Postanowienie z dnia 1986-04-17 sygn. II CZ 41/86

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 41/86

Postanowienie z dnia 17 kwietnia 1986 r.

Przeciwko bankowi (osobie prawnej), prowadzącemu działalność na obszarze całego Państwa, można wytoczyć powództwo o roszczenie majątkowe według siedziby oddziału wojewódzkiego, z którego działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (art. 31 i 33 k.p.c.).

Przewodniczący: sędzia SN T. Bielecki. Sędziowie SN: J. Niejadlik (sprawozdawca), M. Zakrzewska.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Rolniczego Kombinatu Spółdzielczego (...) przeciwko Bankowi Gospodarki Żywnościowej Oddział Wojewódzki w P. o ustalenie i zapłatę na skutek zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 28 października 1985 r.:

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Poznaniu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.

Uzasadnienie

Strony łączy umowa rachunku bankowego. W wykonaniu tej umowy Oddział Wojewódzki w P. pozwanego Banku Gospodarki Żywnościowej udzielił powodowemu Rolniczemu Kombinatowi Spółdzielczemu oprocentowanych (2%) kredytów inwestycyjnych. W pierwszym kwartale 1985 r. pozwany Bank podwyższył do 6% oprocentowanie kredytów inwestycyjnych zaciągniętych przed 31 grudnia 1983 r. i - z racji tej podwyżki - pobrał za pierwsze półrocze 1985 r. z konta strony powodowej kwotę 542.073 zł. W tej sytuacji strona powodowa żądała w pozwie ustalenia, że pozwany Bank jest uprawniony do pobierania odsetek od takich kredytów według stopy procentowej określonej w przepisach obowiązujących w dniu przyznania kredytów, oraz zasądzenia na swą rzecz od tego Banku kwoty 542.073 zł tytułem zwrotu nienależnie pobranych odsetek. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu, czynności podejmowane przez Oddział Wojewódzki w P. Banku Gospodarki Żywnościowej nie są czynnościami samodzielnymi. Dlatego Sąd ten uznał swą niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Warszawie, jako Sądowi siedziby Banku Gospodarki Żywnościowej.

Zażalenie strony powodowej jest uzasadnione.

Statut stanowi, że Bank Gospodarki Żywnościowej (państwowo-spółdzielczy), działający na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ma osobowość prawną, a jego siedzibą jest miasto stołeczne Warszawa (§ 1 i 3). Nie mają więc - według statutu - osobowości prawnej oddziały wojewódzkie Banku Gospodarki Żywnościowej. Powództwo zaś przeciwko osobie prawnej wytacza się według miejsca jej siedziby (art. 30 k.p.c.). To wskazuje, że - w braku podstaw do wytoczenia powództwa przed sąd właściwości przemiennej (art. 31 k.p.c.) - właściwym miejscowo do rozpoznania niniejszej sprawy byłby Sąd Wojewódzki w Warszawie.

Właściwość przemienna wyłącza właściwość miejscową ogólną. Wykorzystując dane mu prawo wyboru, wytoczył powodowy kombinat powództwo przed Sąd Wojewódzki w Poznaniu w powołaniu się na to, że ten Sąd jest - w rozumieniu art. 33 k.p.c. - sądem przemiennie właściwym do rozpoznania sprawy. To zaś zaktualizowało odpowiedź na pytanie, czy zachodzą - czy też, jak to przyjął Sąd Wojewódzki, nie - przesłanki, o których mowa w tymże art. 33 k.p.c. Przepis art. 33 k.p.c. bowiem dozwala wnieść pozew przed sąd, w którym znajduje się jednostka organizacyjna pozwanego, mająca za zadanie prowadzenie działalności gospodarczej, jeżeli zgłoszone w nim roszczenie pozostaje w związku z działalnością tej jednostki.

Oddział Wojewódzki w P. jest jednostką organizacyjną pozwanego Banku Gospodarki Żywnościowej (§ 41). Do zadań oddziałów wojewódzkich, realizujących zadania Banku Gospodarki Żywnościowej (§ 2), należy m.in. kredytowanie jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzenie rachunków bankowych i przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych (§ 47 pkt 2, 3, 4). Oznacza to, że Oddział Wojewódzki w P. pozwanego Banku Gospodarki Żywnościowej prowadzi działalność gospodarczą. Poglądu, jakoby nie była to działalność samodzielna, nie usprawiedliwia - przytoczony przez Sąd Wojewódzki - § 44 ust. 1 statutu, według którego zadania Banku Gospodarki Żywnościowej na terenie województwa zarząd Banku Gospodarki Żywnościowej wykonuje za pośrednictwem oddziałów wojewódzkich. Z powołanych już przepisów § 47 pkt 2, 3 i 4 statutu przecież wynika, że oddziały wojewódzkie we własnym zakresie zawierają umowy rachunku bankowego i podejmują dalsze czynności związane z realizacją tych umów. Działalność Centrali - jak wskazuje § 43 pkt 3 statutu - sprowadza się jedynie do podejmowania czynności nadzorczych. Prowadzi to do wniosku, że w powyższym zakresie działalność Oddziału Wojewódzkiego w P. pozwanego Banku Gospodarki Żywnościowej była - i jest - samodzielną działalnością, tj. taką, o której mowa w art. 33 k.p.c. Powodowy Kombinat łączy umowa rachunku bankowego z Oddziałem Wojewódzkim w P. pozwanego Banku Gospodarki Żywnościowej. To znów wskazuje, że zgłoszone przezeń żądania pozostają w związku ze statutową działalnością tego Oddziału. W konsekwencji uznać należy, że strona powodowa miała podstawy do wytoczenia powództwa według siedziby Oddziału Wojewódzkiego w P. pozwanego Banku Gospodarki Żywnościowej.

Skoro przeciwko bankowi (osobie prawnej), prowadzącemu działalność na obszarze całego Państwa, można wytoczyć powództwo o roszczenie majątkowe według siedziby oddziału wojewódzkiego, z którego działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (art. 31 i art. 33 k.p.c.), to nie nasuwa zastrzeżeń zarzut skarżącego, że przekazując sprawę do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu ogólnej właściwości miejscowej (art. 30 k.p.c.), naruszył Sąd Wojewódzki powołane przepisy prawa procesowego.

Dlatego zaskarżone postanowienie uchylono (art. 388, 397 § 2 k.p.c.).

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego znajduje uzasadnienie w art. 108 § 2 k.p.c.

OSNC 1987 r., Nr 7, poz. 103