Przedawnienie i wymagalność roszczenia o jednorazowe odszkodowanie z ustawy wypadkowej
Przedawnienie roszczeń w związku z wypadkiem przy pracy Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Nadal aktualność zachowuje pogląd Sądu Najwyższego przedstawiony w uzasadnieniu uchwały z 27 maja 1998 r., III ZP 12/98, w której podkreślono, że powstanie prawa i wymagalność uprawnienia do jednorazowego odszkodowania z ustawy wypadkowej wyznacza data ostatecznego lub prawomocnego ustalenia procentowego uszczerbku na zdrowiu, spowodowanego chorobą zawodową. Dlatego status prawny pracodawcy z tej daty określa podmiot zobowiązany do wypłaty jednorazowego odszkodowania, co powoduje obarczenie ustawowym obowiązkiem wypłaty jednorazowego odszkodowania tylko tego pracodawcę, który legitymuje się – w dacie wymagalności tego uprawnienia – statusem uspołecznionego zakładu pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej. Jeżeli natomiast w dacie wymagalności odszkodowania pracodawca nie ma statusu uspołecznionego zakładu pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej, ale jest nieuspołecznionym zakładem pracy w rozumieniu tej ustawy, to pracownikowi przysługuje jednorazowe odszkodowanie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z mocy art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy wypadkowej.
Wyrok SN z dnia 9 listopada 2021 r., I USKP 57/21
Standard: 64533 (pełna treść orzeczenia)
W pierwszej kolejności i pierwotnie wyłącznie zobowiązanym do naprawienia szkody z tytułu wypadku przy pracy, dochodzonego uzupełniająco w niniejszym procesie, z mocy art. 11 ust. 1 i art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zw. z art. 237 1 § 1 k.p., jest ubezpieczyciel społeczny.
Ubezpieczyciel pełni dwojaką rolę. Z jednej strony jest zobowiązanym do asekuracyjnego naprawienia szkody, ale z drugiej działa też jako organ państwa, wyposażony w kompetencję władczą do przyznania lub odmowy odszkodowania oraz ustalenia jego wysokości w trybie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Tą kompetencję kształtuje wprost art. 15 ust. 1 ustawy wypadkowej w zw. z art. 66 ust. 4, art. 68 ust. 1 b) i art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016, poz. 963 j.t.). W myśl natomiast art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
W konsekwencji bieg przedawnienia dochodzonych w sprawie roszczeń został przerwany na skutek złożenia ubezpieczycielowi społecznemu wniosku o jednorazowe odszkodowanie, a okres przerwy w biegu przedawnienia trwał do prawomocnego zakończenia postepowania o to świadczenie. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie został bowiem złożony organowi powołanemu do rozpoznawania roszczeń odszkodowawczych z tytułu wypadku przy pracy (w tym zadośćuczynienia), który jednocześnie był – na tym etapie postępowania – wyłącznie zobowiązanym do naprawienia szkody (akcesoryjnie za pracodawcę) i była to czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu naprawienia szkody na osobie i w majątku poszkodowanego pracownika.
Bez znaczenia dla tej kwalifikacji pozostaje okoliczność, że roszczenie o jednorazowe odszkodowanie nie jest dochodzone przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych przeciwko pracodawcy, skoro z mocy prawa zastępuje go – jako wyłącznie zobowiązany – ubezpieczyciel. Zakład Ubezpieczeń Społecznych działa bowiem asekuracyjnie za pracodawcę, przeciwko któremu pracownik ma wyłączoną możliwość skutecznego skierowania żądania. Tak specyficznie ukształtowana – powołanymi wyżej przepisami prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych – relacja między płatnikiem składek a organem rentowym (relacja obowiązkowej asekuracji), kreuje zdaniem Sądu Okręgowego swoistą tożsamość podmiotową zobowiązanego pierwotnie i subsydiarnie z jednego deliktu.
Uzasadniona niemożność przytoczenia w danej chwili okoliczności faktycznej, wymaganej dla uzasadnienia żądania, nie może stawiać wierzyciela w gorszej sytuacji ze względu na instytucję przerwy przedawnienia, gdy ma prawo do zadośćuczynienia, a nie jest możliwe przytoczenie pełnych okoliczności faktycznych, bo nie wszystkie są jeszcze ustalone lub znane.
Wyrok SO w Zielonej Górze z dnia 21 kwietnia 2017r., IV Pa 26/17
Standard: 60971 (pełna treść orzeczenia)
Roszczenia o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przewidzianego w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) bieg przewidzianego w art. 291 § 1 k.p. terminu przedawnienia rozpoczynał się od dnia, w którym pracownik dowiedział się o doznaniu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo o jego zwiększeniu co najmniej o 10% (zob. uchwałę z dnia 17 października 1987 r., III PZP 29/84).
Wyrok SN z dnia 21 grudnia 2004 r., I PK 122/04
Standard: 61310 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 77344 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 61661 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 61660 (pełna treść orzeczenia)