Uchwała z dnia 1982-05-13 sygn. III CZP 19/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 19/82

Uchwała z dnia 13 maja 1982 r.

Przewodniczący: sędzia SN K. Piasecki. Sędziowie SN: S. Dmowski, J. Szachułowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Aliny M. z udziałem Genowefy K. o ustanowienie drogi koniecznej po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu postanowieniem z dnia 24 lutego 1982 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w razie zakończenia sprawy o ustanowienie służebności drogi koniecznej prawomocnym pozytywnym orzeczeniem sądowym ustanawiającym służebność szlakiem wskazanym we wniosku, ze względu na błąd w określeniu geodezyjnym nie zapewniającym ciągłości dostępu do nieruchomości władnącej i tym samym pełnej realizacji roszczenia wnioskodawczyni, przysługuje jej ponowne roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej tym samym szlakiem między tymi samymi uczestnikami postępowania i na rzecz tej nieruchomości władnącej, czy też wniosek taki podlega odrzuceniu (art. 199 § 1 pkt 2 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.)?"

podjął następującą uchwałę:

W wypadku zakończenia sprawy o ustanowienie służebności drogi koniecznej prawomocnym pozytywnym orzeczeniem sądowym, w którym występuje brak ciągłości ustanowionej służebności drogi koniecznej, przysługuje ponowne roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej na odcinku zapewniającym jej ciągłość.

Uzasadnienie

Wnioskodawczyni wystąpiła w 1979 r. do Sądu Rejonowego o ustanowienie służebności drogi koniecznej przez działki 645/9, 652/1 i 663/1, należące do dwóch uczestniczek postępowania, twierdząc, że jej nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów nr 645/12 nie ma dostępu do drogi publicznej.

Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek i ustanowił służebność drogi koniecznej przez działki stanowiące własność uczestniczek postępowania oznaczone numerami 645/9, 652/1 oraz 663/1 o szerokości 3 m, przy czym szlak drogi przez działkę 645/9 oznaczył numerem 643/11, a przez działki 652/1 i 663/1 oznaczył numerem 663/2. Przebieg drogi oznaczonymi wyżej pasami nie zapewniał jednak nieruchomości wnioskodawczyni połączenia z drogą publiczną. Mimo pozytywnego uwzględnienia wniosku wnioskodawczyni nie może korzystać z ustanowionej służebności. Faktycznie korzysta z innej drogi, w związku z czym wystąpiła w 1981 r. po raz drugi do Sądu z wnioskiem bądź o ustanowienie służebności w ten sposób, by uprzednio ustanowiona służebność miała ciągłość zapewniającą dostęp do drogi publicznej, bądź o ustanowienie dla jej nieruchomości służebności drogi koniecznej na pewnym tylko odcinku po istniejącej już drodze, z której faktycznie korzysta.

Powyższy bezsporny stan faktyczny wywołał poważne wątpliwości Sądu Wojewódzkiego na tle rozpoznania rewizji przeciwniczki wniosku od drugiego postanowienia Sądu, ustanawiającego służebność drogi koniecznej na odcinku zaistniałej przerwy w sposób zapewniający ciągłość drogi.

Wątpliwości te zostały objęte treścią przedstawionego do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu pytania prawnego.

Za udzieloną odpowiedzią przez Sąd Najwyższy przemawiają następujące argumenty:

Celem ustanowienia służebności drogi koniecznej jest zapewnienie nieruchomości dostępu do drogi publicznej, gdy go w ogóle nie ma albo gdy istnieje, lecz jest nieodpowiedni.

Pierwsze rozstrzygnięcie Sądu zmierzało do ustanowienia służebności drogi koniecznej w celu zapewnienia dostępu do drogi publicznej, lecz ten cel nie został osiągnięty, gdyż wytyczony przebieg służebności nie zapewnia ciągłości drogi.

W sytuacji takiej, kiedy nieruchomość nie posiada dostępu do drogi publicznej mimo pozytywnego rozstrzygnięcia sądu w tym przedmiocie, nie jest wyłączona przesłanka określona w art. 145 k.c., uzasadniająca ponowne wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie wspomnianej służebności o treści zapewniającej połączenie z drogą publiczną w niezbędnym zakresie.

Ponieważ z wymienionej przyczyny ustanowiona służebność nie ma dla wnioskodawczyni znaczenia, korzysta ona faktycznie częściowo z przejazdu po innej drodze, który jest dla niej dogodny i wiąże się z mniejszą stratą dla interesu społeczno-gospodarczego, na cele połączenia jej nieruchomości z drogą publiczną nie wyłącza się bowiem dalszej dodatkowej powierzchni gruntów rolnych, związanych bezpośrednio z produkcją rolną.

Dlatego ponowne wystąpienie do Sądu o ustanowienie służebności drogi koniecznej na odcinku zapewniającym jej ciągłość było dopuszczalne, jak również dopuszczalne było alternatywne wystąpienie z wnioskiem o częściowe ustanowienie służebności na innym odcinku jej przebiegu o rozszerzonej treści zamiast dotychczasowej, która nie mogła spełnić swych funkcji.

OSNC 1982 r., Nr 10, poz. 146