Uchwała z dnia 1989-09-18 sygn. III CZP 79/89

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 79/89

Uchwała z dnia 18 września 1989 r. 

Przewodniczący: sędzia SN T. Miłkowski.

Sędziowie SN: W. Patulski (sprawozdawca), J. Szachułowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Aliny K. z udziałem Piotra F., Zofii W., Piotra W., Ewy D. o eksmisję po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 27 lipca 1989 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy orzeczenie o rozgraniczeniu nieruchomości, w którym oznaczono ich granice i ustalono je na gruncie, podlega zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności i wykonaniu w drodze egzekucji prowadzonej przez komornika?"

podjął następującą uchwałę:

Orzeczenie o rozgraniczeniu nieruchomości, w którym oznaczono ich granicę z utrwaleniem na gruncie, podlega zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności i wykonaniu w drodze egzekucji prowadzonej przez komornika.

Uzasadnienie

Zagadnienie zrodziło się na tle następującego stanu faktycznego:

Prawomocnym postanowieniem z dnia 14 stycznia 1987 r. Sąd Rejonowy w Ropczycach ustalił granicę między działką nr 788 we wsi S., stanowiącą własność wierzycielki Aliny K., a działkami dłużników: nr 791 - stanowiącą własność Piotra i Zofii W., nr 790 - stanowiącą własność Anny J., nr 789 - stanowiącą własność Piotra F., nr 797 - stanowiącą własność Piotra W., jako przebiegającą zgodnie ze stanem prawnym uwidocznionym na wyrysie z mapy ewidencyjnej biegłego geodety E. B. z dnia 29 listopada 1980 r. linią koloru czarnego oraz przez środek znaków granicznych umieszczonych w wymienionych punktach (...). Wymieniona granica została oznaczona na gruncie, w toku postępowania rozgraniczeniowego, poprzez umieszczenie odpowiednich graniczników - zgodnie z obowiązującą mapą ewidencyjną. Przebiega ona zgodnie ze stanem prawnym, z niewielkimi (od 5 do 25 cm) odchyleniami od stanu posiadania.

Wierzycielka, po uzyskaniu klauzuli wykonalności w dniu 18 stycznia 1989 r., wystąpiła do komornika Sądu Rejonowego w Ropczyczach o przeprowadzenie egzekucji na podstawie powyższego orzeczenia, podnosząc, że obecnie na odcinku styku jej działki nr 788 z działkami nr 789, 790, 791 znaki graniczne już nie istnieją lub zostały przesunięte niezgodnie z ustaloną linią graniczną, co uzasadnia odtworzenie granicy na tym odcinku i zastabilizowanie tej granicy stałymi znakami granicznymi, zgodnie z treścią postanowienia rozgraniczeniowego.

W dniu 14 kwietnia 1988 r. komornik, z udziałem biegłego geodety R. G., przeprowadził czynności egzekucyjne, zmierzające do wykonania orzeczenia rozgraniczeniowego. Z protokołu obrazującego czynności egzekucyjne na gruncie wierzycielki i dłużników oraz z opinii egzekucyjnej dotyczącej odtworzenia granicy wynika, że tylko częściowo dokonano zastabilizowania znaków granicznych, gdyż brakującego punktu "L", leżącego na prostej między punktami "K" i "L", nie pozwoliła zastabilizować wierzycielka.

Na czynności komornika z dnia 14 kwietnia 1989 r., dokonane z udziałem geodety R. G., złożyła skargę wierzycielka. Skarga ta została przez Sąd Rejonowy w Ropczyczach oddalona postanowieniem z dnia 2 czerwca 1989 r.

Postanowienie Sądu Rejonowego zostało zaskarżone przez wierzycielkę Alinę K.

Sąd Wojewódzki w Rzeszowie, przy rozpoznawaniu powyższego zażalenia, powziął wątpliwości, które w trybie art. 391 § 1 k.p.c. przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Jak to już niejednokrotnie wyjaśniono w judykaturze Sądu Najwyższego (por. m.in.: postanowienie z dnia 20 grudnia 1968 r. III CZP 102/68, OSNCP 1969, z. 9, poz. 155; uchwałę z dnia 22 marca 1972 r. III CZP 13/72, OSNCP 1972, z. 7-8, poz. 130; postanowienie z dnia 7 czerwca 1972 r. III CZP 115/72, OSNCP 1973, z. 2, poz. 34; postanowienie z dnia 27 marca 1986 r. I CR 125/86, OSNCP 1987, z. 7, poz. 100 oraz postanowienie z dnia 15 kwietnia 1986 r. III CRN 40/86, OSNCP 1987, z. 7, poz. 102), orzeczenie o rozgraniczeniu nieruchomości, w którym oznaczono jedynie granicę, stanowi tytuł egzekucyjny podlegający zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności i wykonaniu w zakresie, jaki określał art. 1 dekretu z dnia 13 września 1946 r. o rozgraniczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 53, poz. 298), a obecnie określa art. 39 ust. 1 obowiązującej od dnia 1 lipca 1986 r. ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 30, poz. 163). Istotą bowiem sporu o rozgraniczenie jest przebieg granic sąsiadujących z sobą nieruchomości, a rozgraniczenie polega na określeniu punktów i linii granicznych z utrwaleniem ich na gruncie oraz ze sporządzeniem odpowiednich dokumentów. W tym kontekście należy przyjąć, że postanowienie rozgraniczające nieruchomości zawiera także pewne cechy świadczenia, gdyż uczestnicy tego postępowania muszą znosić wzajemnie ustaloną przez sąd granicę. Wykonanie takiego orzeczenia stanowi zatem szczególny rodzaj egzekucji, do której mają odpowiednie zastosowanie przepisy z art. 776, 777, 781 i 816 k.p.c. w związku z art. 34 ust. 3 prawa geodezyjnego i kartograficznego (uprzednio art. 14 ust. 2 wymienionego dekretu) oraz art. 13 § 2 k.p.c. Ten szczególny rodzaj egzekucji wynika z istoty i funkcji postępowania rozgraniczeniowego, które nie spełniałoby swojej roli, gdyby wydane w tym postępowaniu postanowienie nie podlegało przymusowemu wykonaniu przez utrwalenie na gruncie linii granicznej. Stąd też przy wykonaniu przez komornika sądu orzeczenia sądowego o rozgraniczeniu nieruchomości obligatoryjny jest udział geodety (por. art. 37 ust. 1 prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz art. 17 obowiązującego do dnia 30 czerwca 1989 r. powołanego dekretu), którego to udziału nie należy mylić z rolą geodety w uprzednich fazach postępowania rozgraniczeniowego, kiedy to utrwalane przez niego punktu graniczne mogą mieć charakter tymczasowy (por. art. 34 prawa geodezyjnego i kartograficznego). W tym również kontekście należy zaakcentować, że w myśl art. 39 ust. 1 powołanego prawa geodezyjnego i kartograficznego, można nawet po wykonaniu orzeczenia rozgraniczeniowego (co notabene nie nastąpiło jeszcze w niniejszej sprawie) wznosić ustalone uprzednio znaki graniczne, które zostały przesunięte, uszkodzone lub zniszczone - bez przeprowadzenia ponownego postępowania rozgraniczeniowego.

W świetle powyższych rozważań udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1990r., Nr 7-8, poz. 95