Wyrok z dnia 1984-07-16 sygn. I PR 64/84

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 64/84

Wyrok z dnia 16 lipca 1984 r.

Wynikające z art. 24 § 1 k.c. działanie może polegać na zaniedbaniu w wykonywaniu obowiązku usuwania skutków zdarzeń naruszających cudze dobro osobiste (cześć).

Przewodniczący: sędzia SN Z. Świeboda (sprawozdawca). Sędziowie SN: E. Brzeziński, A. Grymaszewski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zdzisława F. przeciwko Radzie Pracowniczej przy Hodowli Buraka Cukrowego Oddział w K. i Hodowli Buraka Cukrowego Oddział w K. o ochronę czci na skutek rewizji pozwanej Hodowli Buraka Cukrowego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Kaliszu z dnia 12 kwietnia 1983 r.

oddalił rewizję i zasądził od pozwanej Hodowli Buraka Cukrowego na rzecz powoda kwotę 800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 12.IV.1984 r. Sąd Wojewódzki w Kaliszu zobowiązał pozwaną Hodowlę Buraka Cukrowego Oddział w K. do zamieszczenia ogłoszenia w tygodnikach "Ziemia Kaliska", "Nad Wartą" w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się wyroku oraz na tablicach ogłoszeń Przedsiębiorstwa w okresie od dnia 1.X. do dnia 1.XII.1984 r. o następującej treści: "Hodowla Buraka Cukrowego Oddział w K. wyraża ubolewanie z powodu pomówień zawartych w pismach z dnia 19.XI.1981 r. noszących podpisy Rady Pracowniczej przy HBC w K. umieszczonych na tablicach ogłoszeń Przedsiębiorstwa, które krzywdzą dobre imię inż. Zdzisława F., a które nie polegały na prawdzie, albowiem poszkodowany nie «fingował» jakiejkolwiek akcji przeciwko Hodowli Buraka Cukrowego Oddział w K., ani też nie miał najmniejszego wpływu na skazanie przez Sąd Rejonowy w Sieradzu pracowników HBC Oddział w K. dyr. J.K., A.P. i S.P. oraz oddalił powództwo w pozostałym zakresie, a w szczególności w stosunku do Rady Pracowniczej przy pozwanym Przedsiębiorstwie".

Sąd Wojewódzki ustalił, że w listopadzie 1981 r. ukazały się na tablicach ogłoszeń pozwanego Przedsiębiorstwa pisma opatrzone podpisem "Rada Pracownicza HBC K.", które zawierały informacje o tym, że wyrok Sądu Rejonowego w Sieradzu krzywdzi dyr. J.K., A.P. i S.P. i jest on wynikiem szeroko zakrojonej i sfingowanej akcji przeciwko zakładowi przez byłego zastępcę dyrektora Zdzisława F. i jego popleczników wśród plantatorów. Pisma te wisiały na tablicy ogłoszeń w budynku mieszczącym biura oraz w korytarzu do magazynu, do którego w tym czasie rolnicy z województw kaliskiego i sieradzkiego dostarczali nasiona buraka cukrowego. Pisma te były czytane przez pracowników pozwanego Przedsiębiorstwa i rolników dostarczających nasiona, gdyż wisiały tam przez okres około dwóch tygodni. Powód znany był wśród pracowników i rolników jako były długoletni pracownik pozwanego Przedsiębiorstwa, zwłaszcza że przez kilka lat zajmował tam stanowisko zastępcy dyrektora i uznawany był za dobrego pracownika; za pracę zresztą został odznaczony.

Sąd Wojewódzki uznał, że zamieszczenie na tablicach ogłoszeń pozwanego Przedsiębiorstwa pisma o treści wyżej przedstawionej narusza dobro osobiste powoda, jakim jest dobre imię. Pozwane Przedsiębiorstwo zachowało się w sposób bezprawny, nie usuwając wzmiankowanych pism zamieszczonych na tablicach jego ogłoszeń znajdujących się wewnątrz budynku. Sąd oddalił powództwo w stosunku do Rady Pracowniczej ze względu na brak dowodów, by pisma z zarzutami wobec powoda zostały umieszczone na tablicach ogłoszeń przez Radę Pracowniczą.

W rewizji pozwana Hodowla Buraka Cukrowego wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku w części uwzględniającej powództwo i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Pozwana Hodowla Buraka Cukrowego podniosła we wniesionej rewizji dwa zarzuty. Pierwszy sprowadza się do kwestionowania dokonanej przez Sąd Wojewódzki oceny wiarogodności zeznań świadków Stanisława C. i Józefa Z. w przedmiocie zamieszczenia na tablicy ogłoszeń pism zniesławiających powoda, drugi zaś do wytknięcia, iż Sąd I instancji przyjął, że zachowanie się dyrekcji pozwanej Hodowli Buraka Cukrowego było działaniem, a tymczasem było ono zaniechaniem. Zgodnie zaś z treścią art. 24 § 1 k.c. dobro osobiste musi być zagrożone cudzym działaniem.

Ocena wiarogodności i mocy przeprowadzonych dowodów należy do kompetencji orzekającego sądu (art. 233 § 1 k.p.c.).

Ocena ta naturalnie powinna być wynikiem wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, zgodna z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym. Przeprowadzona zaś przez Sąd Wojewódzki w rozpoznawanej sprawie ocena wiarogodności dowodów nie uchybia tym zasadom. Sąd Wojewódzki miał pełną podstawę oprzeć swe ustalenia co do umieszczenia na tablicach ogłoszeń pozwanej Hodowli pism zniesławiających powoda na zeznaniach świadków C. i Z., którzy tę okoliczność pozytywnie stwierdzili. Inni świadkowie słuchani na tę samą okoliczność nie potwierdzili jej, bo albo jej nie pamiętają, albo nie oglądali tablicy ogłoszeń, albo wreszcie ze względu na słaby wzrok nie zauważyli owych pism. Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zajął w tej kwestii niewadliwe stanowisko.

Przechodząc do drugiego zarzutu, należy zauważyć, iż pozwana Hodowla Buraka Cukrowego jako przedsiębiorstwo państwowe, podległe ustawie z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. Nr 24, poz. 122 ze zm.) obowiązana była stwarzać warunki sprzyjające kształtowaniu się socjalistycznych stosunków pracy i zasad współżycia społecznego (art. 3 ustawy o p.p.). Natomiast jej organy mające możliwość samodzielnego podejmowania decyzji zobowiązane zostały w tej ustawie do organizowania działalności we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa zgodnie z przepisami prawa (art. 4 ust. 1 ustawy o p.p.) Pozwana Hodowla Buraka Cukrowego zatem nie może zastawiać się brakiem obowiązku interesowania się tym, czy i jakiej treści pisma zamieszczone zostały na tablicach ogłoszeń znajdujących się w zajmowanym przez nią budynku. Obowiązkiem jej było dokonywanie przeglądu budynku, a w tym tablic i ogłoszeń i usuwania wszelkich pism, napisów i innych obwieszczeń zawierających zniesławienia.

Podstawową przesłanką ochrony dóbr osobistych jest ustalenie, że dobro osobiste zostało naruszone działaniem bezprawnym. W konkretnym stanie faktycznym zachowanie się strony pozwanej było działaniem, o którym mowa w art. 24 § 1 k.c.

Wynikające z art. 24 § 1 k.c. działanie (zaniechanie) może polegać na zaniedbaniu w wykonywaniu obowiązku usuwania skutków zdarzeń naruszających cudze dobro osobiste (cześć). Przez zaniechanie wykonywania obowiązku usunięcia z tablic ogłoszeń pism zniesławiających strona pozwana była zarazem sprawcą szerokiego rozpowszechniania zawartych tam zniesławień powoda. Powyższe pisma bowiem były umieszczone na tablicach ogłoszeń przez około 2 tygodnie, a więc okres dostatecznie długi do szerszego spopularyzowania ich treści.

W art. 24 § 1 zdanie pierwsze k.c. wprowadzone zostało ogólne domniemanie bezprawności naruszenia każdego dobra osobistego. Oznacza to, że roszczenia nie przysługują poszkodowanemu, jeżeli sprawca wykaże, że zachodziła jedna z okoliczności wyłączających bezprawność działania. Pozwana Hodowla Buraka Cukrowego nie tylko nie wykazała okoliczności usprawiedliwiających naruszenie dobra osobistego, ale nawet nie powołała się na brak bezprawności.

Z tych przyczyn rewizja pozwanej Hodowli Buraka Cukrowego nie zasługuje na uwzględnienie, przeto Sąd Najwyższy ją oddalił i obciążył pozwaną Hodowlę kosztami postępowania rewizyjnego (art. 387, art. 398 § 1 i art. 108 § 1 k.p.c.) .

OSNC 1985 r., Nr 2-3, poz. 41