Uchwała z dnia 1985-12-17 sygn. III PZP 48/85

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 48/85

Uchwała z dnia 17 grudnia 1985 r.

Przewodniczący: sędzia SN A. Grymaszewski. Sędziowie SN: J. Wasilewski (sprawozdawca), Z. Zaziemski.

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, M. Sławińskiej, w sprawie z wniosku Jerzego K. przeciwko Uniwersytetowi w Ł. o przywrócenie do pracy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi postanowieniem z dnia 8 lipca 1985 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych:

"Czy w sytuacji, gdy umowa o pracę zawarta na 3-miesięczny okres próbny wygasła z upływem tego terminu, a z przyczyn niezależnych od stron pracownik nie świadczył pracy w okresie próbnym, zasady współżycia społecznego dają podstawę do przyjęcia pracownika do pracy na okres 3 miesięcy dla osiągnięcia celu umowy zawartej między stronami?"

powziął następującą uchwałę:

Nieświadczenie przez pracownika w okresie próbnym pracy nie uzasadnia - także przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego - przywrócenia tego pracownika do pracy na okres próbny, po rozwiązaniu zawartej przez strony umowy, na skutek upływu okresu próbnego.

Uzasadnienie

W uzasadnieniu przedstawionego Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że strony zawarły umowę o pracę na trzymiesięczny okres próbny. Zakład pracy na skutek decyzji jednostki nadrzędnej nie dopuścił powoda do pracy w okresie próbnym i wypłacił mu wynagrodzenie za okres trwania umowy. Sąd ten przyjął za oczywiste, że żaden przepis kodeksu pracy nie umożliwia stronom reaktywowania umowy zawartej na okres próbny nawet, gdy na jej niewykonanie strony nie miały wpływu. Sąd jednak miał wątpliwość, czy ze względu na cel zatrudnienia pracownika na okres próbny, polegający na sprawdzeniu jego przydatności do pracy, zasady współżycia społecznego nie uzasadniają przywrócenia takiego pracownika do pracy dla osiągnięcia tego celu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Umowa o pracę zawarta na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu próbnego na mocy art. 30 § 2 k.p. bez potrzeby składania przez stronę umowy jakiegokolwiek oświadczenia w tym przedmiocie. Z istoty tej umowy wynika, że jest ona zawarta na ściśle oznaczony czas. Oczywiste też jest, że strony zawierające taką umowę powinny realizować wynikające z niej zobowiązania. Zakład pracy obowiązany jest w okresie próbnym umożliwić pracownikowi wykonywanie pracy. Niespełnienie tego obowiązku przez zakład pracy, bez względu na przyczynę, nie powoduje jednak przedłużenia lub przesunięcia okresu próbnego. I w takiej sytuacji umowa rozwiązuje się z upływem okresu, na który była zawarta. Artykuł 30 § 2 k.p. nie przewiduje żadnych wyjątków. Po upływie okresu próbnego strony mogą zawrzeć umowę na czas nie określony, jednakże w rozpatrywanej sprawie zakład pracy nie wyraził takiej woli.

Obowiązujące przepisy nie przewidują roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy nawet w przypadku niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy na okres próbny (art. 50 § 1 k.p.). Tym bardziej nie ma uzasadnienia prawnego żądanie przywrócenia do pracy na okres próbny, wniesione do sądu po rozwiązaniu umowy na podstawie art. 30 § 2 k.p. Możliwość taka nie istnieje również przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. Według art. 8 k.p. nie jest uważane za wykonywanie prawa takie działanie lub zaniechanie uprawnionego, które byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rozwiązanie umowy o pracę na okres próbny z upływem okresu, na który była zawarta, następuje z mocy prawa, bez wymaganego w takiej sytuacji jakiegokolwiek działania lub zaniechania strony tej umowy. W takiej zaś sytuacji uznanie rozwiązania umowy za stanowiące nadużycie prawa w świetle zasad współżycia społecznego jest niemożliwe. Rozwiązanie umowy o pracę na okres próbny nie nastąpiło bowiem w wyniku określonego zachowania się jednej ze stron, lecz nastąpiło z mocy prawa.

Sąd nie jest też uprawniony do zobowiązania określonych podmiotów do zawarcia umowy o pracę, jeżeli przepis szczególny nie nakłada na zakład pracy obowiązku zatrudnienia określonego pracownika. Taki zaś sens miałoby orzeczenie przywracające pracownika do pracy na okres próbny wydane po rozwiązaniu zawartej przez strony umowy o pracę na okres próbny na podstawie art. 30 § 2 k.p. Orzeczenie takie podważałoby zasadę swobody stron w nawiązaniu stosunku pracy. Odmiennego zapatrywania nie może uzasadnić ani cel umowy o pracę na okres próbny, ani zasady współżycia społecznego. Natomiast wbrew stwierdzeniu Sądu Wojewódzkiego nie można wykluczyć możliwości zawarcia przez zainteresowane strony ponownej umowy o pracę na okres próbny, jeżeli poprzednia umowa nie została zrealizowana. Taka umowa, jeżeli nie naruszałaby istoty i celu przepisów dotyczących zawierania umów o pracę na okres próbny, byłaby prawnie dopuszczalna.

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na przedstawione pytanie udzielił odpowiedzi przeczącej.

OSNC 1986 r., Nr 7-8, poz. 115