Uchwała z dnia 1999-01-20 sygn. I KZP 24/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KZP 24/98

Uchwała z dnia 20 stycznia 1999 r.

Orzekanie w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania w toku postępowania przygotowawczego stanowi "czynność sądową w postępowaniu przygotowawczym" (art. 329 § 1 k.p.k.) i zgodnie z art. 329 § 2 k.p.k. powinno nastąpić jednoosobowo. Nie dotyczy to rozpoznawania zażaleń na postanowienie sądu wydane w tym przedmiocie, gdyż orzekanie przez sąd nie jest już czynnością "postępowania przygotowawczego", lecz sądowego (choćby odnosiło się do tegoż postępowania przygotowawczego). 

Przewodniczący: sędzia J. Bratoszewski (sprawozdawca).Sędziowie: P. Hofmański, E. Sadzik.

Prokurator Prokuratury Krajowej: R. Stefański.

 Sąd Najwyższy w sprawie Huberta W., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, postanowieniem z dnia 20 października 1998 r., zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy decyzje sądowe w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym stanowią «czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym» w rozumieniu art. 329 k.p.k. i winny być podejmowane w składzie jednoosobowym tak w sądzie wojewódzkim jak i apelacyjnym?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

W nowym kodeksie postępowania karnego uległy znacznemu rozszerzeniu uprawnienia sądu do dokonywania niektórych czynności w postępowaniu przygotowawczym, co znalazło swój wyraz w treści art. 298 § 2 k.p.k. i w wielu innych przepisach statuujących te uprawnienia. Mają one dwojaki charakter: albo czynności własnych wykonywanych niejako zamiast prokuratora (art. 180 § 2, art. 237 § 2, art. 270 § 1, art. 316 § 3 k.p.k.) albo rozpoznawania zażaleń na niektóre czynności prokuratora w postępowaniu przygotowawczym (np. przewidziane w art. 246 § 2, art. 247 § 2, art. 252 § 2, art. 293 § 2 k.p.k.). Jest to swoisty refleks koncepcji "sędziego do spraw śledztwa" rozważanej w toku prac nad reformą kodeksu postępowania karnego. Chodziło w niej o to, by niektóre ważkie decyzje podejmowane w toku postępowania przygotowawczego powierzyć niezawisłemu organowi, to jest sądowi, a nie prokuratorowi, hierarchicznie podporządkowanemu swemu zwierzchnikowi. Do najważniejszych z tych uprawnień należy, nie tylko stosowanie tymczasowego aresztowania, ale i orzekanie o jego przedłużaniu.

Dla udzielenia odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Apelacyjny istotne znaczenie ma właśnie kwestia, czy przedłużenie tymczasowego aresztowania zastosowanego w toku postępowania przygotowawczego jest "czynnością w postępowaniu przygotowawczym", gdyż w takim wypadku zgodnie z art. 329 § 1 i 2 k.p.k. orzekanie w tym przedmiocie następuje jednoosobowo.

W związku z tym stwierdzić należy, że wydawanie wszelkich orzeczeń (orzekanie) jest czynnością procesową (tytuł działu IV k.p.k.), zaś orzekanie o stosowaniu tymczasowego aresztowania (w tym - o jego przedłużaniu) w toku postępowania przygotowawczego jest niewątpliwie "czynnością w postępowaniu przygotowawczym", której dokonuje sąd. Wynika to - gdy chodzi o pierwotne zastosowanie tymczasowego aresztowania - z treści art. 263 § 1, a gdy chodzi o przedłużenie tymczasowego aresztowania z treści art. 263 § 2 i 4 k.p.k., wiążących dopuszczalność przedłużenia tego środka z niemożnością ukończenia postępowania przygotowawczego w terminie określonym w § 1.

Okoliczność, że w zależności od długości trwania tymczasowego aresztowania decyzję w przedmiocie przedłużenia podejmuje sąd wyższego rzędu, niczego w tym zakresie nie zmienia, jeżeli tylko decyzja ta odnosi się do tymczasowego aresztowania w toku postępowania przygotowawczego.

W tej sytuacji nie może ulegać wątpliwości, że wydanie orzeczenia o przedłużeniu tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym jest "czynnością sądu w postępowaniu przygotowawczym" i jako taka powinna być dokonana jednoosobowo (art. 329 § 1 i 2 k.p.k.). Nie odnosi się to jednak do rozpatrywania zażaleń przez sąd drugiej instancji na postanowienia sądu w tym przedmiocie, gdyż orzekanie przez sąd stanowi już czynność postępowania sądowego, a nie "postępowania przygotowawczego" (mimo, że odnosiło się do tymczasowego aresztowania trwającego w tym postępowaniu). Przepis art. 329 § 2 k.p.k. nie znajdzie już w takim wypadku zastosowania, gdyż odnosi się on wyłącznie do rozpoznawania zażaleń na "czynności postępowania przygotowawczego", wykonywane przez prokuratora lub inne organy prowadzące to postępowanie (np. przewidziane w art. 246 § 2, art. 247 § 2, art. 252 § 2, art. 293 § 2 k.p.k.).

OSNKW 1999 r., Nr 1-2, poz. 4