Wyrok z dnia 1982-12-15 sygn. I PRN 130/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 130/82

Wyrok z dnia 15 grudnia 1982 r.

Organy powołane do rozstrzygania sporów pracowniczych nie są uprawnione do badania celowości i zasadności zmniejszenia stanu zatrudnienia, czy to w ramach wprowadzonej reformy gospodarczej, zmiany struktury organizacyjnej zakładu, czy też z innych uzasadnionych przyczyn. Są one jednak uprawnione do badania i ustalania, czy zmniejszenie zatrudnienia i w konsekwencji likwidacja stanowisk pracy jest autentyczna, czy też ma charakter pozorny (fikcyjny) mający na celu jedynie uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę z konkretnym pracownikiem.

Przewodniczący: sędzia SN M. Rafacz-Krzyżanowska. Sędziowie SN: W. Myga (sprawozdawca), J. Sokołowski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Czesława S. przeciwko Dolnośląskim Zakładom Porcelany Elektrotechnicznej w M. o przywrócenie do pracy na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 4 czerwca 1982 r.

oddalił rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Orzeczeniem z dnia 21.IV.1982 r. Terenowa Komisja Odwoławcza oddaliła odwołanie wnioskodawcy od wypowiedzenia umowy o pracę po ustaleniu, że przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę w dniu 26.II.1982 r. ze skutkiem na dzień 31.V.1982 r. była likwidacja stanowiska głównego specjalisty do spraw budowy i uruchomienia pieca tunelowego, zajmowanego przez wnioskodawcę.

Na skutek odwołania wnioskodawcy Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu zmienił zaskarżone orzeczenie i przywrócił wnioskodawcę do pracy u strony pozwanej, uznając wypowiedzenie umowy o pracę za nieuzasadnione. Sąd bowiem ustalił, że likwidacja stanowiska zajmowanego przez wnioskodawcę była pozorna, gdyż w stosunku do innych stanowisk polegała jedynie na zmianie nazw stanowisk i tylko wnioskodawca otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Ustalenia powyższego Okręgowy Sąd Pracy dokonał po przesłuchaniu w charakterze świadka kierownika kadr Krystyny F. Wypowiedzenia umowy o pracę, pod pozorem likwidacji stanowiska pracy, z pracownikiem zatrudnionym przez 21 lat w pozwanym zakładzie nie da się pogodzić z poczuciem słuszności.

W rewizji Nadzwyczajnej Prokurator Generalny PRL, zarzucając rażące naruszenie prawa (art. 55 ustawy o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych, art. 45 k.p.), wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania wnioskodawcy. W uzasadnieniu rewizji podniesiono, że Okręgowy Sąd Pracy z rażącym przekroczeniem przysługujących mu uprawnień dokonał własnej oceny zasadności i celowości zmian etatowych przeprowadzonych w pozwanym zakładzie w związku z wprowadzeniem reformy gospodarczej. Liczebność etatów i ich rozmieszczenie jest wyłącznym uprawnieniem danego zakładu pracy i nie może być korygowane przez Sąd. Jeżeli przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę była likwidacja stanowiska, a co w sprawie zostało ustalone, brak było podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Słusznie stwierdza rewizja nadzwyczajna, że liczebność etatów i ich rozmieszczenie w zakładzie, jak i celowość zmniejszenia zatrudnienia nie podlegają kontroli organów powołanych do rozstrzygania spraw pracowniczych. Pogląd taki był wyrażony w orzeczeniu Sądu Najwyższego już w okresie przed wprowadzeniem reformy gospodarczej i jest on nadal aktualny przy wdrażaniu tej reformy (wyrok z dnia 5.XI.1979 r., OSNCP 1980, z. 4, poz. 77).

Pogląd taki został także wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Przesłanką uwzględnienia roszczenia wnioskodawcy przez Okręgowy Sąd Pracy było ustalenie, że przyczyną wypowiedzenia wnioskodawcy umowy o pracę nie była likwidacja stanowiska pracy zajmowanego przez wnioskodawcę, gdyż likwidacja stanowiska miała charakter pozorny, co pomija rewizja nadzwyczajna, uznając fakt likwidacji stanowiska pracy wnioskodawcy za jednoznacznie udowodniony.

W związku z tym może powstać pytanie, czy organy powołane do rozstrzygania sporów pracowniczych są uprawnione do badania autentyczności zmniejszenia zatrudnienia.

Jak wyżej stwierdzono, organy powołane do rozstrzygania sporów pracowniczych nie są uprawnione do badania celowości i zasadności zmniejszenia stanu zatrudnienia, czy to w ramach wprowadzonej reformy gospodarczej, zmiany struktury organizacyjnej zakładu, czy też z innych uzasadnionych przyczyn. Decyzje w tym zakresie należą do wyłącznych kompetencji odpowiednich organów zakładów pracy i słuszność tych decyzji nie podlega kontroli organów powołanych do rozstrzygania sporów pracowniczych. Są one jednak uprawnione do badania i ustalenia, czy zmniejszenie zatrudnienia i w konsekwencji likwidacja stanowisk pracy jest autentyczna, czy też pozorna (fikcyjna) i ma na celu jedynie uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę z konkretnym pracownikiem. W wypadku ustalenia pozorności likwidacji stanowiska pracy organy powołane do rozstrzygania sporów pracowniczych są uprawnione do uwzględnienia roszczenia pracownika, fikcyjność bowiem likwidacji stanowiska pracy nie może być uznana za obiektywną i samodzielną przesłankę uzasadniającą dokonanie wypowiedzenia w rozumieniu art. 45 k.p.

Wypowiedzenie umowy o pracę może być uzasadnione tylko wtedy, gdy chodzi o przyczynowość leżącą po stronie zakładu pracy, gdy z przyczyn obiektywnych dalsze zatrudnienie pracownika na konkretnym stanowisku jest zbędne.

Oczywiście ustalenie pozorności likwidacji stanowiska pracy jest problemem niezmiernie trudnym dowodowo. Zobowiązuje to organ rozstrzygający spór do szczegółowego zebrania odpowiedniego materiału dowodowego, a następnie dogłębnego jego rozważenia.

Warunek powyższy nie został spełniony przez Okręgowy Sąd Pracy przy rozpoznaniu tej sprawy, a co pozwala na stwierdzenie, że zaskarżony wyrok zapadł z naruszeniem art. 245 pkt 1 k.p. i art. 55 ustawy o sądach pracy.

Niemniej jednak brak jest podstaw do stwierdzenia, że wyrok został wydany z rażącym naruszeniem prawa, zgodnie z art. 275 k.p.

Wniosek Okręgowego Sądu Pracy, że przyczyną wypowiedzenia wnioskodawcy umowy o pracę była pozorna likwidacja stanowiska pracy, mieści się w ramach swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego. Za słusznością takiego wniosku przemawiają zeznania kierownika działu kadr Krystyny F., która podała, że na miejsce wnioskodawcy zatrudniono na 1/2 etatu pracownika T. Fakt zatrudnienia na stanowisku wnioskodawcy innego pracownika przemawiałby jednoznacznie za tym, że likwidacja stanowiska wnioskodawcy miała charakter pozorny i że zaskarżony wyrok - w świetle dotychczas zebranego materiału dowodowego - odpowiada prawu.

Nie bez wpływu na ocenę zaskarżonego wyroku są bezsporne okoliczności ujawnione przed Sądem Najwyższym, a to fakt, że po przywróceniu wnioskodawcy do pracy zaskarżonym wyrokiem strona pozwana ponownie wypowiedziała wnioskodawcy umowę o pracę i że umowa o pracę została definitywnie rozwiązana z dniem 30.IX.1982 r. oraz że wnioskodawca nie ma zamiaru kontynuować zatrudnienia u strony pozwanej. W tej sytuacji strony nie mają szczególnego interesu w kwestionowaniu zasadności zaskarżonego wyroku.

W związku z tym, że zaskarżony wyrok nie zapadł z rażącym naruszeniem prawa, a tylko rażące naruszenie prawa może być podstawą uwzględnienia rewizji nadzwyczajnej (art. 275 k.p.), Sąd Najwyższy oddalił rewizję nadzwyczajną na zasadzie art. 421 § 1 k.p.c. w związku z art. 277 § 2 k.p.

OSNC 1983 r., Nr 8, poz. 121