Postanowienie z dnia 2006-10-11 sygn. IV KK 164/06

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 164/06

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 11 października 2006 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

                    SSN Andrzej Deptuła (przewodniczący, sprawozdawca)

                    SSN Waldemar Płóciennik

                    SSO del. do SN Zbigniew Kwiatkowski

                    Protokolant Elżbieta Brejniak

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Beaty Mik

w sprawie T. S.

skazanego z art. 148 § 2 pkt 1 w zw. z § 2 i 3 k.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 11 października 2006 r.,

kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)

z dnia 2 czerwca 2005 r., sygn. akt II AKa (…)

utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w G.

z dnia 14 października 2004 r., sygn. akt IV K (…)

1. Oddala kasację jako oczywiście bezzasadną.
2. Zwalnia T. S. od kosztów sądowych postępowania kasacyjnego.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 14 października 2004 r. sygn. IV K (…) T. S. skazany został na podstawie art. 148 § 2 pkt 1 w zw. z art. 148 § 2 i 3 oraz art. 280 § 1 k.k. na karę 25 lat pozbawienia wolności – za to, że w dniu 15 maja w G. działając wspólnie i w porozumieniu z odpowiadającym także w tym postępowaniu R. F., w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia M. S. ze szczególnym okrucieństwem oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po użyciu przemocy poprzez powalenie pokrzywdzonego na ziemię i założenie mu pętli z liny na szyję, zabrali mu w celu przywłaszczenia zegarek, klucze do mieszkania i 50 zł, a następnie nożami zadali mu rany w głowę, dwadzieścia cztery rany klatki piersiowej, które to obrażenia spowodowały zgon pokrzywdzonego przez czyn pomiędzy zadawaniem ran wlekli pokrzywdzonego na linie zapętlonej na jego szyi.

Wyrok ten zaskarżył obrońca oskarżonego zarzucając m.in. obrazę przepisów postępowania oraz błąd w ustaleniach faktycznych i wnosząc o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji, względnie o orzeczenie wobec oskarżonego „środka poprawczego w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym”.

Sąd Apelacyjny w (…) uznał apelację obrońcy za bezzasadną i wyrokiem z dnia 2 czerwca 2005 r., sygn. II AKa (…) utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Obrońca skarżącego wniósł kasację w której zarzucił „rażące naruszenie prawa przez niewłaściwe zastosowanie w stosunku do czynu oskarżonego art. 10 § 2 k.k., a nie zastosowanie ustawy z dnia 26 października o postępowaniu w sprawach nieletnich i nie wymierzenie oskarżonemu w oparciu o przepis tej ustawy środka poprawczego w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym”.

W oparciu o tak ujęty zarzut obrońca sformułował wniosek kasacyjny w sposób następujący „wnoszę o umieszczenie oskarżonego nieletniego w zakładzie poprawczym w oparciu o przepis w/wym. ustawy lub też o obniżenie wymierzonej oskarżonemu kary 25 lat pozbawienia wolności lub też o uchylenie zaskarżonego wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania”.

W pisemnej odpowiedzi na kasację Prokurator Apelacyjny wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja w najmniejszym stopniu nie kwalifikowała się do uwzględnienia, stawiała bowiem zarzut, który ocenić trzeba jako bezzasadny w stopniu oczywistym. Co więcej, sam wniosek kasacyjny, tak jak został on ujęty w skardze, daleki jest od standardu poprawności proceduralnej i wskazuje na nierozumieniu przez autora skargi zasad rządzących postępowaniem kasacyjnym. Jest przecież najzupełniej oczywiste, że w postępowaniu kasacyjnym nie może dojść do zmiany zaskarżonego wyroku przez „obniżenie orzeczonej kary” czy też orzeczenie „o umieszczeniu oskarżonego w zakładzie poprawczym” albowiem rodzaj możliwych orzeczeń sądu kasacyjnego uregulowany jest w jasno wyrażonym przepisie art. 537 § 1 i 2 k.p.k. Jest rzeczą zupełnie niezrozumiałą jak w sytuacji, w której obowiązuje tzw. przymus adwokacki i wobec racji jego wprowadzenia jako jednego z wymogów formalnych kasacji (art. 526 § 2 k.p.k.) obrońca skazanego mógł przedstawić wnioski kasacyjne w sposób wyżej przedstawiony.

Przechodząc natomiast już wprost do oceny kasacji w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 536 k.p.k.) należy w punkcie wyjścia stwierdzić, że obraza prawa materialnego oznacza bądź niepostąpienie przez Sąd zgodnie z ustawowym zakazem, bądź te postąpienie wbrew wyraźnemu ustawowemu nakazowi, obrazy takiej nie stanowi natomiast nieskorzystanie przez Sąd z przysługującej mu możliwości określonego postępowania.

W tej kwestii wielokrotnie wypowiadał się już Sąd Najwyższy (m.in. wyrok SN z 21.V.1984 r., IV KR 72/84 – OSNKW 1985, z. 3 – 4, poz. 19, wyrok SN z 25.VI.1996 r., V KKN 41/96, OSNKW 1996, nr 9 – 10, poz. 70, czy też w z 16.V.2000 r., III KKN 51/98 – LEX nr 51448). Podobne do Sądu Najwyższego stanowisko wyrażono też w piśmiennictwie karnoprocesowym (m.in. opracowania Z. Dody i M. Cieślaka, a także wszystkie komentarze do k.p.k.). Stosowanie przez Sąd przepisów prawa materialnego, które Sąd może, ale nie musi, zastosować nie jest oczywiście wyjęte spod kontroli instancyjnej i jeśli dotyczy wymiaru kary uznanie Sądu ograniczone jest dyrektywami wymiaru kary oraz zasadami i normami celowościowymi, tyle tylko, że nie poprzez zarzut obrazy prawa materialnego lecz przez wskazanie na uchybienie obrazy przepisów postępowania bądź błędu w ustaleniach faktycznych, a najczęściej poprzez zarzut objęty pkt 4 art. 438 k.p.k. Rzecz jednak w tym, że nie wszystkie z tych zarzutów mogą być podstawą kasacji.

W sprawie tej obrońca T. S. wysnuł zarzut obrazy art. 10 § 2 k.k. na tej zasadzie, że oskarżony, który popełnił zbrodnię zabójstwa odpowiadał na zasadach przewidzianych w Kodeksie karnym, a nie według reguł przewidzianych w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r., Nr 11, poz. 1091). Otóż nie może być tu mowy o obrazie w/w przepisu Kodeksu karnego skoro przepis ten wyraźnie przewiduje możliwość takiej odpowiedzialności nieletniego, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się m.in. zabójstwa, upoważniając tym samym Sąd orzekający do „kształtowania” odpowiedzialności takiego sprawcy według zasad określonych w Kodeksie karnym. Stanowisko jakie w tym wypadku zajęły sądy orzekające nie może być kwestionowane, ma bowiem należyte oparcie w charakterze zbrodni jakiej dopuścił się T. S., wyjątkowym okrucieństwie popełnionego przez oskarżonego czynu, w późniejszej postawie sprawcy cechującej się brakiem jakiegokolwiek krytycyzmu oraz trafnie podkreślonym także przez sądy cyniźmie oskarżonego. Argumentacja skarżącego mająca podważyć stanowisko sądów nie przekonuje w zestawieniu z racjami na które powołał się Sąd Okręgowy oraz obiektywnym faktem obserwowanego nasilenia się fali przestępczości niepełnoletnich sprawców związanej z brutalnymi a nawet szczególnie okrutnymi sposobami realizacji, poważnych przestępstw, zwłaszcza przeciwko życiu i zdrowiu.

Odnosząc się natomiast do zgłaszanej przez obrońcę oskarżonego wątpliwości postawionej wprawdzie poza samym zarzutem kasacyjnym, tak jak został on ujęty w petitum skargi kasacyjnej, chociaż wyraźnie zaakcentowanej w uzasadnieniu kasacji, co do możliwości wymierzenia nieletniemu kary 25 lat pozbawienia wolności – należy stwierdzić, że pogląd obrońcy poddający w wątpliwość możliwość orzeczenia w takim wypadku w/w kary jest błędny.

Granice ustawowego zagrożenia wyznaczają przepisy szczególne Kodeksu karnego lub innych ustaw i w tej kwestii wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy. W wypadku zabójstwa Kodeks karny ustala zagrożenie na poziomie „do” kary dożywotniego pozbawienia wolności. Oznacza to, że przymiotu przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności nie traci czyn zagrożony taką karą, nawet wtedy gdy z mocy przepisów części ogólnej kodeksu określonym sprawcom nie jest możliwe wymierzenie takiej kary. Gdy więc chodzi o sprawców nieletnich, przewidziany w art. 10 § 3 k.k. nakaz, że kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnego zagrożenia odnieść trzeba wypadku przestępstwa zabójstwa do kary dożywotniego pozbawienia wolności a nie kary 25 lat pozbawienia wolności. W tym kierunku wypowiedział się tez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 września 1999 r. III KKN 195/99, OSNKW 1999, z. 11 – 12, poz. 73, a także w postanowieniu z 4 czerwca 2002 r. III KKN 237/01 – LEX nr 53901. Stwierdzając, że zawarty w art. 54 § 2 k.k. zakaz orzekania wobec sprawcy, który w czasie popełnienia nie ukończył 18 lat kary dożywotniego pozbawienia wolności nie wyklucza wymierzenia nieletniemu, odpowiadającemu w warunkach art. 10 § 2 za przestępstwo zagrożone taką kara – 25 lat pozbawienia wolności.