Wyrok z dnia 1987-02-19 sygn. I PR 6/87

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 6/87

Wyrok z dnia 19 lutego 1987 r.

Pracownik w ramach art. 100 § 1 k.p. obowiązany jest podporządkować się poleceniu kierownictwa zakładu pracy stawienia się do pracy w sobotę wolną od pracy, choćby nawet uważał, że kierownictwo nie zorganizowało w tym dniu zaplecza organizacyjno-technicznego.

Przewodniczący: sędzia SN Z. Stypułkowska. Sędziowie SN: B. Błachowska, M. Rafacz-Krzyżanowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Jerzego K. przeciwko Zakładom Naprawczym Taboru Kolejowego PKP w G. Oddział w S. o nagrodę z zysku na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy w Słupsku z dnia 10 września 1986 r.

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Powód domagał się zasądzenia od pozwanych Zakładów premii z zysku. W uzasadnieniu pozwu podał, że został pozbawiony nagrody z powodu nieobecności w pracy w dniu 21 grudnia 1985 r. Do pracy w tym dniu nie stawił się, gdyż była to wolna sobota, a zarządzenie mistrza, by stawić się do pracy uznał za niecelowe, ponieważ - zdaniem powoda - nie był przygotowany front robót.

Sąd Rejonowy - Sąd Pracy oddalił powództwo ustalając, że powód samowolnie nie stawił się do pracy w dniu 21 grudnia 1985 r. mimo zarządzenia dyrektora strony pozwanej, iż dzień ten jest normalnym dniem pracy. Nieobecność powoda w tym dniu w pracy potraktował jako nie usprawiedliwioną.

Według tego Sądu, skoro zgodnie z regulaminem przyznawania nagród z zysku obowiązującego w pozwanym zakładzie pracy pracownik traci prawo do premii z zysku w przypadku jednodniowej nie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, to strona pozwana miała uzasadnioną podstawę do pozbawienia powoda nagrody. Przyczyny nieobecności podawane przez powoda Sąd Pracy uznał za nieuzasadnione.

Od wyroku tego powód wniósł rewizję zarzucając niesłuszne nieuwzględnienie przez Sąd Rejonowy przyczyn nieobecności w pracy, a zwłaszcza faktu, że pracownicy, którzy w tym dniu przybyli do pracy, nie byli produktywnie wykorzystani. Wskazując na powyższe domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa.

W związku z rewizją powoda Sądowi Wojewódzkiemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nasunęły się poważne wątpliwości prawne, które znalazły wyraz w przedstawionym Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnieniu prawnym o następującej treści: "Czy wskazanie w § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 października 1984 r. w sprawie zasad stosowania czasu pracy w uspołecznionych zakładach pracy oraz zmian niektórych przepisów o czasie pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 263) warunków, od których uzależnione jest zarządzenie pracy w dni dodatkowo wolne od pracy, oznacza, że w razie odmowy świadczenia pracy przez pracownika w tym dniu - jeżeli odmowa pracy powoduje dla pracownika ujemne skutki - sądy są władne badać, czy warunki te zostały spełnione?"

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według prawidłowych ustaleń Sądu powód nie stawił się do pracy w wolną sobotę, jakkolwiek zarządzeniem kierownika zakładu pracy pracownicy zostali zobowiązani do stawienia się w tym dniu do pracy.

Zgodnie z § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 października 1984 r. w sprawie zasad stosowania czasu pracy w uspołecznionych zakładach pracy oraz zmian niektórych przepisów o czasie pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 263) zarządzenie pracy w dni dodatkowo wolne od pracy zostało uzależnione od dwóch warunków. Pierwszym z nich jest racjonalne wykorzystanie czasu pracy w pozostałe dni tygodnia, a drugim - należyte organizacyjno-techniczne i materiałowo-kooperacyjne przygotowanie pracy przypadającej w dodatkowy dzień wolny od pracy. Sąd Wojewódzki podkreśla, że brzmienie powołanego § 8 kładzie nacisk na prawidłową organizację pracy, podnosząc jednocześnie, że ocena tego warunku dokonana przez zakład pracy nie zawsze musi być obiektywna. W związku z tym Sąd Wojewódzki wysuwa sugestię, aby wspomniana ocena podlegała kontroli sądu w procesie, w którym pracownik dochodzi od zakładu pracy określonego świadczenia, którego został pozbawiony w związku z niestawieniem się do pracy w dzień dodatkowo wolny od pracy, w którym zarządzeniem kierownictwa zakładu pracy polecono pracownikom stawić się do pracy. Rozważając to zagadnienie stwierdzić należy, co następuje:

W każdym procesie pracy rozróżnić należy zakres i rolę działania kierownictwa zakładu pracy oraz zakres działania pracowników świadczących pracę bezpośrednio w tym procesie. Kierownictwo zakładu pracy organizuje proces pracy, a więc do zakresu jego obowiązków należy dopełnienie wszystkich warunków o charakterze organizacyjnym, które powinny pozwolić na prawidłowe realizowanie procesu pracy. W odróżnieniu od funkcji organizatorskich, jakie spełnia w zakładzie pracy jego kierownictwo, poszczególni pracownicy obowiązani są podporządkować się poleceniom kierownictwa dotyczącym pracy. Kodeks pracy, normując różne rodzaje stosunków pracy, wszystkie te stosunki prawne opiera m.in. na zasadzie podporządkowania pracownika przepisom regulaminu pracy oraz poleceniom kierownictwa dotyczącym pracy. Podporządkowanie pracownika tym poleceniom jest podstawową cechą stosunku pracy, odróżniającą stosunek pracy od innych stosunków cywilnoprawnych polegających również na świadczeniu usług. Powyższa zasada została wyraźnie sformułowana w art. 100 § 1 k.p., zgodnie z którym pracownik jest obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. Dlatego też pracownik w ramach art. 100 § 1 k.p. obowiązany jest podporządkować się poleceniu kierownictwa zakładu pracy stawienia się do pracy w sobotę wolną od pracy, choćby nawet uważał, że kierownictwo nie zorganizowało w tym dniu zaplecza organizacyjno-technicznego. Należy zgodzić się z zapatrywaniem Sądu Wojewódzkiego, że brzmienie § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 października 1984 r. w sprawie zasad stosowania czasu pracy oraz zmian niektórych przepisów o czasie pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 263) uzależnia zarządzenie pracy w dni wolne od pracy od należytego przygotowania w tym dniu zaplecza organizacyjno-technicznego.

Niemniej jednak powołany przepis jest adresowany do kierownictwa zakładu pracy, a nie do poszczególnych pracowników, którzy - jak zaznaczono - na podstawie art. 100 § 1 k.p. obowiązani są podporządkować się poleceniu kierownictwa stawienia się do pracy w dzień wolny od pracy bez wnikania w celowość takiego polecenia. Zajęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do całkowitej dezorganizacji procesu pracy, skoro jeden z pracowników mógłby nie podporządkować się poleceniu kierownictwa stawienia się do pracy w wolną sobotę dlatego, że w tym dniu nie zostało zorganizowane zaplecze techniczno-materiałowe, a inny z pracowników z tej przyczyny, że w pozostałe dni tygodnia nie został w sposób należyty wykorzystany czas pracy.

Przytoczonego poglądu nie można utożsamiać z akceptowaniem biernej postawy pracownika. Wprawdzie bez wnikania w merytoryczną zasadność wydanego polecenia obowiązany jest on stawić się do pracy w dniu wolnym od pracy, ale swoją dezaprobatę może zasygnalizować organom samorządu robotniczego, lub organizacji związkowej, i w ten sposób przyczynić się, aby tego rodzaju polecenia kierownictwa zakładu pracy nie były podejmowane zbyt pochopnie, lecz tylko wówczas, gdy zostały spełnione warunki przewidziane w powołanym § 8 rozporządzenia.

Ponieważ powód w sposób nie usprawiedliwiony nie stawił się do pracy, a regulamin premiowania w § 10 wyłączał od udziału w premii takich pracowników, wyrok Sądu Rejonowego oddalający powództwo o zasądzenie tej premii uznać należy za słuszny, a zarzuty rewizji powoda za bezpodstawne.

OSNC 1988 r., Nr 4, poz. 52