Uchwała z dnia 1988-04-22 sygn. III CZP 27/88

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 27/88

Uchwała  z dnia 22 kwietnia 1988 r.

Przewodniczący: sędzia SN H. Ciepła (sprawozdawca). Sędziowie SN: W. Łysakowski, W. Patulski.

 Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Aliny R. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D.L. o nakazanie przyjęcia w poczet członków Spółdzielni po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 23 lutego 1988 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy ekspektatywa na spółdzielcze prawo do lokalu w spółdzielniach mieszkaniowych jest zbywalna?"

podjął następującą uchwałę:

Oczekiwanie na przydział lokalu w spółdzielni mieszkaniowej (ekspektatywa) nie może być skutecznie zbyte w drodze czynności cywilnoprawnej.

Uzasadnienie 

Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego.

Ojciec powódki w okresie oczekiwania w pozwanej Spółdzielni na przydział mieszkania typu lokatorskiego pismem z dnia 10 grudnia 1986 r. zwrócił się do Zarządu Spółdzielni o przepisanie swojego członkostwa na córkę Alinę N. zamieszkałą razem z nim i wymienioną we wniosku o przydział. Zarząd Spółdzielni decyzją z dnia 2 lutego 1957 r. odmówił wnioskowi z tej przyczyny, że ojciec powódki ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe poza spółdzielnią, a jego żona jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego z zabudowaniami.

W tej sytuacji Alina N. domagała się w pozwie nakazania pozwanej Spółdzielni przyjęcia jej w poczet członków i przydzielenia mieszkania w kolejności przysługującej ojcu.

Sąd Rejonowy w Myśliborzu wyrokiem z dnia 26 października 1987 r. powództwo uwzględnił. Rozpoznając rewizję pozwanej Spółdzielni od tego wyroku Sąd Wojewódzki w Gorzowie Wlkp. powziął wątpliwość, czy ekspektatywa na spółdzielcze prawo do lokalu jest zbywalna.  

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Spółdzielnia mieszkaniowa w ramach realizacji podstawowego celu, jakim jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych swoich członków (art. 204 § 2 pr. spółdz.) zawiera z nimi umowy określające kolejność przydziału mieszkań (art. 205 pr. spółdz.). Tak więc między członkiem a spółdzielnią istnieje stosunek prawny, którego treścią jest dostarczenie członkowi mieszkania w zamian za wniesienie odpowiedniego wkładu. Uiszczony wkład ma podwójną naturę - z jednej strony może stać się wierzytelnością pieniężną, której dłużnikiem jest spółdzielnia, z drugiej jest prawem majątkowym, w postaci ekspektatywy uzyskania prawa do mieszkania, której wartość obecnie stale wzrasta. Przez ekspektatywę rozumie się szczególną sytuację prawną polegającą na tym, że członek może liczyć na to, iż po spełnieniu się wymaganych przesłanek nabędzie prawo podmiotowe.

Prawo spółdzielcze, zarówno dawne, jak i obecnie obowiązujące, nie normuje prawa majątkowego, jakim jest ekspektatywa. Dlatego przy określaniu tego prawa trzeba posłużyć się całokształtem unormowań regulujących lokatorskie prawo do lokalu, zawartych w art. 204, 213, 217, 218 § 1 pr. spółdz. Wynika z nich, że na lokatorskie prawo składa się (wzorem prawa własności z art. 140 k.c.) atrybut korzystania polegającego na używaniu lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem, wyłączona jest natomiast możliwość rozporządzania tym prawem i dziedziczenia go. Niezbywalność i niedziedziczność oznacza, że członek w zasadzie (wyłączając możliwość przyznania tego prawa jednemu z małżonków w wyniku podziału majątku) nie może przenieść go na inną osobę w drodze czynności prawnej inter vivos ani też rozporządzać nim w testamencie na rzecz spadkobierców, czy zapisobierców; nie przechodzi ono też na spadkobierców w drodze dziedziczenia ustawowego.

Z powyższych unormowań wynika, że lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest prawem majątkowym ściśle związanym z osobą uprawnionego, nie mającym jednak charakteru rzeczowego. W konsekwencji podobny charakter trzeba przyznać prowadzącemu do powstania tego prawa - prawu majątkowemu w postaci ekspektatywy. Rozważania te zatem uzasadniają tezę, że ekspektatywa na przydział lokalu w spółdzielni mieszkaniowej nie może być skutecznie zbyta. Skoro bowiem nawet spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego typu lokatorskiego nie jest zbywalne, to konsekwentnie nie można też zbyć oczekiwania na to prawo. Ekspektatywa może przejść na inną osobę tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie (art. 221 § 2 i 229 § 3 pr. spółdz.).

Z tych względów na przedstawione zagadnienie prawne udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1989 r., Nr 9, poz. 141