwym ich użytkowaniem. Obiektem budowlanym, według art. 2 ust. 1 Prawa budowlanego, jest budynek, a nie poszczególne lokale mieszkalne, znajdujące się w tym budynku. Stosunki prawne pomiędzy właścicielem (zarządcą) budynku a osobami zajmującymi w nim lokale regulowane są przez przepisy Prawa lokalowego, cywilnego lub spółdzielczego, w zależności od tytułu prawnego do zajmowania lokalu.

Z tego należałoby - zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego - wyprowadzić wniosek, że art. 46 Prawa budowlanego, stanowiący materialnoprawną podstawę decyzji, adresowany jest do właściciela lub zarządcy budynku, a nie do osoby zajmującej w tym budynku lokal mieszkalny, która wykonała bez pozwolenia okratowanie balkonu. 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zasadnie Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w przepisach Prawa budowlanego są różne materialnoprawne podstawy do wydania przez właściwy terenowy organ administracji państwowej nakazu rozbiórki urządzeń budowlanych, wykonanych niezgodnie z przepisami Prawa budowlanego. Trafnie też dopatrzył się, że ze względu na rodzaj ustalonej podstawy do wydania nakazu, mogą być jego adresatami różne podmioty, wskazane w przepisach art. 38 i 46 w związku z art. 43 Prawa budowlanego. Ze względu na przedmiotowe określenie podstaw nakazujących rozbiórkę urządzeń budowlanych, Naczelny Sąd Administracyjny z usprawiedliwionych przyczyn powziął wątpliwość sformułowaną w przedstawionym zagadnieniu prawnym, która wymaga udzielenia odpowiedzi na potrzeby rozstrzygnięcia konkretnego stanu faktycznego, bezspornie ustalonego w niniejszej sprawie.

W związku z treścią przedstawionego zagadnienia prawnego należy stwierdzić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że założenie kraty na zewnątrz budynku w świetle art. 2 ust. 3 i art. 28 ust. 1 i 3 Prawa budowlanego oraz § 44 ust. 2 rozp. Ministra Gosp. Ter. i Ochr. Środ. z dnia 28 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego (Dz. U. Nr 8, poz. 48 ze zm.) jest robotą budowlaną, dla której wykonania konieczne jest uzyskanie pozwolenia budowlanego (por. wyrok SN z dnia 27 maja 1987 r. III ARN 6/87, (OSNCP z 1988, z. 11, poz. 161). Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w nie publikowanej uchwale z dnia 13 września 1989 r. II AZP 11/89 i uchwale z dnia 26 września 1990 r. III AZP 3/90 (OSNCP z 1991, z. 1, poz. 2).

W niniejszej sprawie niesporna jest okoliczność, że skarżąca Nina Ł. wykonała montaż krat balkonu w bloku spółdzielczym bez zgody spółdzielni i pozwolenia na budowę, czyli dopuściła się samowoli budowlanej, naruszającej przepis art. 28 ust. 1 i 3 Prawa budowlanego. Okratowanie balkonu nie tylko wpływa na wygląd zewnętrzny ściany oporowej i zniekształca estetykę i formę architektoniczną obiektu budowlanego (art. 4 Prawa budowlanego), ale także zwiększa niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody w mieniu sąsiadów mieszkających na wyższej kondygnacji budynku mieszkalnego, o którym mowa w art. 37 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego. Z tego względu, zgodnie z kategorycznym brzmieniem przepisu art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego, urządzenie takie (krata), określone w art. 28 ust. 3 Prawa budowlanego, podlega przymusowej rozbiórce. Jest to wystarczająca podstawa do wydania decyzji nakazującej usunięcie okratowania balkonu w trybie art. 37 ust. 1 pkt 2 i 5 Prawa budowlanego.

W niniejszej sprawie nie wchodzą w grę okoliczności związane z niedopełnieniem obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie lub użytkowaniem tego obiektu niezgodnie z przepisem art. 43 Prawa budowlanego przez spółdzielnię, jako właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, skoro okratowanie balkonu zostało wykonane bez zgody spółdzielni, a nawet wbrew woli jej organów. W tej sytuacji nie ma podstaw do kierowania nakazu rozbiórki okratowania do właściciela budynku mieszkalnego, tj. do spółdzielni mieszkaniowej w trybie art. 46 w związku z art. 43 Prawa budowlanego, gdyż nie dopuściła się zaniedbań wymienionych w tych przepisach. W tych okolicznościach decyzja nakazująca przymusową rozbiórkę okratowania balkonu powinna być skierowana - stosownie do przepisu art. 38 ust. 1 Prawa budowlanego - do inwestora, który dokonał lub zlecił wykonanie okratowania balkonu należącego do zajmowanego przez niego lokalu mieszkalnego, dopuszczając się samowoli budowlanej, naruszającej przepisy określające przesłanki uzasadniające wydanie decyzji nakazującej rozbiórkę urządzenia budowlanego wykonanego bez pozwolenia budowlanego i zgody spółdzielni, jako właściciela domu wielomieszkaniowego, oraz z naruszeniem interesu innych członków spółdzielni (zwiększenie niebezpieczeństwa zagrożenia ich mienia).

W tej sytuacji kierowanie nakazu rozbiórki okratowania balkonu do właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, pomimo że nie naruszył swych obowiązków, związanych z utrzymaniem obiektu budowlanego, określonych w art. 43 i 46 Prawa budowlanego, byłoby bezpodstawne. Okratowania balkonów w budynkach spółdzielni mieszkaniowych montowane są często samowolnie przez członków tych spółdzielni, zajmujących poszczególne lokale mieszkalne, z reguły bez wiedzy i zgody organów spółdzielni.

OSNC 1993 r., Nr 12, poz. 212