Postanowienie z dnia 1981-05-07 sygn. IV CZ 57/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CZ 57/81

Postanowienie z dnia 7 maja 1981 r.

Przesłanką skazania na grzywnę jest stosownie do art. 120 § 3 k.p.c. rozmyślne wprowadzenie sądu w błąd w celu uzyskania zwolnienia od kosztów, chodzi więc o działanie z zamiarem z góry powziętym, o działanie oszukańcze. Przepis ten o charakterze wyjątkowym nie podlega wykładni rozszerzającej. Nie podpadają pod niego sytuacje, w których powód, dochodząc w pozwie ustalenia nieważności umowy sprzedaży nieruchomości, traktuje otrzymaną w wyniku tej umowy cenę kupna jako nie należącą do niego ze względu na nieważność umowy. Pomijając bowiem merytoryczną ocenę takiego postępowania, należy uznać, że przekonanie powyższe wyłącza świadome działanie w podanym wyżej znaczeniu.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Rudnicki (sprawozdawca). Sędziowie SN: K. Piasecki, B. Bladowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Danuty S., Janiny J. i Piotra J. przeciwko Przedsiębiorstwu Montażowemu w Ś. o uznanie czynności prawnej za nieważną, na skutek zażalenia powodów na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 12 marca 1981 r.

uchylił zaskarżone postanowienie w części skazującej powodów na grzywnę (punkt 2), a w pozostałej części oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Wojewódzki cofnął powodom zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata oraz nałożył na każdego z nich grzywnę 3.000 zł z tym uzasadnieniem, że powodowie składając wniosek w tym przedmiocie zataili fakt wypłacenia im w styczniu 1980 r. kwoty 2.000.000 zł za sprzedaną nieruchomość.

Wniesione przez powodów na to postanowienie zażalenie Sąd Najwyższy uznał za uzasadnione tylko co do skazania ich na grzywnę. Stosownie do przepisu art. 120 § 3 k.p.c. sąd skaże na grzywnę stronę, która uzyskała zwolnienie od kosztów i ustanowienie adwokata na podstawie podania świadomie nieprawdziwych okoliczności. Przesłanką skazania na grzywnę jest zatem rozmyślne wprowadzenie sądu w błąd w celu uzyskania zwolnienia od kosztów, chodzi więc o działanie z zamiarem z góry powziętym, o działanie oszukańcze. Przepis ten o charakterze wyjątkowym nie podlega wykładni rozszerzającej. Nie podpadają pod niego sytuacje, w których powód, dochodząc w pozwie ustalenia nieważności umowy sprzedaży nieruchomości, traktuje otrzymaną w wyniku tej umowy cenę kupna jako nie należącą do niego ze względu na nieważność umowy. Pomijając bowiem merytoryczną ocenę takiego postępowania, należy uznać, że przekonanie powyższe wyłącza świadome działanie w podanym wyżej znaczeniu. Dlatego też Sąd Najwyższy, uznając, że nie było podstaw do skazania powodów na grzywnę, orzeczenie to uchylił.

W pozostałej części zażalenie jest bezzasadne. Powodowie dysponują bowiem kapitałem pozwalającym na poniesienie nawet wysokich kosztów sądowych bez żadnego uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, nie było więc podstaw do zwolnienia ich od kosztów sądowych (art. 113 § 1 k.p.c.). Nie ma znaczenia okoliczność, że w razie wygrania procesu powodowie będą musieli zwrócić cenę kupna, do tego czasu bowiem uzyskana ze sprzedaży cena kupna stanowi ich majątek. Uzasadnia to oddalenie zażalenia w tej części (art. 387 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

OSNC 1982 r., Nr 1, poz. 8