Uchwała z dnia 1981-06-10 sygn. III UZP 2/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III UZP 2/81

Uchwała z dnia 10 czerwca 1981 r.

Przewodniczący: Sędzia SN St. Rejman (sprawozdawca). Sędziowie SN: A. Grymaszewski, S. Perestaj.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, Z. Paczyńskiego, w sprawie z wniosku Ignacego T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. o jednorazowe odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie postanowieniem z dnia 16 kwietnia 1981 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych.

"1. Czy roszczenie o jednorazowe odszkodowanie w związku z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy określone w art. 40 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105) ulega przedawnieniu;

2. Czy określenie zawarte w art. 40 ust. 3 ustawy oznacza równocześnie, że do wypadków w drodze do pracy i z pracy stosuje się przepisy o przedawnieniu roszczeń wynikających z wypadków przy pracy; ewentualnie

3. W razie negatywnej odpowiedzi na pkt 2, jakie przepisy prawa w kwestiach nie uregulowanych wymienioną ustawą stosuje się do roszczeń o jednorazowe odszkodowanie w razie wypadku w drodze do pracy i z pracy?"

powziął następującą uchwałę:

Roszczenie o jednorazowe odszkodowanie w związku z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy określone w art. 40 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105) ulega 3-letniemu przedawnieniu (art. 291 § 1 k.p.).

Uzasadnienie

Zakład Ubezpieczeń Społecznych załatwił odmownie wniosek Ignacego T. o jednorazowe odszkodowanie, z tym uzasadnieniem, że nie doznał on żadnego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku, jakiemu uległ w drodze do pracy dnia 10.IV.1976 r. Wnioskodawca odwołał się od tej decyzji do Sądu pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłego lekarza-chirurga. Biegły uznał, że badany doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w rozmiarze 10%, i co mogło być stwierdzone zaraz po zakończeniu leczenia, tj. w 1976 r. Wobec tego, że wnioskodawca wystąpił z roszczeniem o jednorazowe odszkodowanie dopiero w grudniu 1980 r. Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nasunęła się wątpliwość, której dał wyraz w treści pytania skierowanego do Sądu Najwyższego. Problem sprowadza się do określenia charakteru prawnego roszczenia o jednorazowe odszkodowanie w razie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu doznanego w wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Jeżeli bowiem przyjąć, że jest to roszczenie o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, to tak jak i inne świadczenia z tego tytułu nie podlega ono przedawnieniu. Za tym poglądem przemawiać może to, że w myśl przepisu art. 40 ust. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105) świadczenie z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy przysługuje od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ale tylko ten argument - przy braku innych - nie może uzasadniać poglądu, że roszczenie, o którym mowa, nie ulega przedawnieniu.

Ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. normuje problematykę wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W świetle przepisu art. 248 § 1 pkt 5 k.p. świadczenia z tych tytułów przysługujące od zakładów pracy zostały uznane za świadczenia ze stosunku pracy. Roszczenia zaś ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.). Ustawa, o której mowa, normuje jednak także w rozdziale 9 problematykę wypadków w drodze do pracy lub z pracy. Rozdział ten nosił tytuł "przepisy szczególne", które nie zawierają jednak wyraźnych unormowań w przedmiocie przedawnienia.

Z przepisów tych nie można też wyprowadzić konkretnych wniosków w drodze wykładni. Zachodzi więc luka w prawie i dlatego Sąd Najwyższy uznał za właściwe usunąć ją przez zastosowanie analogii z ustawy. Polega zaś ona na tym, że do rozważanego stosunku stosuje się normę prawną, która przy nieistotnych różnicach co do stanu faktycznego dotyczy podobnego stanu prawnego. Takim podobnym stanem prawnym do wypadku w drodze do pracy lub z pracy, z punktu widzenia celu, jakiemu ma służyć określona dyspozycja prawna, jest wypadek przy pracy. Przemawia za tym treść przepisu art. 40 ust. 3 ustawy wypadkowej z 1975 r., w myśl którego świadczenia z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy przysługuje na warunkach i w wysokości określonych przepisami tejże ustawy. Brak byłoby uzasadnionych racji do przyjęcia, że roszczenie z tytułu wypadku przy pracy ulega 3-letniemu przedawnieniu, a roszczenie związane z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy - przyznawane w takiej samej wysokości - nie ulega w ogóle przedawnieniu. W tym drugim przypadku związek wypadku z pracą jest oczywiście odleglejszy i poszkodowany nie powinien doznawać silniejszej ochrony niż pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy. Konsekwencją stanowiska, że roszczenie o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy ulega 3-letniemu przedawnieniu jest możliwość nieuwzględnienia przez organ powołany do rozstrzygnięcia sporu jego upływu, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami i nie jest nadmierne (art. 292 § 2 k.p.).

OSNC 1981 r., Nr 11, poz. 213