Uchwała z dnia 1981-08-28 sygn. I PZP 21/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZP 21/81

Uchwała z dnia 28 sierpnia 1981 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Z. Świeboda (sprawozdawca). Sędziowie SN: E. Jachczyk, M. Rafacz-Krzyżanowska.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Soboty, w sprawie z wniosku Krystyny M. przeciwko Zasadniczej Szkole Mechanizacji Rolnictwa w T. o przywrócenie do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu postanowieniem z dnia 14 maja 1981 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych:

"Czy likwidacja internatu - samodzielnej jednostki istniejącej przy Zasadniczej Szkole Mechanizacji Rolnictwa w Trzemosznie może być uznana za likwidację zakładu, która zgodnie z art. 177 § 4 k.p. pozwala pracodawcy rozwiązać umowę o pracę z pracownicą, która korzysta z urlopu macierzyńskiego?"

powziął następującą uchwałę:

Likwidacja internatu szkoły nie jest likwidacją zakładu pracy w rozumieniu art. 177 § 4 k.p.

Uzasadnienie

Z dniem 2.IV.1979 r. wnioskodawczyni podjęła pracę w charakterze magazyniera w internacie Zasadniczej Szkoły Mechanizacji Rolnictwa w T. na podstawie umowy o pracę zawartej z wymienioną Szkołą reprezentowaną przez jej dyrektora. Następną umowę o pracę zawarła również z tą szkołą reprezentowaną przez dyrektora. Wnioskodawczyni zobowiązała się od dnia 1.X.1979 r. wykonywać obowiązki kucharza w internacie. Z końcem maja 1980 r. wnioskodawczyni rozpoczęła urlop macierzyński, a w czerwcu 1980 r. urodziła syna. W czasie urlopu macierzyńskiego (koniec tego urlopu przypadł na dzień 11.IX.1980 r.) w dniu 31.VII.1980 r. otrzymała ze Szkoły reprezentowanej przez dyrektora wypowiedzenie umowy o pracę ze skutkiem na dzień 13.VIII.1980 r. W piśmie wypowiadającym jej pracę m.in. zaznaczono, że następuje likwidacja internatu Zasadniczej Szkoły Mechanizacji Rolnictwa w T. Od powyższego wypowiedzenia umowy o pracę wnioskodawczyni służyło odwołanie do Terenowej Komisji Odwoławczej w Inowrocławiu. Komisja przywróciła ją do pracy i uznała, że stosunek pracy został nawiązany między nią a Szkołą, która nie uległa likwidacji. Zlikwidowana została jedynie komórka organizacyjna tej szkoły (internat).

Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu, rozpoznając sprawę na skutek odwołania Kuratorium Oświaty i Wychowania w Bydgoszczy działającego w imieniu pozwanej Szkoły, powziął wątpliwość, którą ujął w wyżej przytoczonym pytaniu prawnym przedstawionym Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według art. 3 k.p. zakładem pracy jest jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników, choćby nie posiadała osobowości prawnej. W szczególności zakładem pracy jest przedsiębiorstwo państwowe, urząd lub inna państwowa jednostka organizacyjna, spółdzielnia, organizacja społeczna. Z określenia w cytowanym przepisie "zakładem pracy jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej" oraz z przykładowego wyliczenia tych jednostek należy wyprowadzić wniosek, że chodzi o takie jednostki, które zostały wyodrębnione organizacyjnie i wyposażone w niezbędne środki umożliwiające organizowanie pracy oraz kierowanie jej procesem, i to niezależnie od konstrukcji w sferze osobowości prawnej. Kodeks pracy w art. 2 wymienia, kto jest pracownikiem, a mianowicie jest nim osoba zatrudniona m.in. na podstawie umowy o pracę. Zatrudnić zaś pracownika może zakład lub osoba fizyczna (§ 1 ust. 1 rozp. Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974 r. w sprawie stosunków pracy, w których pracodawcą jest osoba fizyczna - Dz. U. Nr 45, poz. 272). Ze stwierdzenia tego wynika, że w odniesieniu do jednostki organizacyjnej zdolność zatrudnienia pracowników stanowi następną cechę znamionującą zakład pracy jako szczególny w stosunkach pracy podmiot praw i obowiązków. Obie cechy określające zakład pracy, a więc wyodrębnienie organizacyjne i wyposażenie jednostki w niezbędne środki umożliwiające organizowanie pracy oraz kierowanie jej procesem, jak również zdolność zatrudnienia pracowników powinny występować kumulatywnie (por. orzeczenie z dnia 19.IV.1979 r. I PR 16/79 - OSNCP 1979, z. 10, poz. 205). Niezależnie od wskazanych cech określających zakład pracy mogą wchodzić inne, dalsze elementy pomocne dla ustalenia, czy dana jednostka organizacyjna jest placówką (miejscem) zatrudnienia, czy też zakładem pracy. W szczególności może tu wchodzić w rachubę stopień samodzielności dokonywania wypłat pracownikom wynagrodzenia za pracę, wyodrębnienie finansów itp.

W świetle powyższych rozważań utworzony przy szkole internat nie jest zakładem pracy. Według bowiem zarządzenia Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 19 marca 1980 r. w sprawie organizacji i i funkcjonowania internatów i burs szkolnych oraz załącznika nr 1 do tego zarządzenia stanowiącego statut internatu szkolnego (Dz. Urz. Min. Oświaty i Wych. Nr 5, poz. 30) - internat jest placówką opiekuńczo-wychowawczą określonej szkoły dla uczniów pobierających naukę poza miejscem stałego zamieszkania (§ 3 ust. 1 statutu), internaty prowadzą szkoły (§ 6 ust. 1 zarządzenia), bezpośredni zaś nadzór nad internatem sprawuje dyrektor szkoły, przy której internat został utworzony (§ 4 ust. 1 zarządzenia).

Z akt osobowych wnioskodawczyni wynika zaś, że umowę o pracę zawarł z nią dyrektor pozwanej szkoły, i to wpierw na stanowisko magazyniera w internacie, a następną umowę na stanowisko kucharki w tejże placówce; dyrektor również wypowiedział jej umowę o pracę. Natomiast listy dotyczące wypłaty wynagrodzenia za pracę były także podpisane przez dyrektora Szkoły.

Tak więc utworzony przy szkole internat nie jest zakładem pracy w rozumieniu art. 3 k.p. Stanowi on jedynie komórkę organizacyjną szkoły i miejsce zatrudnienia pracownika. Likwidacja zatem takiej placówki nie jest likwidacją zakładu pracy (art. 177 § 4 k.p.).

Z tych przyczyn udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1982 r., Nr 1, poz. 6