Wyrok z dnia 1999-09-07 sygn. WKN 32/99

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt WKN 32/99

Wyrok z dnia 7 września 1999 r. 

Przychylenie się sądu do wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego na zasadach przewidzianych w art. 387 § 1 i 2 k.p.k. zobowiązuje sąd do wymierzenia kary zgodnej z akceptowanym wnioskiem. Orzeczenie przez sąd kary surowszej (lub środka karnego nie przewidzianego we wniosku) oznacza złamanie "swoistej ugody" określającej warunki dobrowolnego poddania się karze i tym samym stanowi podstawę do kasacji (art. 523 k.p.k.), gdyż jest rażącym naruszeniem prawa procesowego, mającym istotny wpływ na treść orzeczenia.

Przewodniczący: sędzia SN płk J. Medyk (sprawozdawca).  Sędziowie SN: ppłk J. Dołhy, płk A. Kapłon. 

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk J. Żak.

Sąd Najwyższy w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 września 1999 r. sprawy Dominika W., skazanego prawomocnie za popełnienie przestępstwa określonego w art. 144 § 1 k.k., z powodu kasacji, wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego od wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w K. z dnia 24 września 1998 r.

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w K. do ponownego rozpoznania.  

Uzasadnienie  

Powołanym na wstępie wyrokiem Dominik W. skazany został za to, że "będąc powołany do czynnej służby wojskowej na podstawie wydanej w dniu 26 maja 1998 r. w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w Z. karty powołania, której to przyjęcia odmówił, do stawiennictwa w dniu 1 lipca 1998 r. w Jednostce Wojskowej w O. w celu odbycia zasadniczej służby wojskowej, w jednostce tej nie zgłosił się i przebywał poza nią do dnia 22 lipca 1998 r., kiedy to stawił się na wezwanie WŻW w G.", a więc za popełnienie przestępstwa określonego w art. 144 § 1 k.k.

Na podstawie art. 144 § 1 k.k., z zastosowaniem art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. i art. 71 § 1 k.k., sąd wymierzył Dominikowi W. karę roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat oraz grzywnę w rozmiarze 40 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej w kwocie 50 złotych.

Wyrok ten uprawomocnił się w pierwszej instancji.

Obecnie Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny, działając na podstawie art. 521 k.p.k. i art. 523 k.p.k., wniósł kasację od tego wyroku na korzyść skazanego.

W kasacji zawarty jest zarzut mającego istotny wpływ na treść orzeczenia "...rażącego naruszenia prawa procesowego, a mianowicie art. 387 § 1 i 2 k.p.k. przez zawarcie w treści wyroku skazującego Dominika W. rozstrzygnięć odmiennych od uzgodnionych w trakcie przewodu sądowego".

Na tej podstawie autor kasacji domaga się uchylenia prawomocnego wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w K. z dnia 24 września 1998 r., skazującego Dominika W. za popełnienie przestępstwa określonego w art. 144 § 1 k.k., i przekazanie sprawy temuż sądowi do ponownego rozpoznania.

Po wysłuchaniu prokuratora, wnoszącego o uwzględnienie kasacji, lecz postulującego, aby po uchyleniu wyroku sprawę tę przekazać właściwemu sądowi powszechnemu, oraz obrońcy, popierającego kasację, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja wniesiona przez Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego jest zasadna.

Trafny jest zarzut kasacji o dopuszczeniu się przez sąd orzekający rażącej obrazy prawa procesowego, która miała istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Z akt sprawy wynika, że w toku rozprawy głównej - za zgodą oskarżonego - jego obrońca wniósł o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Po uzyskaniu zgody prokuratora oraz akceptacji oskarżonego i jego obrońcy na skazanie sprawcy przestępstwa określonego w art. 144 § 1 k.k. na karę roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby dwóch lat i grzywnę w rozmiarze 30 stawek dziennych o wartości po 10 złotych każda, sąd orzekający - na podstawie art. 387 § 2 k.p.k. - przychylił się do zgłoszonego wniosku.

Ograniczywszy (na podstawie art. 387 § 4 k.p.k.) postępowanie dowodowe do ujawnienia zeznań świadka Ryszarda S. oraz dokumentów przedstawionych w akcie oskarżenia, sąd, po zamknięciu przewodu sądowego i wysłuchaniu stron, udał się na naradę nad wyrokiem.

Mimo zgody prokuratora i przychylenia się sądu do wniosku oskarżonego oraz jego obrońcy o zaniechanie prowadzenia postępowania dowodowego i wydania wyroku skazującego na kary uprzednio zaproponowane, sąd orzekający wymierzył sprawcy przestępstwa inne kary, bo surowsze od uprzednio zaakceptowanych na podstawie art. 387 § 2 k.p.k.

Różnica dotyczyła okresu trwania warunkowego zawieszenia, bo wynoszącego obecnie trzy lata, a także rozmiaru i wysokości grzywny, podwyższonej do 40 stawek dziennych o wartości 50 złotych każda.

Z usytuowania art. 387 w kodeksie postępowania karnego wynikają istotne uwarunkowania, a mianowicie, że:

a) wniosek oskarżonego nie może być rozpoznawany przed rozpoczęciem przewodu sądowego, skoro przepis ten znajduje się po normie określającej odczytanie aktu oskarżenia,

b) przyjęcie wniosku może nastąpić dopiero po przesłuchaniu oskarżonego w celu rozważenia, czy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości.

Możliwość uwzględnienia wniosku jest zatem uzależniona od spełnienia wszystkich warunków wymienionych w art. 387 § 1 i 2 k.p.k.

Odwołując się do poglądów doktryny, wskazać należy, iż przytoczone uwarunkowania znajdują uzasadnienie w wykładni systemowej oraz w logice wydarzeń zaistniałych na rozprawie (zob. R. Ponikowski: Wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego - art. 387 nowego kodeksu postępowania karnego, Nowa kodyfikacja prawa karnego, pod red. L. Boguni, Wrocław 1997, s. 180; S. Waltoś: Nowe instytucje w kodeksie postępowania karnego z 1997 r., PiP 1997, z. 8, s. 33) (...).

Nie ulega wątpliwości fakt, że w niniejszej sprawie wniosek oskarżonego spełniał wszystkie warunki przewidziane w art. 387 § 1 i 2 k.p.k. Podkreślenia wymaga okoliczność, iż sąd orzekający nie uzależnił uwzględnienia wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany (art. 387 § 3 k.p.k.), ani też podczas narady nad wyrokiem nie znalazł podstaw do wznowienia przewodu sądowego (art. 409 k.p.k.).

W tej sytuacji, godząc się na tryb postępowania sądowego oraz swoistą ugodę co do dobrowolnego poddania się oskarżonego konkretnej karze, sąd orzekający był związany swą wcześniejszą decyzją w tym przedmiocie, co sprawiło, że w wyroku jakiekolwiek zmiany w zakresie wymiaru kary nie były dopuszczalne.

Wprawdzie zarówno z żadnego przepisu prawa materialnego, jak i procesowego, nie wynika wprost uprawnienie sądu do łagodzenia kary wymierzonej wyrokiem bez przeprowadzenia postępowania dowodowego poza granice wytyczone dyrektywami wymiaru kary określonymi w kodeksie karnym, lecz wydaje się oczywiste, że oskarżony, rezygnując z pełnego postępowania i wnosząc o jego zaniechanie lub skrócenie, ma prawo liczyć na łagodniejsze potraktowanie. Stwierdzenie powyższe ma swój sens, gdy się zważy, iż oskarżony może proponować określony wymiar kary i przez to wpływać na rozstrzygnięcie sądu. Powyższe nie oznacza jednak tego, że sąd byłby pozbawiony uprawnień określonych w art. 387 § 1 k.p.k., gdyż organ ten zawsze decyduje o zasadności wniosku.

Powyższe rozważania uzasadniają pogląd, że przychylenie się sądu do wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego na zasadach przewidzianych w art. 387 § 1 i 2 k.p.k. rodzi po stronie sądu zobowiązanie do wymierzenia kary zgodnej z akceptowanymi wnioskami. Orzeczenie zaś przez sąd kary surowszej lub innego środka karnego aniżeli określonego we wniosku oskarżonego nie jest dopuszczalne, bo jest złamaniem "swoistej ugody", określającej warunki dobrowolnego poddania się karze (art. 387 § 1 i 2 k.p.k.) i przez to stanowi rażące naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na treść orzeczenia.

Przenosząc powyższe zapatrywania na grunt niniejszej sprawy, należało stwierdzić zasadność kasacji, trafnie wywodzącej o rażącym naruszeniu przez sąd orzekający przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia (...).

 OSNKW 1999r., Nr 11,-12, poz. 77