Wyrok z dnia 1981-04-29 sygn. IV CR 121/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CR 121/81

Wyrok z dnia 29 kwietnia 1981 r. 

Nie istnieje ogólna zasada współodpowiedzialności inwestora i wykonawcy za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym przez wykonawcę osobie trzeciej przy wykonywaniu robót budowlanych zleconych przez inwestora. Brak jest jakiegokolwiek przepisu, który by odpowiedzialność taką wprowadził.

Nie wynika ona także z przepisów prawa budowlanego z dnia 24 października 1974 r. (Dz. U. Nr 38, poz. 229), w szczególności z art. 50-51 zamieszczonych w rozdziale 9 "Kontrola wewnętrzna działalności budowlanej".

Inwestor, który powierza wykonanie robót budowlanych wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu budowlanemu, nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez jego pracowników przy wykonywaniu zleconych robót (art. 429 k.c.). Przepis ten ma zastosowanie także wtedy, gdy inwestorem jest jednostka organizacyjna Skarbu Państwa, odpowiadającego na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną osobom trzecim przez jego funkcjonariuszy przy wykonywaniu powierzonych im obowiązków.

Przewodniczący: sędzia SN S. Rudnicki (sprawozdawca). Sędziowie SN: A. Gola, W. Łysakowski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Romana M. przeciwko Skarbowi Państwa (Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej - Dyrekcji Prowadzącej w Warszawie) i Przedsiębiorstwu Budownictwa Inżynierii Miejskiej "Inżynieria - Ł." w Ł. o odszkodowanie na skutek rewizji pozwanego Skarbu Państwa od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 30 września 1980 r.

zmienił zaskarżony wyrok w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu i opłatach sądowych w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa (Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Warszawie) i oddalił powództwo przeciwko temu pozwanemu; odstąpił od obciążenia powoda kosztami instancji rewizyjnej.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki zasądził zaskarżonym wyrokiem na rzecz powoda solidarnie od obu pozwanych kwotę 66.239 zł z odsetkami jako odszkodowanie za szkody wyrządzone na nieruchomości powoda wskutek zniszczenia ogrodzenia i bezprawnego zajęcia pasa ziemi pod zwałowisko ziemi i elementów budowlanych. Szkoda ta wyrządzona została w związku z prowadzonymi przez pozwane Przedsiębiorstwo jako wykonawcę na zlecenie pozwanego Skarbu Państwa jako inwestora robotami przy obwałowaniu rzeki Pilicy w S. Odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę oparł Sąd Wojewódzki na art. 415 k.c. (w związku z art. 652 k.c. w stosunku do Przedsiębiorstwa i art. 33 pkt 3 oraz 50-52 prawa budowlanego w stosunku do Skarbu Państwa) i art. 441 § 1 k.c.

Od tego wyroku wniósł rewizję pozwany Skarb Państwa, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa lub uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania. Rewizja oparta jest na podstawie naruszenia powołanych wyżej przepisów prawa materialnego przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, i sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału.

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego pozwany Skarb Państwa ponosi winę w rozumieniu art. 415 k.c. z powodu "bezczynności w zakresie usunięcia przyczyny szkody na przestrzeni lat 1976-1980". Stosownie bowiem do postanowień § 13 umowy zawartej z wykonawcą pozwanego obciążał nadzór inwestorski branżowy nad wykonaniem całości robót objętych umową. Z przepisów prawa budowlanego wynika także obowiązek inwestora współdziałania i kontroli wewnętrznej w zakresie prawidłowego przebiegu robót i nieczynienia przy ich realizacji szkód osobom trzecim. Kierowanie natomiast pism do wykonawcy wzywających go do usunięcia hałdy ziemi i elementów betonowych z nieruchomości powoda "nie czyni zadość przesłankom prawidłowego współdziałania w zakresie zgodnego z prawem realizowania inwestycji".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za czyn niedozwolony nie jest wina własna (art. 415 k.c.), lecz wina funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności (art. 417 § 1 k.c.), winy takiej zaś - wbrew przekonaniu Sądu Wojewódzkiego - nie można się dopatrzyć w zebranym w sprawie materiale ani w niewadliwych ustaleniach faktycznych zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Nie istnieje ogólna zasada współodpowiedzialności inwestora i wykonawcy za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym przez wykonawcę osobie trzeciej przy wykonywaniu robót budowlanych zleconych przez inwestora. Brak jest jakiegokolwiek przepisu, który odpowiedzialność taką wprowadzał. Nie wynika ona także z przepisów prawa budowlanego z dnia 24 października 1974 r. (Dz. U. Nr 38, poz. 229), w szczególności z art. 50-51 zamieszczonych w rozdziale 9 "Kontrola wewnętrzna działalności budowlanej".

Z tych przepisów, jak również z przepisów kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych wyprowadzić można jedynie wniosek, że zarówno inwestor, jak i wykonawca mogą ponosić odpowiedzialność tylko za winę własną lub osób, za które z mocy ustawy ponoszą odpowiedzialność.

Inwestor, który powierza wykonanie robót budowlanych wyspecjalizowanemu przedsiębiorstwu budowlanemu, nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez jego pracowników przy wykonywaniu zleconych robót (art. 429 k.c.). Przepis ten ma zastosowanie wtedy, gdy inwestorem jest jednostka organizacyjna Skarbu Państwa, odpowiadającego na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną osobom trzecim przez jego funkcjonariuszy przy wykonywaniu powierzonych im obowiązków.

W tym zakresie stan prawny nie uległ zmianie po wejściu w życie kodeksu cywilnego w stosunku do stanu poprzedniego, w którym odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za szkodę wyrządzoną przez tego ostatniego osobie trzeciej przy wykonywaniu powierzonych robót kształtowała się tak samo (art. 144 k.z. - orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30.XII.1958 r. I CR 991/58. "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1969, nr 3, s. 340). Jak wynika z ustaleń Sądu Wojewódzkiego, pozwany Skarb Państwa po zawiadomieniu go przez powoda o bezprawnym działaniu wykonawcy natychmiast przedsięwziął odpowiedni i jedyny znajdujący się w jego dyspozycji środek w postaci wystąpienia do wykonawcy z protestem przeciwko bezprawnemu zajęciu części nieruchomości powoda i z żądaniem przywrócenia jej do poprzedniego stanu. Było to wszystko, czego można było w tej sytuacji oczekiwać. Należy bowiem wziąć pod uwagę, że inwestor nie miał ani wpływu na działanie wykonawcy, ani możliwości przywrócenia nieruchomości do poprzedniego stanu. Postanowienia § 12 umowy zawartej przez pozwanych także nie uzasadniają odmiennego stanowiska; przepis ten dotyczy wyłącznie sprawowania branżowego nadzoru inwestorskiego.

Z tych przyczyn uzasadniony jest zarzut, że zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa odszkodowania solidarnie z pozwanym Przedsiębiorstwem nastąpiło w wyniku naruszenia art. 415 k.c. i art. 50-52 prawa budowlanego przez ich niewłaściwe zastosowanie. Uzasadnia to zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa przeciwko Skarbowi Państwa (art. 390 § 1 k.p.c.). O kosztach procesu Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

OSNC 1981 r., Nr 12, poz. 244