Uchwała z dnia 1990-02-27 sygn. III PZP 59/89

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 59/89

Uchwała z dnia 27 lutego 1990 r.

Przewodniczący: Prezes SN T. Szymanek.

Sędziowie SN: J. Bała, K. Michaluk (sprawozdawca), E. Mzyk (współsprawozdawca), S. Perestaj, J. Wasilewski, Z. Zaziemski.

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej, W. Kamińskiego, po rozpoznaniu wniosku Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych w Warszawie, skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:

"Czy w świetle art. 34 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104) osoby zatrudnione w sferze działalności gospodarczej stowarzyszenia i będące jednocześnie członkami tego stowarzyszenia są pozbawione prawa udziału w podziale dochodu uzyskanego z działalności gospodarczej stowarzyszenia?"

podjął następującą uchwałę:

Dochód stowarzyszenia uzyskany z działalności gospodarczej służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków także wówczas, gdy są pracownikami stowarzyszenia.

Powołany w pytaniu prawnym art. 34 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104) stanowi, że stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach oraz iż dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Z wywodów zawartych w uzasadnieniu pytania prawnego wynika, że źródłem wątpliwości jest sytuacja prawna pracownika stowarzyszenia, który jest jednocześnie członkiem tego stowarzyszenia. Na tym tle, zdaniem wnioskodawcy, mogą rodzić się wątpliwości co do tego, czy członek stowarzyszenia będący także pracownikiem tego stowarzyszenia może partycypować w dochodzie uzyskanym z działalności gospodarczej. W ocenie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych stosowanie wykładni literalnej byłoby rażąco krzywdzące dla tych członków stowarzyszenia, którzy poprzez fakt zatrudnienia w sferze działalności gospodarczej, wypracowując dochód stowarzyszenia, byliby jednocześnie objęci zakazem udziału w podziale tego dochodu, w przeciwieństwie do pracowników zatrudnionych w innych sferach produkcji, gdzie wypracowany dochód podlega podziałowi. Na tej podstawie wnioskodawca prezentuje pogląd, że zakaz udziału w podziale dochodu, o którym mowa w art. 34 prawa o stowarzyszeniach, powinien dotyczyć tylko tych członków stowarzyszenia, którzy nie byli zatrudnieni w sferze jego działalności gospodarczej.

Rozważając powyższe wątpliwości należy przede wszystkim rozróżnić dwie całkowicie odrębne sytuacje prawne. Pierwsza dotyczy relacji zachodzącej między pracownikiem a zakładem pracy, którym jest stowarzyszenie z wszystkimi dalszymi konsekwencjami wynikającymi ze stosunku pracy. Druga z tych sytuacji obejmuje relację oraz wzajemne prawa i obowiązki pomiędzy członkiem stowarzyszenia a stowarzyszeniem.

Jest oczywiste, że pracownik stowarzyszenia może być jednocześnie członkiem tego stowarzyszenia. Okoliczność ta jednak nie ma wpływu na prawa i obowiązki wynikające ze stosunku pracowniczego. Członkostwo stowarzyszenia nie zwiększa ani nie zmniejsza uprawnień pracowniczych unormowanych w prawie pracy. Oznacza to, że pracownik, który jest jednocześnie członkiem stowarzyszenia, z tego tytułu nie znajduje się w uprzywilejowanej sytuacji. Prawa zatem i obowiązki zarówno pracownika, jak i członka stowarzyszenia nie są wspólne i podlegają odrębnym reżimom prawnym.

Niezależnie od tego, rozważenia wymaga pojęcie dochodu w rozumieniu art. 34 prawa o stowarzyszeniach. Wydaje się oczywiste, że dochód z działalności gospodarczej w rozumieniu powołanego przepisu stanowi tzw. czysty dochód z tej działalności po uiszczeniu wszelkich zobowiązań podatkowych i kosztów działalności gospodarczej, a w ramach tych kosztów także wpłaty na tworzone fundusze (np. rezerwowy, na cele statutowe, zachęt materialnych) przewidziane w powszechnie obowiązujących przepisach płacowych i finansowych. Tym samym wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w sferze działalności gospodarczej stowarzyszenia łącznie z ich udziałem w zysku (jeśli został przewidziany przez organy statutowe) nie podlegają wliczeniu do dochodu z działalności gospodarczej stowarzyszenia.

Na tle powyższych rozważań można wyprowadzić następujące wnioski: 1) pracownik stowarzyszenia zatrudniony w sferze działalności gospodarczej, będący jednocześnie członkiem stowarzyszenia, jest w identycznej sytuacji jak pracownik nie będący członkiem stowarzyszenia w aspekcie praw i obowiązków pracowniczych; 2) wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w sferze działalności gospodarczej stowarzyszenia nie stanowią dochodu stowarzyszenia w rozumieniu art. 34 prawa o stowarzyszeniach; 3) zakaz podziału dochodu stowarzyszenia między członków przewidziany w art. 34 prawa o stowarzyszeniach dotyczy, jako przepis iuris cogentis, wszystkich członków stowarzyszenia niezależnie od tego, czy są pracownikami zatrudnionymi w sferze działalności gospodarczej stowarzyszenia.

Przedstawiona zatem argumentacja upoważnia do wyrażenia poglądu, że dochód stowarzyszenia uzyskany z działalności gospodarczej służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków także wówczas, gdy są pracownikami stowarzyszenia.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1990 r., Nr 10-11, poz. 126