Uchwała z dnia 1986-09-02 sygn. III CZP 64/86

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 64/86

Uchwała z dnia 2 września 1986 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Niejadlik. Sędziowie SN: Ł. Grygołajtys (sprawozdawca), M. Sychowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Komornika II Rewiru Sądu Rejonowego w Białymstoku o założenie zbioru dokumentów po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 4 lipca 1986 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w postępowaniu wywołanym w związku z koniecznością dokonania wpisu o zakazie zbywania i obciążania nieruchomości stanowiącej własność podejrzanego - zgodnie z postanowieniem prokuratora - wchodzi w grę założenie księgi z urzędu (art. 61 ust. 1 zdanie 2 i art. 124 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych w związku z § 175 ust. 1 i 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników - Dz. U. Nr 10, poz. 52 ze zm.), czy też Skarb Państwa należy traktować jako wnioskodawcę i w związku z tym, jaki organ - prokurator, czy też komornik sądowy - może być zobowiązany do uzupełnienia wniosku?"

podjął następującą uchwałę:

Przy wykonywaniu postanowienia o zabezpieczeniu, polegającego na ustanowieniu zakazu zbywania i obciążania nieruchomości oskarżonego, która nie ma urządzonej księgi wieczystej, założenie księgi wieczystej (zbioru dokumentów) następuje na żądanie uprawnionego organu, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu (art. 61 ust. 1 zdanie 2 i art. 124 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - Dz. U. Nr 19, poz. 147); organ ten, jako uczestnik postępowania wieczystoksięgowego, jest też zobowiązany do przedstawienia dokumentów, niezbędnych do założenia księgi wieczystej (zbioru dokumentów).

Uzasadnienie

Przedstawione przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującego stanu faktycznego:

W dniu 6 lutego 1986 r. komornik Sądu Rejonowego w Białymstoku wystąpił do Państwowego Biura Notarialnego o założenie zbioru dokumentów lub założenie księgi wieczystej dla nieruchomości położonej w B. przy ul. Porzeczkowej 27, której właścicielem jest Władysław Z. i dokonanie wpisu o zakazie zbywania i obciążania nieruchomości. Do wniosku zostało dołączone postanowienie Prokuratora Rejonowego w Białymstoku o zabezpieczeniu majątkowym kary grzywny w kwocie 200.000 zł w stosunku do Władysława Z. poprzez zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, innych wierzytelności oraz praw majątkowych i ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 1986 r. Państwowe Biuro Notarialne w Białymstoku wezwało komornika do uzupełnienia wniosku przez przedstawienie dokumentu własności, wyrysu nieruchomości i szacunku wartości budynków.

Na postanowienie powyższe złożył zażalenie komornik, który zarzucił, że nie jest wnioskodawcą, lecz organem egzekucyjnym, a przepisy egzekucyjne nie zobowiązują go do składania takich dokumentów.

Przy rozpoznawaniu zażalenia Sądowi Wojewódzkiemu nasunęły się wątpliwości, którym dał wyraz w przedstawionym do rozstrzygnięcia zagadnieniu prawnym.

Uzasadnienie

Udzielając odpowiedzi na przedstawione pytanie Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zasadą jest, że założenie księgi wieczystej (zbioru dokumentów) następuje na wniosek, uprawnionym zaś do zgłoszenia wniosku jest między innymi wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane do księgi wieczystej. Przepisy szczególne określają wypadki, w których założenie księgi wieczystej może nastąpić z urzędu (art. 61 ust. 1 zdanie 2 i art. 124 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych). Również wpisy dokonywane są na wniosek osób (fizycznych lub prawnych), na których rzecz wpis ma nastąpić albo których prawo wpisem ma być dotknięte, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 38 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych). Wobec braku szczególnych unormowań w przepisach k.p.k. i k.k.w. stanowiących, że przy wykonywaniu zabezpieczenia na nieruchomości oskarżonego, która nie ma urządzonej księgi wieczystej (zbioru dokumentów), założenie księgi wieczystej oraz złożenie postanowienia o zakazie zbywania i obciążania nieruchomości następuje z urzędu - należy przyjąć, że założenie księgi wieczystej (zbioru dokumentów) następuje na wniosek wierzyciela. W danym wypadku wierzycielem jest Skarb Państwa reprezentowany przez prokuratora. Prokurator bowiem w stadium postępowania przygotowawczego, działając na podstawie art. 250 k.p.k., wydał postanowienie o zabezpieczeniu i on jest legitymowany do złożenia wniosku o założenie zbioru dokumentów. Kodeks karny wykonawczy przyjmuje zasadę, że wykonanie orzeczeń wydanych przez prokuratora lub sąd należy do sądowych organów egzekucyjnych (art. 125, 128, 131 k.k.w.). Komornik będący organem egzekucyjnym składa wnioski o zajęcie nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym oraz dotyczące zakazu zbywania i obciążania nieruchomości w postępowaniu zabezpieczającym na żądanie uprawnionego organu (art. 743, 747 pkt 3, art. 796 § 3 i art. 924 k.p.c.) do właściwego państwowego biura notarialnego. Paragraf 175 ust. 5 rozporządzenia w sprawie czynności komorników stanowi, że we wniosku komornik przedstawi dowody potwierdzające, że oskarżony jest właścicielem lub samoistnym posiadaczem nieruchomości. Ponadto, w sprawach wszczętych na żądanie uprawnionego organu komornik powinien prowadzić z urzędu stosowne dochodzenie w celu ustalenia dochodów i majątku oskarżonego (art. 133 k.k.w., art. 1073 k.p.c.). Nie oznacza to jednak przerzucenia na komornika, składającego wniosek na żądanie uprawnionego organu, obowiązku przedstawienia wszelkich dowodów potrzebnych do założenia zbioru dokumentów, których uzyskanie, choćby ze względu na koszty, może być utrudnione bez współdziałania wierzyciela.

W postępowaniu wieczystoksięgowym, do którego mają zastosowanie przepisy art. 506-525 k.p.c., uczestnikiem postępowania jest uprawniony organ i on jest przede wszystkim zobowiązany do przedstawienia dokumentów niezbędnych do założenia księgi wieczystej.

Z przytoczonych względów udzielono odpowiedzi jak w sentencji.

OSNC 1987 r., Nr 9, poz. 131